۳ سپتامبر ۱۹۲۸ ـ فردوسی؛ به مناسبت آغاز کار نوسازی آرامگاهش در توس

سوم سپتامبر ۱۹۲۸ (۱۲ شهریور ۱۳۰۷) کار نوسازی آرامگاه فردوسی، ایرانی بزرگی که خود را وقف خدمت به ایران و زبان پارسی کرده بود در توس خراسان آغاز شد. این ساختمان باشکوه پس از تکمیل و آنگاه تزیین مجدد، بیستم مهرماه سال ۱۳۱۳ هجری طی مراسمی کم نظیر با حضور رضا شاه و مستشرقین و ایرانشناسان سراسر جهان، ادیبان کشور و مقامات فرهنگی و دولتی گشایش یافت.
مورخان متفقا «ابوالقاسم فردوسی» را تنها فرد در سراسر تاریخ بشر خوانده اند که بدون هرگونه چشمداشت، همه عمر خود را صرف زنده کردن تاریخ وطنش (ایران)، خصلت های نیک هموطنان (ایرانیان) و زبان نیاکان (زبان پارسی) و خدمت بی دریغ به شناساندن فرهنگ و تمدن کهن میهنش کرد و به نوشته مرحوم دکتر رضا زاده شفق، شصت هزار بیت شعر گفت تا شکوه ایران باقی بماند و باعث افتخار و دلگرمی نسلهای بعد باشد تا بدانند که چه میراثی گرانبها و با عظمت برایشان باقی مانده است و با همه توان بکوشند که این میراث همچنان سربلند و بزرگ و عزیز باقی بماند. فردوسی برای به نظم در آوردن تاریخ ایران، اسناد و نامه های فراوان خواند که خود او گفته است:
«بسی رنج بردم بسی نامه (مکتوب و سند) خواندم ـ زگفتار تازی (اسنادی که به زبان عربی نوشته شده بود) و از پهلوانی (اسنادی که به پارسی دوران اشکانی و ساسانی بود)».
به مناسبت هزار ساله شدن فردوسی که ایرانیان باید همیشه مرهون زحمات، احساس و عواطف وطندوستانه او باشند یک هفته در سراسر کشور جشن گرفته شد و بهترین خیابان و میدان تهران به اسم او نامگذاری گردید. در شهرهای دیگر مدارس و تالارها و خیابانها به نام فردوسی نامگذاری شد و بعدا مدارس تازه ساز و دانشگاه، که این قدرشناسی ها باز هم برای مردی که گفت: چو ایران نباشد تن من مباد و ... و «همه سر به سر تن به کشتن دهیم ـ به از آن که ایران به دشمن دهیم»، کم است.
تردید نیست که فردوسی بیش از هر کس دیگر به ایران و ایرانی خدمت بی شائبه کرده است . فرق فردوسی با سایر ایراندوستان بنام، در این بوده است که بدون چشمداشت عمر خود را وقف خدمت به وطن و زبان فارسی کرد. او بسال ۱۰۲۰ میلادی در توس در گذشت و ایرانیان هر روز که می گذرد بیشتر متوجه عمق و عظمت خدمات بی دریغ فردوسی می شوند.

منبع : تاریخ ایران و جهان در این روز