حدود و اختیارات وکیل در دعاوی مدنی

برابر قانون هر یک از اصحاب دعوی چه خواهان و چه خوانده حق دارند برای خود حداکثر تا دو وکیل انتخاب و معرفی کنند. اگر یکی از طرفین دعوی دو نفر وکیل معرفی کند و به هیچ یک از آنان به صورت انفرادی حق اقدام نداده باشد ارسال لایحه توسط هر دو یا حضور یکی از آنان با وصول لایحه از وکیل دیگر برای رسیدگی دادگاه کافی است و در صورت عدم وصول لایحه از وکیل غایب دادگاه بدون توجه به اظهارات وکیل حاضر، رسیدگی را ادامه خواهد داد و اگر هر دو وکیل یا یکی از آنان عذر موجهی برای عدم حضور اعلام کرده باشد به تشخیص دادگاه جلسه محاکمه تجدید و علت تجدید جلسه و وقت رسیدگی به موکل نیز اطلاع داده می شود و جلسه بعد به علت عدم حضور وکیل تجدید نمی شود.
وکالت در دادگاهها شامل تمام اختیارات راجع به امر دادرسی است جز آنچه را که موکل استثنا کرده باشد یا وکالت دادن آن در شرع خلاف باشد. در هر حال وکیل در امور زیر باید از موکل اختیار داشته باشد و این امر در وکالتنامه قید شود تا در دادگاه بتواند در این امور دخالت کند:
ـ وکالت درباره اعتراض به رأی غیابی، تجدیدنظر از رأی دادگاه بدوی یا فرجام خواهی از آن و نیز اعاده دادرسی
ـ وکالت در مصالحه و سازش با طرف مقابل دعوی
ـ وکالت در ادعای جعل نسبت به سند رسمی و عادی و یا اظهار انکار و تردید نسبت به سند عادی و یا استرداد سند و وکالت در تعیین جاعل
ـ وکالت در ارجاع دعوی به داوری و تعیین داور
ـ وکالت در دادن وکالت همین پرونده به وکیل دیگر که اصطلاحاً به آن وکالت در توکیل گفته می شود
ـ وکالت در تعیین کارشناس و مصدق
ـ وکالت در دعوی خسارت
ـ وکالت در استرداد دادخواست یا دعوی
ـ وکالت در جلب شخص ثالث و دفاع از دعوای ثالث، برای مثال اگر در دعوی الزام به تنظیم سند رسمی برای اتومبیل دعوی به طرفیت کسی که خواهان اتومبیل را از او با سند عادی خریده، طرح شود و اتومبیل در سند رسمی به نام شخص ثالثی باشد در اینجا برای جلب شخص ثالث به دعوی از سوی وکیل نیاز به تصریح این امر در وکالت نامه دارد
ـ وکالت در دعوی متقابل و دفاع در مقابل آن، برای مثال زنی علیه مردی دعوی اثبات زوجیت و مطالبه نفقه طرح می کند و در مقابل مرد نیز دعوی فسخ نکاح طرح می کند که برای این امر وکیل مرد باید در وکالت نامه اجازه طرح دعوی متقابل را داشته باشد.
ـ وکالت در ادعای اعسار
ـ وکالت در قبول یا رد سوگند، باید توجه داشت سوگند یا شهادت یا اقرار یا لعان و یا ایلاء قابل توکیل نمی باشند.
شخصی که وکالت در دادرسی را به عهده می گیرد اگر در محاکمه برنده شود در صورتی حق درخواست صدور برگ اجرایی و تعقیب عملیات اجرایی را و گرفتن محکوم به وجوه پرداختی به نفع موکل را دارد که در وکالت نامه آمده باشد.
وکلای دادگستری وظیفه دارند هنگام محاکمه حضور داشته باشند مگر آن که دارای عذر موجهی باشند. برای مثال به واسطه فوت همسر یا فرزند یا حوادث قهری مانند سیل و زلزله قادر به حضور در دادگاه نباشند. در هر حال وکیل باید عذر خود را به طور کتبی با دلایل آن برای جلسه محاکمه به دادگاه بفرستد و اگر دادگاه عذر وکیل را موجه تشخیص داد به آن ترتیب اثر خواهد داد و الا جلسه دادگاه را تشکیل و به محاکمه ادامه می دهد و مراتب را جهت تعقیب انتظامی وکیل به کانون وکلا اعلام می کند. چنانچه جلسه دادگاه به علت عذر موجه وکیل تجدید گردید دادگاه باید علت آن و وقت رسیدگی بعدی را به موکل اطلاع دهد و جلسه بعدی دادگاه به علت عدم حضور وکیل تجدید نخواهد شد.
اگر وکیل همزمان در دو یا چند دادگاه دعوت شود و جمع بین آنها ممکن نباشد لازم است در دادگاهی که حضور او برابر قانون الزامی است حاضر شود و به دادگاههای دیگر لایحه بفرستد و یا در صورت داشتن حق توکیل وکیل دیگری معرفی کند. برای مثال اگر به طور همزمان در دادگاهی محاکمه جنایی مانند قتل عمدی و در دادگاه دیگر محاکمه مطالبه طلب وجه دارد حضورش در دادگاه کیفری مقدم بر دادگاه مدنی است.

اداره آموزش های مردمی معاونت آموزش
قوه قضائیه

منبع : روزنامه ایران