هاری شوخی ندارد

یکی از بیماری‌های شایع و مشترک از طریق حیوان به انسان، هاری است. هاری در اثر ویروسی از خانواده را رابروویریده ایجاد می‌شود که مغز را درگیر می‌سازد. انتقال بیماری به انسان در پی گاز گرفتن یا پس زدن توسط حیوان آلوده صورت می‌گیرد. سگ‌ها و گربه‌ها ممکن است مبتلا شوند، بسیاری از خفا‌ش‌ها و روباه‌ها هم به این بیماری مبتلا می‌شوند اما جوندگان به ندرت هاری می‌گیرند. دوره نهفتگی از زمان مواجهه تا ظهور نشانه‌ها، معمولا سه تا هفت هفته است اما می‌تواند از ۱۰ روز تا دو سال متغیر باشد...
هنگامی که انسان توسط سگ یا گربه مبتلا به هاری گزیده شود دچار علایم و نشانه‌هایی می‌شود که شناسایی آن در تشخیص این بیماری مهم است. علایم بیماری‌ هاری در انسان و حیوانات مشابه است و مانند هر بیماری دیگر دارای مراحلی است که شامل دوره نهفتگی (دوره کمون)، بروز علایم اولیه بیماری و بروز علایم پیشرفته بیماری است. مدت زمان مراحل فوق در انواع جانداران حساس به بیماری متفاوت است. باید بدانید هر نوع حیوان‌گزیندگی را هارگزیدگی تلقی کرده و بلافاصله اقدامات درمان پیشگیری شامل شستشوی زخم و واکسیناسیون را به کار برید چرا که تا زمان بروز علایم بیماری در حیوان، ممکن است دیگر فرصتی برای نجات انسان نباشد.
در انسان طول دوره نهفتگی به شدت زخم، تعداد جراحات و محل آنها بستگی دارد. در واقع محل جراحات هرچه به عصب مرکزی (مغز و نخاع) نزدیک‌تر باشد طول دوره نهفتگی کوتاه‌تر خواهد بود. به نحوی که گاز گرفتن صورت زودتر موجب بروز علایم بیماری می‌شود. این مرحله به طور معمول در انسان ۱۵ تا سه ماه به طول می‌انجامد، ولی از چند روز تا چند سال هم مشاهده شده است.
علایم بیماری شامل علایم غیراختصاصی مانند تب، لرز، خستگی، سردرد، ضعف و درد عضلانی، بی‌اشتهایی، اشکال در بلع، حالت تهوع و استفراغ، سرگیجه، دردهای شکمی و اسهال، گلودرد، تنگی نفس، سرفه خشک، نگرانی و ترس، تحریک‌پذیری و عصبی بودن و نیز علایم اختصاصی بیماری هاری است.
علایم موضعی در محل گاز گرفتگی شامل سوزش، گزگز، و مورمور است. این علایم در مسیر عصب حسی عضو گاز گرفته شده نیز به علت تکثیر ویروس در ریشه خلفی عصب حسی بروز می‌کند.
هاری درمان نشده با درد و به دنبال آن مورمور شدن محل گاز گرفتگی تظاهر پیدا می‌کند و فرد گزیده شده شدیدا به تغییرات دما و جریانات هوا حساسیت نشان می‌دهد و هر بار که می‌خواهد چیزی بنوشد احساس خفگی می‌کند. بی‌قراری، انقباضات عضلانی، خشونت و رفتار تهاجمی، هیجان مفرط و آبریزش بیش از حد از دهان هم وجود دارند.
● هاری تا چه حد خطرآفرین است؟
هاری تقریبا همیشه به مرگ فرد منتهی می‌شود و مرگ و میر، به دلیل نارسایی و فلج قلبی، تنفسی معمولا هفت تا ۲۵ روز پس از ظهور نشانه‌های بیماری روی می‌دهد. بنابراین اگر سگ، گربه یا یک حیوان اهلی شما را گاز گرفت لازم است حیوان را گرفته و در جایی حبس کنید تا توسط دامپزشک مورد معاینه قرار گیرد. چنانچه یک حیوان وحشی شما را گاز بگیرد باید در صورت امکان حیوان را کشته و مغزش را برای بررسی‌ هاری به آزمایشگاه ارسال کرد. راکون‌های وحشی، راسوها، خفاش‌ها، گرگ‌ها و روباه‌ها عموما مبتلا به هاری‌اند مگر آنکه خلافش ثابت شود بنابراین از تماس با این حیوانات وحشی خودداری کنید.
اگر جایی زندگی می‌کنید که خفاش در آن منطقه زیاد است و آنجا خوابیدید و بعد از بیدار شدن متوجه شدید که خفاشی در اتاق شما یا فرزندتان وجود دارد، خفاش را بکشید و لاشه آن را برای آزمایش بفرستید. در غیر این صورت فرض را بر این قرار دهید که خفاش مبتلا به بیماری هاری بوده و با شما یا کودکتان تماس دارد بنابراین به پزشک مراجعه کنید تا همه اقدامات درمانی برای‌تان صورت گیرد.
درمان شامل تجویز آنتی‌بادی است که نیمی از آن مستقیما به داخل زخم و نیمی دیگر به عضله مجاور تزریق می‌شود. ممکن است پزشک شما را تحت یک دوره واکسیناسیون پنج مرحله‌ای هم قرار دهد. دوز اول به همراه آنتی‌بادی تزریق می‌شود و دوزهای بعدی ۳، ۷، ۱۴ و ۲۸ روز پس از دوز اول تزریق می‌شود.
● طرز برخورد با هاری
۱) زدودن و خارج کردن ویروس هاری از محل زخم، مهم‌ترین اقدام برای درمان پیشگیری از ابتلا به هاری است. می‌توان ادعا کرد که درصد بالایی از پیشگیری به رعایت کامل همین نکته مربوط است. باید بلافاصله و به طور فوری لابه‌لای زخم را با آب تمیز و صابون، حداقل به مدت پنج تا ۱۰ دقیقه و به طور عمقی شتسشو داد. سپس باید کف صابون را از لابه‌لای زخم با استفاده از شیلنگ آب یا پیستوله آب‌پاش و جریان آب روان خارج کرد. چرا که باقی ماندن صابون اثر بعضی مواد ضد عفونی کننده مورد استفاده پس از شستشو را خنثی می‌کند.
۲) ضد عفونی کردن زخم با محلول بتادین یا الکل اتیلیک ۴۰ تا ۷۰ درصد و یا سایر مواد ویروس‌کش.
۳) خودداری از بخیه زدن فرد حیوان گزیده زیرا ویروس هاری بسیار حساس بوده و در مقابل نور و اکسیژن هوا، قدرت بیماری‌زایی خود را از دست می‌دهد.
۴) تزریق واکسن ضدهاری. واکسن ضدهاری لازم است در سه یا پنج نوبت تزریق شود. در صورتی که حیوان مهاجم فقط سگ یا گربه تحت نظر بوده و حیوان مهاجم ۱۰ روز پس از گزش، سالم (بدون علامتی از بیماری) باشد، می‌توان واکسیناسیون را در سه نوبت تزریق کرد.
● ۴ توصیه برای جلوگیری از هاری
۱) هرگز به منظور تفریح و سرگرمی با سگ و سایر حیوانات بازی نکنید.
۲) به هیچ عنوان به سمت سگ چوب، سنگ و یا اشیاء دیگر پرتاب نکنید.
۳) هنگامی که حیوان در حال غذا خوردن است از نزدیک شدن به آن جدا خودداری کنید. با تغییر مسیر خود همواره سعی کنید بر سر راه حیوان قرار نگیرید.
۴) اگر به هر علتی دچار حیوان‌گزیدگی شدید سریعا به مرکز بهداشتی درمانی مراجعه کنید.

منبع : روزنامه سلامت