دانه‌های غیر اسکلتی کربنات کلسیم

این دانه‌ها شامل پلت‌ها و پلوییدها ، اووییدها ، پیزولیت‌ها ، گریپستون‌ها و اینتراکلست‌ها می‌باشند.
▪ پلت‌ها و پلوییدها
پلت‌ها ، دانه‌های کروی یا بیضوی شکل کربنات کلسیم هستند که در اندازه ماسه و بدون ساختمان داخلی می‌باشند. موجودات زنده برای بدست آوردن غذا مقداری از رسوبات دانه‌ریز کربنات کلسیم کف دریا را می‌خورند و پس از گرفتن مواد آلی آنها این ذرات را به هم متصل کرده و به صورت پلت از خود دفع می‌کنند که این گونه دانه‌ها را پلت‌های مدفوعی می‌نامند. در سنگهای کربناتی قدیمی تشخیص پلت‌های مدفوعی از سایر دانه‌های مشابه خیلی مشکل است. بنابراین به دانه‌های پلتی که منشا آنها قابل تشخیص نباشد، پلویید گفته می‌شود. تمام دانه‌هایی که شبیه پلت هستند به طریق مدفوعی که در بالا ذکر شد، تشکیل نمی‌شوند.
▪ اووییدها
واژه اوویید از کلمه یونانی اوون (oon) مشتق شده که به معنی تخم‌مرغ یا شبیه تخم‌مرغ است. این دانه‌ها کروی یا بیضوی شکل هستند و اندازه آنها کمتر از ۲ میلیمتر است. اوویدها در مقطع دارای یک هسته‌اند که به توسط یک یا چندین لایه دایره‌ای متحدالمرکز احاطه می‌شوند. هسته این دانه‌ها ممکن است از خرده‌های اسکلتی ، پلت یا ذرات آواری از قبیل کوارتز تشکیل شده باشد. اگر چندین اوویید پهلوی یکدیگر قرار بگیرد و به توسط چندین لایه احاطه گردد، اوویید مرکب به وجود می‌آید. رسوباتی که از اووییدها تشکیل شده‌است به نام اوولیت نامیده می‌شود.
▪ پیزولیت
پیزولیت‌ها دانه‌های کروی یا بیضوی شکلی هستند که اندازه آنها بیشتر از ۲ میلیمتر است. این دانه‌ها از یک هسته با دوایر متحدالمرکزی در اطراف آن تشکیل شده است. اختلاف بین اوویید و پیزولیت ، علاوه بر اندازه آنها چگونگی تشکیل نیز می‌باشد. بطور معمول دو نوع پیزولیت شناخته شده است. پیزولیت جلبکی که به نام آنکگولیت و پیزولیت کالیچی که به پیزولیت وادوز موسوم است. وادوز عبارت از منطقه‌ای است که در نواحی خشک بالای سطح ایستایی قرار دارد.
▪ گریپستون‌ها
این دانه‌ها به شکل خوشه‌ای است و در اثر پیوستن خرده‌های اسکلتی ، اووییدها و پلت‌ها ‌توسط سیمان به یکدیگر تشکیل شده‌اند. این دانه‌ها در محیط‌هایی که برای مدت کوتاهی آشفته بوده و سپس برای مدت طولانی آرام می‌باشد، تشکیل می‌گردند. زیرا این ثبات یا آرامش محیط لازم است تا سیمان در بین دانه‌ها رسوب کرده و آنها را به هم متصل نماید و در مواقع طوفانی بخشی از این رسوبات شکسته شده و به شکل دانه‌های خوشه انگوری دیده می‌شود. جلبکهای سبز - آبی نیز کمک فراوانی به تشکیل سیمان می‌نماید. گرچه این دانه‌ها منطقه وسیعی را در باهاما می‌پوشانند. ولی در سایر محیط‌های عهد حاضر ، که رسوبات کربناتی تشکیل می‌گردد، فراوان نیستند. به ‌علاوه در سنگهای آهکی قدیمی غالبا یافت نمی‌شوند.
▪ اینتراکلست‌ها
واژه اینتراکلست به دانه‌هایی اطلاق می‌شود که از نظر اندازه در حد ماسه یا بزرگتر و از نظر بافتی شبیه خرده سنگها در سنگهای آواری است. این دانه‌ها در اثر شکسته شدن مواد سختی قبلا در حوضه رسوبی تجمع حاصل کرده‌اند، تشکیل می‌شوند. اینترا (Intra) به معنی داخل است که در اینجا منظور درون حوضه رسوبی است و کلسیت (Clast) به معنی شکسته می‌باشد. این دانه‌ها غالبا زاویه‌دار و اندازه انها از ۲ میلیمتر بیشتر است. دانه‌های اینتراکلست به علت داشتن لبه‌های نیز قطع شده از گریپستونها قابل تشخیص است.

منبع : شبکه رشد