پرخاشگری

در همه کودکان پرخاشگری در یک برهه زمانی آشکار می گردد. کودکان پیش دبستانی گاهی خشن ترین مخلوقات روی زمین می شوند. به طور معمول ضربه و لگد زدن ، پاره کردن ، کشیدن ، هل دادن و پرتاب اشیا همه و همه تنها به خاطر شکل گیری حس نا امیدی به دلیل نداشتن کنترل بر اوضاع ، عدم قدرت و توانایی بازگویی آنچه که او می خواهد به وجود می آیند.
امّا عادی بودن این رفتار در اکثر کودکان به منزله این نیست که شما اجازه تداوم این امر را بدهید. شما نیاز دارید به کودک خود کمک کنید که چگونه هیجانات و احساسات خود را در مسیری پر بارتر و متمدن شده به جریان بیندازد.
● اداره کردن حالت های پرخاشگرانه در کودک
هر بار که فرزند شما اقدام به هل دادن یا پرتاب کردن می کند و یا قصد آسیب رساندن به کسی را دارد با اطمینان :
۱) بدون معطلی اقدام کنید.
زمانی که می بینید یا احساس می کنید که او قصد گاز گرفتن یا هرگونه عمل خشونت بار دیگری را دارد فوراً بگوئید " گاز نگیر" امّا هیچ گاه اقدام به تنبیه آنی او نکنید زیرا این عمل تنها رفتار تهاجمی او را تشدید خواهد کرد.
۲) اندیشیدن در یک مهلت زمانی
اگر فرزند تان بزرگتر از ۲ سال دارد ، او توانایی این را دارد که پیامد و نتیجه اعمال خود را بفهمد. تنها گذاشتن او بــرای یک مدت زمانی کوتـاه می تواند او را در باز یافتن کنترل رفتار خویش یاری کند. همچنین شما می توانید در این شرایط او را از برخی امتیازات و مزایا همچون تماشای تلویزیون محروم کنید.
۳) عذرخواهی کردن را به او بیاموزید.
بعد از پایان مهلت داده شده، او را برای عذرخواهی از هرکس که مورد آسیب وی قرار گرفته فرا بخوانید . در ابتدای امر شاید برای کودک این عمل تنها بازی با لغات باشد اما هرچه این کار را بیشتر انجام دهد ، بهتر مفهوم آن و دلیل این که چرا باید عذرخواهی کند را درک خواهد کرد.
۴) راه های مناسب و بهتر را برای بیان احساساتش فراهم کنید.
وقتی کودک آرامش مجدد خود را باز یافت برایش توضیح دهید که شما حس درماندگی او را می فهمید . پس کمک کنید تا او نیز این حس خود را برای شما شرح دهد.
به طور مثال به او بگویید :"شما بسیار عصبانی بودید و به همین خاطر بود که آن کودک را زدید. امّا دیگر این کار را تکرار نکن بلکه دفعه بعد به او بگو : وقتی تو اسباب بازی مرا بر می داری من خیلی عصبانی می شوم "
به فرزندتان یاد بدهید آنچه را که می خواهد بیان کند. مثل گفتن " لطفاً ماشینم را همین حالا پس بده" یا " وقتی من بازی کردم شما می توانی از اسباب بازی من استفاده کنی"
۵) کودک را در درک احساساتش یاری کنید.
اگر بچه ۴ ساله یا بیش از ۴ سال دارید ، از او بپرسید در زمان عصبانیت چه حسی دارد؟ آیا طپش قلب دارد یا به سختی نفس می کشد؟
در این حالت به او نشان دهید چگونه نفس عمیق بکشد ، تا شماره ۱۰ بشمارد و یا به آرامی آهنگی را زمزمه کند . بدانید اگر بار دیگر شرایط عصبی برای او پیش بیاید او می تواند این تکنیک های آرامش بخش را به کار گیرد.
● پیشگیری از پرخاشگری
کودکان رفتارهای مختلف را تجربه می کنند. یک روز ممکن است عصبانیت خود را تنها با کلمات نشان دهند . روز دیگر ممکن است با انداختن اشیا از روی میز آن را بروز دهند.
برای کمک به آنها به جای بکارگیری هرگونه حرکت خشونت آمیزی ، بی پرده با آنها سخن بگویید .
▪ به دنبال علائم هشدار دهنده باشید.
بسیاری از کودکان زمانی احساس ناکامی می کنند که خسته اند، بیش از حد تحریک شده اند و یا در مکانی جدید قرار گرفته اند. بنابر این اگر احساس می کنید در پایان یک روز بازی او در حال از دست دادن آرامش خود می باشد زمان بازی را کوتاهتر کنید.
▪ پیام های منفی را متعادل کنید.
زمانی که در بازی خود را به شکل شخصیت قهرمان برنامه هایش در می آورد و شخصیت منفی داستانش را با خشونت از پای در می آورد از کودک سوال کنید که چرا چنین مجازاتی را برای این فرد در نظر گرفته است، بهتر نیست به جای قصاص، او را به زندان بفرستد.
شما بدین طریق به او کمک خواهید کرد تا دریابد که در برابر هر عملی انتخاب های گوناگونی برای وی وجود دارد.
▪ در کنار یکدیگر باشید.
برخی بچه ها احساس می کنند که با رفتارهای خودسرانه می توانند مورد توجه واقع شوند. از این رو سعی کنید توجه خود را به فرزندتان از طریق بازی کردن با هم در زمانی که او چنین اشتیاقی را دارد نشان دهید و به رفتار های مثبت کودک در هر زمان ممکن اهمیت دهید.
▪ توقعات و انتظارات واقعی داشته باشید.
شما از کودک پیش دبستانی خود می خواهید که همیشه با دهان بسته غذا را بجود یا در سنین بالاتر می خواهید که تکالیف مدرسه اش را در یک مکان و یکباره به پایان برساند ، در حالیکه این امور جزئی از انتظارات غیر واقعی شما هستند. اگر بچه ها نتوانند کارهایی را که از آنها می خواهید انجام دهند ، احتمالاً به خشونت برای ابراز این ناکامی خود متوسل خواهند شد.
▪ رفتارهای خود را مد نظر داشته باشید.
به خود بنگرید، زمانی که هر بار راننده ای مسیر شما را سد می کند و شما در واکنش به این مسئله فریاد می کشید یا دشنام می دهید، چگونه از کودک خود انتظار دارید در زمان عصبانیت این رفتارها را نداشته باشد؟
● پشت پرده این عصبانیت بیش از حد چیست ؟
گاهی اوقات پرخاشگری در بچه ها بسیار جدی است . ممکن است عمداً دوستش را با اسباب بازی مجروح کند یا به خاطر ناراحتی بیش از حد از درست چیده نشدن برج های لوگو به دیوار ضربه بزند.
در اکثر مواقع عوامل زیر هدایت کننده چنین رفتار هایی هستند:
۱) احساس خستگی از فعالیت های برنامه ریزی شده
۲) یک تغییر بزرگ در زندگی مانند حضور یک کودک جدید در خانواده
۳) مورد عیب جویی و سرزنش کودکان دیگر قرار گرفتن
۴) با امور مدرسه مشکل داشتن
۵) تماشای بیش از حد فیلم ، ویدئو و بازی های کامپیوتری با محتوای خشونت
سعی کنید تا دلیل رفتارهای کودک را معین کنید و در مرحله بعد منشا آن را بیابید. اگر احساس قلدری یا افت در او می بینید با معلم موضوع را در میان بگذارید.
به آنچه که از تلویزیون تماشا می کنید بیشتر توجه کنید. اگر به نظر می رسد دلایل پرخاشگری هایش بیش از این موارد است با یک متخصص اطفال مشورت کنید.
● در پایان
کودکان پیش دبستانی تمایل به تهاجم از طریق گاز گرفتن و یا زدن را بیش از سایرین دارند . علت این امر آن است که آنها به راحتی سرخورده شده و از پای در می آیند و نمی دانند چطور با دیگران ارتباط برقرار کنند.
در سن ۳ سالگی ، بیشتر بچه ها مهارت های رفتاری و سخن گفتن را می آموزند و اغلب آنها را در هر زمان که نیاز دارند مورد استفاده قرار می دهند. آنها هیچ گاه کامل نخواهند بود. بچه ها اغلب روش های صحیح رفتاری را تا زمانیکه ابتدا شیوه های غلط را به کار نبرند فرا نخواهند گرفت و این مهم است که والدین در این راه محکم و صریح باشند و به آنها کمک کنند تا راه های درست کنترل احساسات و عواطف را فرا گیرند.

لیلا راشکی