تدوین طرح درس

● بایدها و نبایدها
چند سالی است که ضرورت تدوین طرح درس، در گروههای آموزشی رشته های علوم پزشکی به گونه ای فراگیر مطرح گردیده است. در این راستا دانشگاهها با توجه به امکانات و دیدگاههای مدیران آموزشی خود اقدام به برگزاری کارگاهها و گردهماییهای آموزشی اجرایی تدوین طرح درس و روش تدریس نموده اند. در چندین دانشگاه این اقدامات ارزشیابی گردیده است که نتایج آن در سه همایش کشوری آموزش پزشکی ارائه گردید. بررسی این مقالات نشان می دهد که بین دست آوردها و اهداف برگزاری این آموزشها, فاصله (GAP), قابل توجهی وجود دارد. آسیب شناسی این فاصله (GAP) با در نظر گرفتن شاخص های اساسی جدید در آموزش پزشکی, بویژه شاخص های فرایند یاددهی - یادگیری قابل انجام است. به عنوان مثال, یکی از این شاخصها, میزان فرصتی است که در کارگاهها فراهم می شود تا اعضای هیأت علمی بر اهمیت و جایگاه تدوین طرح درس تفکر و تعمق نمایند و آگاهی عمیق و انگیزهٔ بیشتری برای تدوین طرح درسها حاصل گردد.
شاخص دوم, میزان مشارکت فعال اعضای هیأت علمی در کارگاهها به صورت ارائه تجارب گذشته است که در این مورد اعضای هیأت علمی, طرح درسها و روش تدریس خود را ارائه می نمایند و با روشی علمی نقد و بررسی و اصلاح در گروههای کوچک کارگاه انجام می گیرد. (تمرین عملی روش تدریس).
شاخص سوم, میزان فرصتی است که نظام آموزشی دانشگاه فراهم می آورد تا همکاران پس از شرکت در کارگاهها, آموخته ها را بکار برند. و نتایج آن را ارزشیابی نمایند و در گردهماییهای دوره ای, ارائه و اصلاح و تکمیل می گردد.
شاخصهای اخیر دوم و سوم بر اساس نظریه هایCowan. Cox(Reflexion on the experience) می باشند. حاصل بررسی این شاخصها این گونه خواهد بود که در کارگاههای فوق به کار گرفته می شود, هیچ گونه الگوی عملی به اعضای هیأت علمی ارائه نمی دهد, تا خود را برای مدتی در جایگاه یادگیرنده و در فرایندی فعال با محدودیت یادگیرنده و با تفکر بر تجارب Reflexion on the experience قرار گیرند و عملاً آن را تجریه نمایند و در نتیجه، شناخت عمیقتر و تسلط یابند.
با مروری که بر نحوه برگزاری اکثر این کارگاهها در سطح کشور داشتیم و یا خود برگزارکننده بودیم, به وضوح مشخص می شود که وضعیت این شاخص ها چندان مطلوب نیست و به طور کلی آسیب شناسی آن مشخص می نماید که در کارگاهها و پس از آن زمینه برای اعضای هیأت علمی آن چنان آماده نمی شود که منطبق با بعضی تئوریهای یادگیری باشد و عملاً فرایند یاددهی – یادگیری و تدوین طرح درس را تمرین نموده و با تجارب خود درهم آمیخته و الگوی علمی خاص خودشان را در آموزش سامان دهی و درونی نمایند.
تجارب برگزاری بیش از پنجاه کارگاه از انواع فوق توسط مدیریت مطالعات و توسعه آموزش پزشکی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان نشان داده است که هرگاه این رویکرد در کارگاهها و پس از آن اجرا شده است, دست آوردهای شگرف تا حد ابتکار و خلاقیت و ارائه طرحهای جدید بهبود کیفیت داشته که تعدادی از آنها در حال اجراست (بازنگری دوره فیزیوپاتولوژی = مقدمات بالینی).
درخواست سردبیر از شما خواننده گرامی, چه در مقام عضو هیأت علمی و چه در مسؤولیت مدیریتی آموزشی و یا هر دو این است که با مرور بر آنچه گفته شد و تجارب ارزشمند خود در مورد تدوین طرح درس و روشهای تدریس شخصی تان, آنها را جمعبندی نموده و برای مجله ارسال دارید تا با روشنتر شدن ابعاد تجربی سایر همکاران مانند شما, به چشم اندازهای مترقی برنامه ریزی آموزشی نزدیکتر شویم. در این چشم انداز, هیأت علمی نه تنها قادر خواهد بود تدوین طرح درسها را با دانشجو محوری و مشارکت فعال یادگیرنده تفکر بر تجربه و ... پیگیری نماید,۰ بلکه به مفهوم واقعی آزادی علمی (آکادمیک) و واقعی اعضای هیأت علمی در مقوله برنامه ریزی آموزشی دست خواهد یافت و آن را در کار خود عینیت می بخشند.

منبع : مجله ایرانی آموزش در علوم پزشکی