زنیان

میوه نوعی گیاه است كه به فارسی «زنیان» و گیاه آن دركتب طب سنتی با نامهای«انیسون بری» و«كمون حبشی»آورده شده و به فرانسویAmmi به انگلیسی Ammiمیوه آن را گویند.گیاهی است از خانواده Umbellifereraeنام علمی آن Trachyspermum ammi l. spragueو مترادف آن carum copticum l. Benth در برخی مدارك aromaticum L از طرف گیاه شناسان مختلف در زمانهای متفاوت نامگذاری شده است.این گیاه را در بلوچستان با نام هندی آن «اجوان»و همچنین «اسپر كای»می شناسند.توجه شود در برخی مدارك طب سنتی برای گیاه بادیان رومی نیز نام زنیان را می برند كه با زنیان كه دراین بخش بحث می شود متفاوت است.
● مشخصات
گیاه اجوان یكساله است،بلندی آن كمی از زیره سیاه بیشتر و در حدود یك متر ولی از نظر شكل برگ و رنگ گل شبیه زیره سیاه است.ساقه آن پرشاخه است.برگهای آن بریده بریده و نخی شكل می باشد.گلهای آن كوچك سفید است.میوه گیاه كه زنیان نامیده می شود كوچك ،تخم مغری شكل به رنگ زرد تیره می باشد و در سطح میوه ۵ خط طولی نازك به رنگ زرد روشن وجود دراد .معطر و بوی عطر تیمول از آن اسشمام می شود.میوه وریشه آن در طب سنتی مورد توجه می باشد.این گیاه بیشتر در مزارع غلات و در پرچینها در نواحی مختلف اروپای مركزی ،در آسیا در هندوستان ،ایران در مناطق شرقی بلوجستان در هودیان و چاه قنبر می روید و نام محلی آن «اجوان»و «اسپر كای»می باشد.
● تركیبات شیمیایی
از نظر تركیبات شیمیایی زنیان (میوه گیاه)دارای ۶-۴ درصد برحسب مناطق رویش ،اسانس روغنی فرار است كه در حدود ۵۵-۴۵ درصد ان را تیمول تشكیل می دهد.[G.I.M.P]تیمول اسانس معطر آزربه و سی سنبر است كه در آن بخشها مشخصات و فرمول شیمیایی آن به تفصیل آمده است.ماده ای است ضد عفونی كننده قوی و معروف در طب سنتی ،به علاوه در اسانس زنیان ۲۰-۱۵ درصد سیمن و بقیه آن آلفا-پی نن ،دیپانتنو... است.
● خواص و كاربرد
زنیان یا تخم گیاه از نظر طبیعت مانند زیره ها گرم و خشك است واز نظر خواص ضد اسپاسم ،تونیك ،محرك و بادشكن است و معمولا در تهیه مشمعهایی كه بریا تسكین درد به كار می رود داخل می شود.له كرده و كوبیده آن به عنوان داروی استعمال داخلی برای رفع بیماری های معده و كبد و ناراحتی گلو و سرفه و روماتیسم تجویز می شود.زنیان منبع بسیار غنی از تیمول ضد عفونی كننده مكعروف است . در هندوستان از زنیان به عنوان ضد عفونی كننده و برای تقویت معده و همچنین به عناون بادشكن و تونیك و برای قطع اسهال و رفع سو هاضمه و دردهای حاد شكم یا قولنج و معالجه سو تجویز می شود.ازریشه گیاه نیز به عناون مدر و بادشكن به صورت دم كرده مصرف می شود.مقدار خوراك ان درم صرف داخلی مانند زیره سیاه و كمی كمتر ازآن است.باید توجه شود كه اشخاص گرم مزاج یا از آن استفاده نكنند ویا درموارد لزوم به مقدار كم و توام با گیاهان دارویی سرد میل كنند.
دو گونه دیگر جنس Ammi در ایران می رویند كه از نظر دارویی در طب سنتی مورد توجه هستند كه به طور مختصر ذكر می شود.

منبع : موسسه اطلاع رسانی طعام اسرار