دندان طلا

فیلم «دندان طلا» محصول دهه ۷۰ را دیده‌اید؟ داستان روستایی ساده‌دلی که با یک جفت دندان مصنوعی به روستای‌شان برمی‌گردد و چون اکثر روستاییان در آن ده از پوسیدگی دندان و بی‌دندانی رنج می‌بردند، رقابت‌های خنده‌داری برای به دست آوردن دست دندان او می‌کنند و در نهایت او با فروش سه دانگ از دست دندانش، آن را به صورت اشتراکی در روزهای مختلف هفته، با دیگران شریک می‌شود. تا حدود دو دهه قبل از این در ایران خودمان «دندان طلا» چیز عجیب و غریبی نبود. اکثر ثروتمندان یک یا چند دندان طلا در دهانشان داشتند و با آن به دوستان و اطرافیان خود فخر می‌فروختند. برق طلا در لبخند، یکی از نشانه‌های یک لبخند زیبا بود...
اگر از مادربزرگ‌ها یا پدربزرگ‌ها درباره دندان طلا بپرسید، خواهند گفت ساختن دندان طلا یکی از هنرهای دندان‌سازان قدیمی شهرها و روستاهای ایران بوده است. معمولا حدود ۲۴ نخود طلا با ۳ نخود مس مخلوط می‌شد. سپس این آلیاژ را با استفاده از یک سیلندر ورقه می‌کردند و بعد دور قالب جوش می‌دادند. معمولا برای هر دندان عادی ردیف جلوی دهان حدود ۲ تا ۳ گرم طلا استفاده می‌شد. بعضی از بانوان هم سکه و یا انگشتر و دستبند و یا توگردنی‌شان را نزد این دندان‌سازان می‌بردند تا برایشان دندان طلا بسازند حتی برخی از افراد قبل از به خاک سپردن مردگانشان، دندان‌های طلایش را از دهانش خارج می‌کردند و گاهی نگهبانان گورستان مراقب بودند که دندان‌های طلای مردگان به خاک سپرده شده به غارت برده نشود.
● دندان طلا در مطب‌های مدرن
گرچه با گران شدن قیمت طلا مردم این روزها بیشتر ترجیح می‌دهند که طلا را به جای استفاده در دندان‌هایشان به عنوان زینت به گردن و دست خود بیاویزند و داشتن دندان طلا به خصوص در دندان‌های جلویی چندان امروزی و جذاب نیست ولی بد نیست بدانید این روزها اگر دندانپزشکی بخواهد برای یکی از آشنایانش سنگ تمام بگذارد، دندان‌هایش را با طلا روکش می‌کند. تعجب نکنید. طلا یکی از آلیاژ‌های بسیار خوب و عالی برای روکش کردن دندان‌هاست. طلا یکی از سازگارترین فلزها با بدن انسان است و احتمال حساسیت و آلرژی به آن بسیار کم بوده و خاصیت سمی آن برای بدن بسیار کم است. لایه نازکی از طلا به‌عنوان روکش دندان، استحکام بسیار خوبی دارد و به همین دلیل است که دندانپزشکان به افرادی که توانایی پرداخت هزینه‌های این نوع روکش را دارند، توصیه می‌کنند دندا‌ن‌هایشان را با طلا روکش کنند. برای روکش کردن دندان با طلا، فقط لایه نازکی از مینا و عاج دندان تراشیده می‌شود بنابراین نسج طبیعی دندان بیشتر حفظ می‌شود. از طرف دیگر لبه‌های روکش طلا و خود آن به خوبی با دندان‌ شما تطابق پیدا می‌کنند و روکشی بسیار دقیق ساخته می‌شود که احتمال تجمع جرم و باکتری‌ها در اطراف لبه‌های آن کمتر خواهد بود. تنها عیب طلا برای استفاده در دندانپزشکی قیمت گران آن است که روکش‌های آن، روکش‌هایی‌گران قیمت محسوب می‌شوند. اگر دوست دارید از مزایای دندان طلا استفاده کنید، می‌توانید از دندانپزشک بخواهید دندان‌های عقبی شما را با طلا روکش کند. به این ترتیب هم از مزایای این آلیاژ استفاده می‌کنید و هم در دید نمی‌باشد.
● طلا و جا باز کردن آن در دندانپزشکی
اگر از دندانپزشکان راجع به دندان طلا بپرسید، طلا را فلز بسیار بسیار خوبی می‌دانند. طلا از همه فلزات دیگر چکش‌ خوارتر است و می‌توان آن را به آسانی به شکل ورقه‌های فوق‌العاده نازک درآورد. همچنین به آسانی به شکل یک مفتول درمی‌آید چون طلا بسیار نرم است و به آسانی می‌توان آن را با فلزات دیگر ترکیب کرد و بر استحکام آن افزود. یکی از خصوصیات لازم برای روکش‌های دندان‌های عقبی استحکام آنها در زیر فشارهای جویدن است بنابراین طلا و آلیاژهای آن جای خودشان را در این بخش از دندانپزشکی در کنار روکش‌های چینی و یا چینی- فلزی باز کرده‌اند. گرچه به دلیل قیمت ارزان‌تر بیشتر افراد دو نوع آخری را سفارش می‌دهند.
● نه فقط در ایران
▪ در تاجیکستان : مردم تاجیکستان خیلی دندان طلا را دوست دارند. می‌گویند در تاجیکستان داشتن دندان طلا برای به دست آوردن یک شغل خوب یک امتیاز است. این را برای کسانی گفتیم که می‌خواهند برای کار به تاجیکستان بروند.
▪ در آمریکا: چند قبل مردی در آمریکا از دوستش به خاطر دزیدن دندان طلایش به پلیس شکایت کرد. آنها پس از یک مهمانی به اتاق‌های خود رفتند و دوست این آقا در خواب، دندان طلای ۴۰ دلاری او را به سرقت برد.
▪ در بوسنی: یک دندانپزشک در بوسنی یک دندان طلا به سگ وفادارش هدیه داد. قرار دادن دندان طلا روی دندان این سگ حدود ۴ ساعت طول کشید اما جالب اینجاست که او در تمام این مدت بی‌حرکت و آرام نشست و تکان نخورد.

دکتر گلرخ ثریا

منبع : روزنامه سلامت