جمعه, ۱۰ فروردین, ۱۴۰۳ / 29 March, 2024
مجله ویستا

آگاهی رسانی درباره احکام جزایی و حقوقی اسلامی


آگاهی رسانی درباره احکام جزایی و حقوقی اسلامی
بسیاری از احکام و قوانین حقوقی اسلامی در زمان خود، از قوانین پیشرو زمان شان بودند، اما متأسفانه اکثریت مردم از آن بی اطلاع اند که می بایست برایشان روشنگری شود.
قصاص قانونی بسیار پیشرو و انسانی در زمان خود بود. آن زمانی نازل شد که اعراب جاهلیت اگر شخصی از قبیله ای، یکی از آن ها را می کشت، آن ها بدون محاکمه با انتقام کشی، ده نفر از اعضای قبیلهء مقابل را (که چه بسا اخاصی بودند که اطلاعی از آن قتل نیز نداشتند) می کشتند و این وضع به شکلی تصاعدی موجب درگیری های کینه ورزانه و طولانی می شد.
اما اسلام قانون قصاص را به جای انتقام کور فرستاد. اسلام از یک سوی، آن را از رفتاری بی محاکمه، به حوزه قاضی و قضاوت کشاند (به جز موارد استثنایی) و از آن طریق ان را از رفتاری غیرحقوقی به عملی تبدیل کرد که برای شناخت جرم، مجرم و میزان جرم نخست می بایست دادگاهی تشکیل شود تا هر نوع جزایی برحسب آن و با عدالت صورت گیرد و از سویی دیگر آن را از صورت انتقام خارج ساخت و به قصاص بدل ساخت. کشتن چند برابر از دیگران در مقابل خون شخصی که به قتل رسیده بود، نوعی انتقام بود و آن هم از نوع کور که حتی محدود به قاتل و مجرم و خانواده ایشان نمی شد، در حالی که قصاص می گفت خون در مقابل خون و چشم در برابر چشم؛ اگر شخصی از شما کشته شد، می بایست متقابلاً یک نفر که مجرم و مقصر در مورد آن بوده قصاص شود و اگر خانواده مقتول رضایت دادند، تنها به گرفتن دیه یا حتی بخشش رضایت داده شود.
حتی اینک نیز هیچ جایگزین بهتری برای قصاص، به طوری که خانواده بازماندگان را راضی کند، پیدا نشده است؛ آن گونه که مجرم نیز به اندازه کافی مجازات شود تا درس عبرتی باشد و هم او، هم دیگران راحت به آدم کشی روی نیاورند و با کشتن دیگران و کشیدن تنها چند سال حبس دوباره آزادانه بگردد و مردم را نیز در معرض خطر قرار دهد. حتی در ایالات متحده آمریکا نیز در ایالاتی که جرم و جنایت زیاد است، حکم اعدام برداشته نشده است و تنها در ایالاتی که میزان تخلفات و کشتار اندک است، حکم اعدام برداشته شده و حبس های طولانی مدت و بدون عفو جایگزین شده است. مردم و به خصوص فعالان حقوق بشر که معترض قصاص هستند، باید به آن ها اطلاع رسانی درست از قصاص، تاریخ و شأن نزول آیات و مبانی حقوقی آن در مقابل انتقام داده شود. این وظیفه علما و مجتهدان است تا مستندات آن را ارایه دهند.
در این میان، نکته ای است که باید مورد توجه قرار گیرد. برخی از روش های حقوقی و جزایی اسلامی مربوط به دوره خودش می شده است و ضرورتاً نباید همان روش ها به کار برده شود. بسیاری از روش هایی که به سبب ابزار و وسایل دوره های گذشته به کار می رفته است، می تواند با ابزارهای پیشرفته امروزی جایگزین گردد و در هر صورت آن ابزارها و روش ها نباید بر رنج شان بیافزاید. روش هایی نیز امروز به کار می رود که متأسفانه سختگیرانه تر از گذشته است، که این مشخصاً ظلمی آشکار است و باید حتماً اشتباهات گذشته مان در این خصوص جبران شود و گر نه در پیشگاه خداوند مسئول ایم؛ مثلاً اعدام که در گذشته با خالی کردن ناگهانی زیر پای محکومان صورت می گرفت، موجب قطع نخاع و مرگ ناگهانی شان می شد، ولی اینک متأسفانه در بسیاری موارد با جرتقیل اعدامی ها را بالا می کشند، آن ها مدت ها دست و پا زده و زجر می کشند و این عمل مشخصاً عدول از روش های انسانی تر اعدام در گذشته است که اگر اصلاحات و تغییر رویه انجام نشود، ما در پیشگاه الهی مسئول ایم و باید تاوان آن زجرها را در این دنیا یا آن دنیا پس بدهیم!

دکتر کاوه احمدی علی آبادی
دکترای فلسفه و ادیان از تگزاس آمریکا
منبع : مطالب ارسال شده


همچنین مشاهده کنید