۱۵نوامبر ۱۸۰۴ ـ ضعف ایرانیان دو قرن پیش، به روایت مروج مذهب انگلیکن

به نوشته پروفسور بلیک، هنری مارتین Henry Martyn رئیس میسیون انگلیکن (مذهب انگلیسی ها) در ایران، در یادداشتهای روزانه خود در ذیل ۱۵ نوامبر ۱۸۰۴ (بیش از دو قرن پیش) نوشته است که ایرانیان در طول روز از ارتکاب فساد (تقلب، فتنه گری، دروغگویی، ارتشاء و ...) ابا ندارند، ولی نماز بامدادی آنان و دعایشان و ذکر خدا ترک نمی شود و ....
همزمان با هنری مارتین، سرجان ملکم که در دهه اول قرن نوزدهم به سمت فرستاده انگلستان به ایران آمده بود و متناوبا ده سال در ایران بود همین مطالب را به زبانی دیگر در کتاب خود آورده و ایرانیان آن عهد را مردمی خودخواه، متمایل به استبداد و متلون خوانده بود. به زعم این دو انگلیسی، ایرانیان نیاز به یک انقلاب اخلاقی - فرهنگی دارند تا از لحاظ پاکی نیت و رفتار و کردار خوب به پایه مطلوب عهد باستان خود بازگردند.
دکتر بینا (استاد متوفای تاریخ دانشگاه تهران) در مقدمه کتاب خود مربوط به تاریخ پس از نادر شاه، برخی از علل گرایش ایرانیان بعد از ساسانیان را به برخی ضعف ها نظیر دروغگویی و دورنگی و نیز عقب ماندگی آنان را ذکر کرده است.

منبع : تاریخ ایران و جهان در این روز