واریس؛ تهدید علیه امنیت عروقی

یکی از شایع‌ترین مشکلاتی که معلمان، دندانپزشکان، جراحان، آرایشگران و بقیه آنهایی که مجبورند بنا به مقتضیات شغلی خود به مدت طولانی ایستاده کار کنند، با آن مواجه شده یا می‌شوند نوعی اختلال در سیاه‌رگ است که به آن واریس گفته می‌شود. احتمال ابتلا به این اختلال در زنان دو برابر مردان است...
سیاهرگ‌های واریسی، سیاهرگ‌های پیچ‌دار و متسعی هستند که در نزدیک سطح پوست تشکیل می‌شوند. این نام از ریشه یونانی واریکس به معنی پیچ‌‌دار گرفته شده است. احتمال واریسی شدن در همه سیاهرگ‌ها وجود دارد اما بیشترین مکان ابتلا، اندام‌های پایینی و پاها هستند. سیاهرگ‌های واریسی در نتیجه اختلال عملکرد دریچه‌های موجود در سیاهرگ‌ها ایجاد می‌شوند. در حالت طبیعی این دریچه‌ها از بازگشت‌ خون در مسیر عکس (به سمت پایین) جلوگیری می‌کنند. ممکن است این دریچه‌ها در اثر عواملی مانند بارداری، ترومبوفلبیت، ضعف مادرزادی، چاقی و یا ایستادن طولانی‌مدت تحت کشش قرار گیرند. وقتی دریچه‌ها ضعیف شده و دیگر قادر به بسته شدن طبیعی نباشند، حوضچه‌هایی از خون در سیاهرگ‌ها ایجاد می‌شوند. در نتیجه سیاهرگ‌ها متسع و واریسی می‌شوند. سیاهرگ‌های عنکبوتی نوع خفیفی از سیاهرگ‌های واریسی هستند. آنها کوچک‌تر و به سطح پوست نزدیک‌ترند و شبیه شبکه عنکبوت به نظر می‌رسند. اینها چندان خطری ندارند اما ممکن است از نظر بالینی نگران کننده باشند.
● تشخیص
عروق واریسی سطحی، به شکل متسع و پیچ‌دار و به رنگ آبی تیره هستند. ممکن است هیچ دردی نداشته باشد یا درد خفیفی در اندام‌های پایینی خود حس کنید. گاهی سیاهرگ‌های عمقی واقع در اندام‌های پایینی درگیر می‌شوند و تورم قابل توجه و حتی زخم‌های پوستی را به وجود می‌آورند. این حالت تحت عنوان نارسایی سیاهرگی شناخته می‌شود. پزشک، پاهای شما را در حالی که ایستاده‌اید. معاینه می‌کند و به دنبال تورم که نشانه دیگری از اختلال عملکرد دریچه‌های سیاهرگی ‌است می‌گردد. زخم‌ها توسط سیاهرگ‌های واریسی یا اختلال عمل دریچه‌های سیاهرگی که معمولا نزدیک مچ‌پا قرار گرفته‌اند، ایجاد می‌شوند. علت آن خیس خوردن طولانی مدت بافت مچ پا است زیرا خروج جریان خون سیاهرگی کاهش می‌یابد. ایجاد رنگ دانه‌های قهوه‌ای معمولا پیش‌درآمد ایجاد یک زخم هستند. سیاهرگ‌های واریسی تهدیدکننده حیات نیستند اما با گذشت زمان تمایل به افزایش دارند. اگر شما نگران ظاهر سیاهرگ‌ها هستید یا شما را آزار می‌دهند با پزشک خود صحبت کنید. در موارد شدید، ممکن است پوست مجاور سیاهرگ واریسی دچار خارش یا زخم یا تغییر رنگ شود. در صورت بروز زخم‌های پوستی نیز به پزشک مراجعه کنید. زخم‌ها نیاز به مراقبت طبی دارند.
● درمان
روش‌های خوددرمانی قادرند پیشرفت و احساس ناراحتی ناشی از سیاهرگ‌های واریسی را کاهش دهند. در بعضی موارد برای اصلاح سیاهرگ‌های واریسی شدید عمل جراحی ضرورت می‌یابد. برخی از درمان‌های شایع عبارت‌اند از:
▪ اسکلروتراپی: ماده محلولی که سیاهرگ‌ها را زخمی‌ می‌کند به داخل سیاهرگ‌های واریسی کوچک یا متوسط تزریق می‌شود. فرآیند تشکیل بافت در محل زخم، سیاهرگ‌های گشاد را می‌بندد و خون آنها به سیاهرگ‌های سالم جریان می‌یابد.
▪ برداشت سرپایی سیاهرگ‌ها: در این روش سیاهرگ‌های واریسی کوچک با ایجاد تعدادی سوراخ کوچک در پوست برداشته می‌شوند. معمولا بی‌حسی موضعی کفایت می‌کند و اثر باقی مانده از جراحی ناچیز است.
▪ جراحی اندوسکوپی سیاهرگ: یک لوله انعطاف‌پذیر (آندوسکوپ) که دوربین ظریفی دارد وارد اندام پایینی شما می‌شود تا به جراح در مشاهده و بستن سیاهرگ‌ها کمک کند. این روش تنها به برش‌های کوچک نیاز دارد. در صورت ابتلا به سیاهرگ‌های واریسی شدید و همراه با زخم‌های واریسی، احتمالا از این شیوه عمل سود خواهید برد.
▪ جراحی لیزری: سیاهرگ‌های واریسی کوچک‌تر و سیاهرگ‌های عنکبوتی با استفاده از لیزر بسته می‌شوند.‌
● توصیه‌هایی برای پیشگیری
اگر شما مبتلا به سیاهرگ‌های واریسی یا اختلال عملکرد دریچه‌های واقع در سیاهرگ‌های عمقی هستید یک بخش از درمان عبارت است از پوشیدن لباس مناسب و استفاده از جوراب‌های واریسی کشی مناسب که باعث تسکین سریع و طولانی مدت شما می‌شود. استفاده از این جوراب‌ها حین بارداری نیز مطلوب است. آنها به طور یکنواخت اندام‌های پایینی شما را فشرده و به سیاهرگ‌ها و عضلات پا در به حرکت درآوردن موثر خون کمک کرده و از آنها حمایت می‌‌کنند. جوراب‌های ورایس را صبح پس از بیدار شدن بپوشید، حتی قبل از خارج شدن از بستر. آنها را در تمام طول روز نیز به پا داشته باشید. دقت کنید جوراب‌هایی که می‌پوشید در ناحیه بالایی ران یا ساق پا خیلی تنگ نباشند.
● مراقبت از اندام‌ها
از نشستن یا ایستادن طولانی مدت بپرهیزید. اگر نحوه کار شما به گونه‌ای است که مجبور هستید در محلی بی‌حرکت بمانید، اندام‌های پایینی و مچ‌ها را مرتب خم کنید. از جا برخیزید و در اطراف قدم بزنید. شاید متوجه شده باشید که بالا گذاشتن پاها حداقل ۳۰ سانتی‌متر بالاتر از سطح قلب در انتهای روز به برطرف شدن تورم کمک می‌کند.
وضعیت تورم اندام‌های پایینی ناشی از بی‌کفایتی سیاهرگی اغلب با استفاده از جوراب‌های واریسی درمان می‌شود. این جوراب‌ها از خارج روی ساق پا فشار آورده و از تورم شدید که می‌تواند به ضخامت پوست و ایجاد زخم بستر منجر شود، پیشگیری می‌کنند. ورزش منظم نیز اهمیت دارد. فعالیت‌هایی مانند راه رفتن، دوچرخه‌سواری یا شنا به کاهش فشار در سیاهرگ‌ها و تخفیف ناراحتی کمک می‌کنند.

دکتر مجید سلطانی

منبع : روزنامه سلامت