احترام به حقوق دیگران برای حفظ بنیان های اصول اخلاقی

● پرده اول: عمل خطا و اشتباهی انجام می دهیم
همه انسان ها در کارها و مسؤولیت ها دچار اشتباه و خطا می شوند و جمله معروف «انسان جایز الخطا است» را همه قبول دارند. اساساً تبعات و آثار اشتباهات انسان ها به صورت کلی در دو بعد هویدا می شود (به خودش یا دیگران): به عنوان مثال در رانندگی اشتباه می کنیم؛
۱) گاهی ضرر و زیان حاصله مستقیماً به خود انسان ها برمی گردد. مثلاً فرد مسیر اشتباهی را طی می کند و دیر به مقصد می رسد.
۲) گاهی ضرر و زیان حاصله مستقیماً به دیگران یا فرد خاصی لطمه می زند. در همین مثال رانندگی؛ فردی به هر دلیل اشتباه می کند و با تصادف باعث آسیب یا حتی مرگ فردی می شود. (سهوی و عمدی بودن موضوع بحث نیست)
● پرده دوم: طلب عطا و بخشش می کنیم
گذشت کردن و بخشش یکی از توصیه های مهم و مؤکد دینی و مذهبی ما و حتی سایر ملل و مکاتب است. همه ما جمله معروف «لذتی که در عفو و بخشش وجود دارد در انتقام وجود ندارد» را بارها و بارها شنیده ایم و در تأیید آن شک و تردیدی نیست. (آثار و خیرات عفو و بخشش چه از نظر دنیوی و چه از نظر اخروی موضوع بحث نیست)
همچنان که اطلاع داریم در مسائل مختلف فردی و اجتماعی من جمله مقوله تربیت بدنی و ورزش (به عنوان یک پدیده اجتماعی) وقوع و حضور دو پرده فوق الذکر بسیار است و چون گستره نظاره گری بر آن و بالطبع الگوپذیری از آن نیز وسیع و در عین حال سریع است وقوع و حدوث این موضوعات بسیار مهم و تبعات و آثار آن و از همه مهمتر شکستن یا حفظ «قبح خطا و عظمت عطا» می تواند ویرانگر یا منجی اصول اخلاقی و ارزش های فرهنگی مجموعه ورزش و حتی جامعه گردد.
احتمالاً علاقه مندان حوزه ورزش از مدت ها قبل نه به شدت فعلی؛ مسموم شدن فضای عطرآگین و سالم ورزش را به نا بهنجاری های رفتاری و گفتاری که اخیراً به هنجارشکنی ها و بداخلاقی های بی حد و حصری رسیده را احساس می کردند و با کمال تأسف در حال فعلی در نظام ارزش مدار و اخلاق گرای جمهوری اسلامی در عرصه ورزش (و در سال فرهنگ و اخلاق اعلام شده توسط سازمان تربیت بدنی) که فرهنگ سازی و الگوبرداری از آن برای همه به اثبات رسیده، تخلفات، اشتباهات و خطاهای گفتاری (دروغ، توهین، تهمت، اهانت، بدقولی و...) و رفتاری (درگیری های لفظی و فیزیکی بازیکنان با مربیان، خشونت های عمدی بازیکنان در مسابقات و...) و زجرآورتر و پرغصه تر از همه آبروریزی ها و حرمت شکنی های علنی و آشکار درخصوص مسائل شخصی و فردی افراد در رسانه ها، تلویزیون، دادگاه ها و... بین مدیران عالی، مربیان، بازیکنان به حدی رسیده که انسان فکر می کند دوران جاهلیت و نادانی مدرن و تازه ای متولد شده و از همه جالب تر و شنیدنی تر اینکه همه عوامل مرتبط (۹۰ تا ۹۵ درصد) آگاهانه (دانش و معرفت به خطا بودن و اشتباه بودن اعمال و گفتار خویش را دارند) این حرکات را انجام و بلافاصله شروع به طلب بخشش و گذشت و غیره می کنند.
غافل از این نکته که «آب رفته به جوی هرگز برنمی گردد» یا «آبروی ریخته، جمع نمی شود» و عظیم تر و ثقیل تر اینکه بنیان های اصول فرهنگی و موازین اخلاقی در بین افکار عمومی و جامعه الگوپذیر (نوجوانان و جوانان) از اصول و قواعد صحیح و منطقی تهی و خالی و به جای آن همین ادبیات نابهنجار، ناسالم و نامناسب حاصل از اعمال و گفتار همین قهرمانان و الگوهای توخالی و حبابی (نشر و منتشر شده در دادگاه ها، میادین ورزشی، رسانه ها و تلویزیون های قابل نظاره و قضاوت عمومی) در حال ریشه دار شدن، بارگیری و در آینده نه چندان دور شاخه دار شدن و دادن میوه است.
با عنایت به مقدمه فوق به نظر می رسد اساسی ترین و مهمترین رکن پایداری ارزش های فرهنگی و موازین اخلاقی جوامع مختلف از کوچک ترین نهاد آن یعنی خانواده تا بزرگترین آنها در سطح جهانی من جمله جامعه ورزش (جلوگیری از فرو ریختن و شکستن قبح خطا و عظمت عطا) نقطه ظریف ذیل می تواند باشد که همه انسان ها به حق خود قانع و به حقوق دیگران احترام بگذارند به عبارت ساده تر حق خودمان را بگیریم و حقوق دیگران را رعایت کنیم نه اینکه مثل حال حاضر به حقوق دیگران تجاوز و محق به حق باشیم که دیگران ما را ببخشند و به ما حق عطا کنند.
آیا شاهد روزی خواهیم بود که در جامعه بالاخص بین اهالی ورزش این جمله که «هر کس به حق خود قانع و به حقوق دیگران احترام بگذارد» جزو فرهنگ، آداب و رفتار و... ما بشود ان شاءا... که چنین شود.

یونس قربانی

منبع : روزنامه ایران ورزشی