شمارگر Counte. meter کنتور برق ـ آب و...

نام عمومی هر اسبابی برای شمردن یا نگاهداشتن حساب و امثال آن، شمارگر برق معمولی منازل را کنتور می‌گویند.
● شمارگر ـ کنتور
برای تعیین رابطه میان کار انجام شده به‌وسیله یک ماشین آبکشی و مقدار سوخت مصرف شده می‌باید تعداد ضربات پیستون در مدت معینی از زمان معلوم باشد. وات برای این کار بر روی بازوی نوساندار، شمارگری نصب کرد که ساختمان و طرز آن را از دورسنجی الهام گرفته بود که روی برخی مسافت‌ها به کار می‌رفت.
چرخ دنده‌هائی که با یکدیگر درگیر می‌شدند سوزن‌هائی را در برابر صفحه‌ای که به ده‌ها، صدها و هزارها دور تقسیم شده بود حرکت می‌دادند حرکت چرخ دنده‌ها در هر ضربه به‌وسیله نوسان‌های یک آونگ کوچک انجام می‌گرفت ـ این شمارگر تا اواسط قرن نوزدهم بکار می‌رفت.
شمارگر زمانی می‌توانست مقدار کار را نشان دهد مشخصات ماشین کاملاً معلوم و بدون تغییر باشند. با کاربرد نیروی انبساطی بخار آب لازم می‌شد که برای اندازه‌گیری کار ماشین از وسیله دیگری نیز کمک گرفته شود.
● شمارگر گایکر ـ کنتور گایگر Geiger Counter
اسبابی برای آشکارسازی تابش‌های یوننده (عمدتاً پرتوهای آلفا، بتا و گاما) که قادر به ثبت ذرات یا فوتون‌های منفرد است. این دستگاه معمولاً از یک سیم ظریف به نام آنود، که توسط یک استوانهٔ فلزی هم مرکز با آن احاطه شده تشکیل شده است. این مجموعه در درون یک حباب شیشه‌ای حاوی گاز با فشار کم قرار داده شده است. با اعمال یک اختلاف پتانسیل بالا معمولاً حدود ۱۰۰۰ ولت بین کاتد و آند، یون‌های حاصل از یک ذره یونندهٔ وارد شده در شمارگر شتاب می‌گیرند و به سوی الکترود مناسب جذب می‌شود. در لحظه برخورد یون به الکترود یک افت پتانیل آنی بین دو الکترود به‌وجود می‌آید. سپس این ضربان ولتاژ می‌تواند به مدارهای الکترونییک گوناگون داده شود و در صورت تمایل شمارگر را به کار بیندازد. (مدارهای الکترونیکی و طرز کار آنها ـ ترجمه ویگن ساهاکیان)
● شمارگر Counter Meter
نام عمومی هر اسبابی برای شمردن یا نگاهداشتن حساب و امثال آن، شمارگر برق معمولی خانه‌ها به کنتور معروف است موتور برقی کوچکی است که سرعتش متناسب با نیروی مصرف شده است. قسمت گردنده این موتور متصل به عقربه‌ای است که در مقابل صفحه مدرجی می‌گردد. اسباب را چنان میزان می‌کنند که انرژی مصرفی را برحسب کیلووات ساعت ضبط می‌کنند. (دائرهٔالمعارف فارسی ـ غلامحسین مصاحب)
● شمارنده بلوری Crisal Counter
شمارنده‌ای است که با بلور کار می‌کند. عامل کار، افزایش ضریب رسانائی برقی بلور است که در اثر یون‌ها در لامپ شمارنده به‌وجود می‌آید. (گروه کارشناسان آموزش و پرورش و استادان دانشگاه)
● شمارنده جرقه‌زن Sintilation Counter
این دستگاه بر این اساس ساخته شده است که هرگاه اشعه Y به برخی از اجسام برخورد کند، نوری تولید می‌کند. از جمله این اجسام می‌هٔوان یدور سدیم که توسط تالیم تحریک شده آنتراسن، پاراترفنیل و... را نام برد. نور پدید آمده از این عمل، به فتوکاتد برخورد می‌کند و سبب آزاد شدن الکترون از آن می‌شود.
الکترون‌های آزاد شده، نخست به‌وسیله الکترودهای متمرکز کننده متمرکز می‌شوند. آن‌گاه، ضمن برخورد با یکسری صفحات (معمولاً ۱۰ عدد) موسوم به دی‌نود Dynode که نسبت به هم اختلاف پتانسیل دارند، همگی جذب آند می‌شوند. بدین ترتیب، جریان حاصل در مدار را که متناسب با اشعه Y نخستین است، می‌توان تقویت و آنها به صورت صورتی یا الکترکیی ثبت کرد.
● شمارنده گایگر مولر Ginger.Muller Counter
از یک لوله شیشه‌ای حاوی مقداری گاز (معمولاً آرگون با مقدار کمی الکل یا استات تیل) با فشار چند ده اتمسفر تشکیل شده است. در وسط لوله، یک سیم نازک به‌عنوان آنود و در اطراف آن، کاتود استوانه‌ای قرار دارد.
میان آند و کاتد، اختلاف پتانسیل قابل توجهی برقرار است. چون اشعه Y وارد لوله شود، سبب یونیزه شدن گازها و در نتیجه باعث عبور جریانی از سیستم می‌شود. جریان حاصل به وسیله تقویت کننده‌ها تقویت می‌شود و به‌صورت علائم صوتی یا الکتریکی در می‌آید.
● شمارنده درخششی Slintillation Counter
دستگاه شمارنده تعداد ذره‌ها و تابش‌های یوننده که در آن از حساسیت جسم درخشان نسبت به آن تابش‌ها، استفاده می‌شود. این دستگاه تشکیل شده
۱) از یک لایه مادهٔ درخشان که هنگام برخورد با شعاع تابنده چشمک نورانی یعنی تعدادی فوتون منتشر می‌کند.
۲) یک لامپ فوتولیتپلیکاتور که در آن اثر نور برقی حاصل از فوتون‌های منتشر تقویت می‌شود و جریان الکترونی قابل اندازه‌گیری به‌دست می‌آید.
۳) وسیله سنجش جریان و تبدیل آن به شمارهٔ ذرات تابنده شمارندهٔ درخششی، بسیار حساس است و می‌توان با آن، تابش‌های بسیار ضعیف را تشخیص داد. (گروه کارشناسان آموزش و پرورش و استادان دانشگاه)

منبع : مطالب ارسال شده