۱۵ ژانویه سال ۹۴۶ میلادی ـ روز درخشان دیگری درتاریخ ایرانیان: احیاء حاکمیت ملی

پانزدهم ژانویه سال ۹۴۶ میلادی احمد دیلمی (معزالدوله) بغداد را متصرف شد، المستکفی بیست و دومین خلیفه عباسی را برکنار کرد و با این اقدام حکومت سراسر ایران بار دیگر در دست ایرانیان قرار گرفت و تجدید حاکمیت ملّی که مردانی چون ماکان و مرداویز از مازندران و دیلمان، بابک خرمدین از آذربایجان، سیستانی ها (ایرانیان خاوری که امروز افغان خوانده می شوند) به ویژه صفاریان، خراسانی ها به ویژه سامانیان و ... در راهش تلاش کرده و جان باخته بودند به تحقق پیوست. علی، احمد و حسن دیلمی پسران بویه از پیروان و دستیاران «مرداویز» قهرمان ملّی ما بودند که آرزوها و اندیشه های وی را دنبال کردند.
بوئیان «شیعه اثنی عشری» را با ناسیونالیسم ایرانی در آمیختند تا میهن آنان ماهیتی کاملا مستقل داشته باشد؛ درست به همان گونه که آئین زرتشت ستون ناسیونالیسم ایرانی در دوران ساسانیان بود.
احمد از سوی برادر خود علی دیلمی مامور پس گرفتن خوزستان و تصرف بغداد بود که به انجام هر دو ماموریت موفق شد. احمد چون شنید که خلیفه برکنار شده از دسیسه دست بر نداشته دستور مجازات اورا داد که حکم به نابیناشدن او داده شد تا نتواند توطئه کند و این حکم که احمد شخصا در تعیین نوع مجازات مداخله نداشت به اجرا درآمد.
تاریخ نگاران اروپایی ۱۵ ژانویه ۹۴۶ میلادی (پس گرفتن پایتخت امپراتوری باستانی ایران ـ فتح مقر خلیفه عباسی) را برای ایرانیان روزی بزرگ نوشته اند، روزی درخشان همانند روزی که کوروش ایجاد ایران را اعلام داشت و روزی که اشکانیان مقدونیهای اشغالگر (جانشینان اسکندر) را به مدیترانه ریختند. مقدونی ها «سلوکیه» را در کنار دجله ساخته بودند تا از آنجا بر آسیای غربی حکومت و نظارت کنند که اشکانیان پس از بیرون راندن آنان از آسیا، تیسفون (مداین ـ واقع در ۳۶ کیلومتری جنوب بغداد امروز) را در سوی دیگر دجله ساختند و دو دولت اشکانی و ساسانی ایران حدود هزار سال از این شهر بر امپراتوری پهناورشان حکومت کردند و مانع پیشروی اروپاییان (رومیان) در آسیا شدند. هر دو دودمان خطر نزدیک بودن به مرز رقیب (امپراتوری غرب = روم ) را تحمل کردند و پایتخت را از تیسفون به یک شهر مرکزی انتقال ندادند.
بغداد در دسامبر سال ۱۵۳۴ از دست ایران خارج شد و موقتا به تصرف سلطان سلیمان امپراتور عثمانی افتاد که خود را خلیفه مسلمین می خواند و بغداد را برای اثبات ادعای خود لازم داشت. دولت صفویه ایران بعدا بغداد را از عثمانی ها پس گرفت و در آنجا یک پادگان ثابت به وجود آورد و یک واحد نظامی نیرومند مستقر ساخت. جنگ متناوب ایران و عثمانی بر سر بغداد دو قرن طول کشید و در زمان نادر شاه مصالحه صورت گرفت؛ ایران از دعاوی خود بر بغداد دست کشید و عثمانی حاکمیت ایران بر ایروان (پایتخت کنونی ارمنستان) و همه قفقاز جنوبی را برسمیت شناخت.

منبع : تاریخ ایران و جهان در این روز