۲۸ اسفند سال ۱۳۰۲ ـ حمایت ژنرال رضاخان از برقراری نظام جمهوری در ایران

تظاهرات به حمایت از برقراری نظام جمهوری در ایران که پرچمدار آن ژنرال رضاخان رئیس الوزراء و سردار سپه وقت بود در آخرین روزهای سال ۱۳۰۲ (مارس ۱۹۲۴ ) به اوج خود رسیده و همه امور کشور را تحت الشعاع خود قرار داده بود.
تظاهرات که از تهران و میدان توپخانه آغاز شده بود به سراسر ایران گسترش یافته بود و سیل تلگرام به پشتیبانی از فکر برقراری جمهوریت از شهرستانها به تهران سرازیر بود ، حتی در آخرین جلسه عمومی مجلس شورای ملی در سال ۱۳۰۲ که ۲۸ اسفند برگزار شده بود گروهی از افسران ارتش وارد جلسه شده و خواستار حذف قاجاریه و سلطنت و برقراری جمهوری شدند و گفتند که از حکومت « دوله ها » و « سلطنه ها » که ازدستشان کاری جز بی عرضگی ساخته نیست خسته شده اند .
به اشاره سردار سپه در این روز و روز بعد ادارات دولتی نیز تعطیل کردند و کارمندان به تظاهر کنندگان پیوستند. در برابر، گروهی هم در مسجد شاه اجتماع کردند و با جمهوریت مخالفت کردند .
در همین روز رضا شاه از محمد حسن میرزا ولیعهد خواست که کناره گیری کند . احمد شاه در اروپا بود. این وضعیت سبب شد که مجلس شورا جلسه خصوصی تشکیل دهد و به موضوع رسیدگی کند که در این جلسه چند نماینده به حمایت و مدرس و چندنماینده هم به مخالفت با نظام جمهوری سخن گفتند و قرار شد که سی ام اسفند مجلس یک جلسه فوق العاده تشکیل دهد که در این جلسه طرح تبدیل نظام مشروطه سلطنتی به جمهوری مطرح شد . چون موضوع مهم بود تعطیلات نوروزی مجلس جز روز نوروز لغو شد. مجلس دوم فروردین ماه به بحث در این باره ادامه داد .
در این میان بیشتر روحانیون و کسبه در تهران و شهرهای دیگر به ضدیت با جمهوری بپاخاستند و تظاهرات آنان در میدان بهارستان مانع اتخاذ تصمیم فوری در مجلس شد . چند روز بعد ژنرال رضاخان برای مذاکره در این باره با روحانیون قم به این شهر رفت و چون مخالفت آنان را با نظام جمهوری مشاهده کرد در بازگشت به تهران ضمن صدور اعلامیه ای انصراف خود را از حمایت از برقراری نظام جمهوری در ایران اعلام داشت.

منبع : تاریخ ایران و جهان در این روز