ریه های مریض

سرطان ریه، بیماری مهلکی است که با رفتار شدیداً تهاجمی، الگوی پیشرونده و عوارض خطرناک و عوارض غیرقابل درمان خود، از معضلات جدی پزشکی و از مشکلات مهم سلامت بشر است. افزایش تدریجی تعداد مبتلایان و همچنین محدودیت هایی که علیرغم پیشرفت های ارزشمندی که در درمان این بیماری بدست آمده است، در درمان کامل آن وجود دارد، توجه بیشتر به موضوع پیشگیری از ابتلاء به سرطان ریه را می طلبد. اگرچه عوامل مختلفی بعنوان فاکتورهای مستعدکننده (Risk-Factorsi) برای ابتلاء به این بیماری شناخته شده است (مواردی مانند سن، جنس، مواد شیمیایی و صنعتی، آلودگی های شغلی و...) لیکن مصرف سیگار و دخانیات، مهمترین و شناخته شده ترین عامل سببی این بیماری می باشد و تقریباً تمام انواع سرطان ریه با مصرف سیگار، مرتبط می باشند. در مقایسه با تومورهای خوش خیم ریوی که فقط ۵ درصد تومورهای ریه را تشکیل می دهند، ارتباط تومورهای بدخیم ریه با مصرف سیگار قوی تر است.
سرطان ریه، شایعترین علت مرگ و میر مربوط به سرطان در مردان و زنان است. از خصوصیات مهم این بیماری، انتشار نسبتاً سریع به کل ریه و حتی اندامها و بافت های خارج ریوی مانند مغز، استخوان، کبد، غدد لنفاوی، مغز استخوان و ... و نیز رشد سریع تومور می باشد بگونه ای که گاه تومور اولیه در صورت عدم پیگیری و درمان در مدت کمتر از ۱.۵ سال دو برابر می شود. تنها ۱۲-۸ درصد از مبتلایان از زمان ابتلاء (حتی در صورت تشخیص بموقع و استفاده از روشهای درمانی مناسب) بیش از ۵ سال عمر می نمایند.
آمارها، نشان می دهند که از هر ۱۰ نفری که به سرطان ریه مبتلا می شوند. ۹ نفر آنها (۹۰ درصد) سیگاری اند و از هر ۸ نفری که بعلت این بیماری، فوت می نمایند، ۷ نفر (۸۷ درصد) سیگاری بوده اند که آماری واقعاً بالا و هشداردهنده است. جالب اینجاست که آقایان سیگاری قهار (افرادی که بطور مداوم و طولانی مدت به مقدار زیاد سیگار می کشند)، ۲۵-۱۵ برابر آقایان غیرسیگاری، سرطان ریه می گیرند و این آمار در خانمهای سیگاری قهار، در مقایسه با زنان غیرسیگاری، ۵-۲ برابر است. این اختلاف واضح بین زن و مرد، ممکن است مربوط به تفاوت نوع سرطان ریه شایع در جنس مختلف (از نظر نوع بافت شناسی) و میزان ارتباط انواع مختلف سرطان ریه با مصرف سیگار باشد. البته فراموش نکنیم که الگوی مصرف سیگار(Pattern)، تعداد نخ سیگار مصرفی در روز، سالهای مصرف سیگار، نوع سیگار مصرفی، عادات غیر بهداشتی و پرخطر همراه مانند مصرف مواد مخدر و ... در زن و مرد یکسان نمی باشد.
اگرچه سرطان ریه در سنین زیر ۳۵ سالگی، نادر است، ولی مصرف سیگار در جوانی، احتمال سرطان ریه آنهم در سنین پایین تر را واضحاً افزایش می دهد و اکثر بیمارانی که در سنین پایین مبتلا می شوند، افرادی هستند که از دوران جوانی و حتی نوجوانی آلوده سیگار بوده اند. نکته قابل تامل آن است که بموازات کاهش سن ابتلاء به این بیماری در افرادی که از جوانی سیگار می کشند، احتمال مرگ و میر ناشی از سرطان ریه نیز در آنان افزایش می یابد. لذا ترک مصرف سیگار در هر سنی، بویژه اجتناب از آن در سنین جوانی و نوجوانی و تلاش در راستای پیشگیری از آلودگی جوانان و نوجوانان به سیگار و دخانیات، گامی اساسی در کاهش آمار سرطان ریه و نیز مرگ و میر ناشی از آن است.
مصرف سیگار، در سیر درمانی و میزان موفقیت پروتکلهای درمانی (مانند اعمال جراحی برداشتن ضایعه سرطانی، شیمی درمانی، اشعه درمانی و ...) و در مجموع در فرجام بیماری (Outcome) سرطان ریه نیز موثر است. برای مثال ممکن است در بیماری سیگاری توده سرطانی قابل برداشت شناسایی گردد که عمل جراحی بعلت عوارض مصرف سیگار در بیمار، مانند اختلال عملکرد ریه و سیستم تنفسی، بیماریهای قلبی- عروقی ناشی از مصرف سیگار، اشکالات اساسی سیستم ایمنی و دفاع طبیعی بدن که آنهم از نتایج سوء مصرف سیگار است و... با محدودیت جدی مواجه گردد و پزشکان از انجام عمل جراحی در آن بیمار صرف نظر نمایند و از آنجا که بعلت اثرات طولانی مدت مصرف سیگار، اثربخشی و میزان موفقیت عمل پایین برآورد می شود، بیمار از این روش درمانی و شانس بهبودی محروم شود.
از آنجا که مصرف سیگار از موضوعاتی است که در مباحث شیوه زندگی (Life style) مطرح است و معمولا با ناهنجاریهای رفتاری دیگر مانند عادات تغذیه ای نامناسب، استرس و تنش های روحی- روانی و ... همراه است، افراد سیگاری علاوه بر این که واضحاً در معرض خطر ابتلاء به سرطان ریه می باشند، بیماریهای مختلف و گوناگونی (ناشی از مصرف سیگار و یا سایر اشکالات مربوط به شیوه زندگی) در کمین آنهاست و از این جهت میزان موفقیت روشهای درمانی سرطان ریه در آنها بمراتب کمتر از افراد غیرسیگاری است.
خلاصه آن که افراد سیگاری با اصرار غیرقابل توجیه و غیرمعقول خود در مصرف سیگار و ادامه این رفتار و عادت ناپسند و غیربهداشتی، خود را در سراشیبی سقوطی رها می کنند که سرطان ریه تنها یکی از فرجام های تلخ و دردناک آن است و در این انتحار دیوانه وار، اطرافیان غیرسیگاری خود را که ناخواسته و بیگناه در معرض آلودگی دود سشیگار آنها قرار می گیرند، نیز بدنبال خود می کشند. پس بهتر نیست لحظه ای به ترک سیگار و نجات از این تباهی و سقوط بیندیشیم؟!

دکتر طالب پور

منبع : روزنامه کیهان