هنرهای سنتی که مواد اولیه اش از تخته – چوب باشد

کارهای چوبی که از دیر باز تا به امروز بین محصولات فرهنگی مادی جایگاهی دارد بین هنرهای سنتی مان نیز دارای اهمیت بزرگی است . ترکها قبل از اسلام در اسیای میانه درخت را مقدس شمرده و چوب را در صنعت ساختمانی مورد استفاده قرار داده اند . در نتیجه تحقیقات باستان شناسی در کنار کشف کارهای چوبی ، زین اسب ، قطعات چوبی مورد استفاده در آلات بند و مهار و یراق اسب و غیره پیدا شده است . از آثار هنری چوبی بخاطر اینکه این ماده در مقابل تخریبات زمان مقاومت زیادی ندارد امروزه نمونه های زیادی باقی نمانده است .
● کارهای تخته – چوب :
در دوران سلجوقی در آناتولی توسعه و شکل مخصوص بخود را گرفته است . در این دوران آثار چوبی بیشتر در محراب ، در مساجد ، در کمد و امثالهم مورد استفاده قرار گرفته و در حقیقت روی چوب کارهای بزرگی انجام گرفته است . در دوران عثمانی سادگی بر روی کارهای چوبی حاکم بوده و روش های مختلف بیشتر روی ادواتی مانند سه پایه ، میز کوچک ، وسایل تحریر ، کشو ، صندوق ، قاشق ، تخت ، رحله ، حفاظ قرآن ، پنجره ، کمد ، شیروانی ، کمد های آئینه دار ، سر ستون ، سقف ( لامپا ) محراب ، منبر ، کرسی وعظ و خطابه ، صندوقه فرار و غیره مورد استفاده قرار گرفته است . در کارهای چوبی بیشتر چوب درختان گردو ، سیب ، گلابی ، سدر ، آبنوس و غیره مورد استفاده قرار گرفته و روشهائی مثل زرگری ،‌رنگرزی ، کنده کاری ، برجسته کاری ، سوزن کاری و مانند اینها انجام می گیرد .
● نمونه هائی از کار چوب – تخته ( F ۱۵ ) عصای چوبی :
این روش بیشتر در استانهای زونگولداک ، بیتلیس ، آهلات ، قاضی آنتپ ، بورسا ، استانبول ، بیک گوز انجام می گرفته که در حال حاضر در استانهای اردو ساخت عصای چوبی ادامه دارد و بدین وسیله این متد تا امروز ادامه داشته است . در کشور ما عصا و باستون ( baston ) صدها سال مورد استفاده قرار گرفته و در قرن نوزده توسعه یافته است ارزش این عصاها در کنار ریزه کاریها و طراحی های روی چوب به مواد اولیه آن نیز مربوط می شود . قسمت دسته عصاها از طلا ، نقره ، استخوان ، صدف و مانند آن و بخش بدنه آن نیز از جنس نی و چوبهای مختلف ساخته می شود .
● ساخت آلات موسیقی :
ساختن آلات موسیقی هنری است که از قدیم الایام ادامه داشته است . این آلات با استفاده از چوب ، نباتی ، روده حیوانی ، مو ، استخوان و از شاخ حیوانات ساخته می شود . این آلات به ساز و ضرب های سیمی ، ساز و ضرب های نفس دار ( با دهان ) و ساز و ضرب های دستی و غیره تقسیم بندی می شوند .
▪ پالان دوزی:
به بالشی که اسکلت چوبی داشته باشد و با هدف بارکشی روی حیوانات سواری مانند یابو، قاطر و الاغ و غیره گذاشته می شود پالن می گویند. پالن از چوب،‌فلز، نی، کاه، پوست و از اشیاء بافتنی تهیه می گردد. برای بستن پالان روی حیوانات از طنابهای بافتنی و کمرهای چرمی استفاده می شود.
▪ ساختن قاشقهای چوبی:
این کار یکی از هنرهای دستی است که در حال حاضر نیز در بعضی از مناطق آناتولی رواج دارد. خصوصا در قونیه بعد از دوران سلجوقی ساخت قاشقهای چوبی ادامه داشته و این کار امروزه در بعضی از استانهای کشورمان ادامه دارد.
در ساخت قاشقهای چوبی بطور کلی از چوب درختانی مثل شمشاد ، بلوط و یا گلابی استفاده می شود. به کمک تیشه کوچک نجاری و سوهان به قاشقها شکل میدهند و بطور کلی امروزه این قاشقها در اطراف شهرهای اکسکی، گدیز و تاراکلی ساخته می شود.
امروزه در کنار قاشقهای چوبی متداول قاشقهائی با اهداف تزیین، دکور و قاشقهای بازی نیز ساخته می شود. سطح چوبی این قاشقها بعد از تمیز کردن بوسیله سمباده روی آنها نقاشیهای مختلف، تزیین و نوشته ها انجام می گیرد و بعد از رنگ آمیزی و روغن جلا و شفاف سازی به معرض فروش در می آید.

منبع : سایت سفارت ترکیه