۴ ماه مه ۳۰۵ ـ بازنشستگی دیوکلتیان، اقدام بزرگی که سرمشق قرار نگرفت تا جهان بهتری به وجود آید

دیو کلتیانوس (دیو کلتیان) امپراتور روم که داوطلبانه اعلام بازنشستگی کرده بود، از چهارم ماه مه ۳۰۵ میلادی از دست سیاست دست کشید و به زندگانی عادی باز گشت و بقیه عمر را به دور از صحنه سیاست و حتی محیطی سیاسی مانند پایتخت، در یک نقطه ساحلی دور دست گذرانید. مورخان معاصر ابراز امیدواری کرده اند که دولتمردان و سیاستمداران زمان حاضر از دیو کلتیان پیروی کنند و صحنه را برای دیگران که برنامه هایی بهتر و آلودگی و تعهدات کمتری دارند باز بگذارند.
دیوکلتیان هنگام اعلام تصمیم خود گفته بود که هرکس این حق را باید داشته باشد که مدتی را در اواخر عمر بدون نگرانی از کار و معیشت و هرگونه دغدغه دیگر زندگی، با آسودگی در آرامش بسربرد. این توصیه به نام «برقراری باز نشستگی» در مورد کارمندان و مقامات پایین به تدریج به اجرا درآمده است، ولی مقامات تراز اول همچنان اشتیاق به حفظ قدرت تا آخرین لحظه عمر دارند، ولو اینکه ملت از ادامه کار آنان آسیب ببیند. در قرن بیستم در برخی از کشورها، برای احراز مقام (انتخابی و انتصابی) نصاب سنی تعیین کردند ولی این کار دلیل نشد که مقامات (معتادان به قدرت و شهرت) میدان را ترک کنند. آنان به صورتی دیگر در صحنه مانده اند، به صورت تشکیل حزب و انجمن،ایجاد دفتر مشاوره، مشاور رسانه ها شدن و نوشتن کتاب و تفسیر و ایراد سخنرانی و ....
باید دانست که در دوران حکومت ۲۱ ساله دیوکلتیان، سه بار میان ایران و روم بر سر این موضوع که چه فردی باید حاکم ارمنستان باشد جنگ در گرفته بود که در این جنگ ها، روم طرف بازنده بود.

منبع : تاریخ ایران و جهان در این روز