غزه، اخلاق و دموکراسی‌

جنگ نابرابر در غزه به روزهای پایانی نزدیک می‌شود. به احتمال بیشتر، نتیجه نهایی سه هفته خونریزی و پایداری چنین رقم خواهد خورد: ناکامی دیگری برای ارتش شکست‌ناپذیر! اسرائیل در دستیابی به اهداف نظامی اعلام شده و برای دولت اسرائیل در رفع موانع استقرار سیاسی و عادی شدن روابط آن با همسایگان و محیط جغرافیایی خود و برای محور سازش در دگرگون سازی صحنه سیاسی منطقه به نفع خود و کاهش نقش و نفوذ محور مقاومت و برای اطراف درگیر جنگ قدرت داخل فلسطین در کوفتن سر رقیب به سنگ دشمن مشترک و تغییر موازنه بدین صورت و در نهایت، بازگشت به وضعیت پیش از جنگ، روزهای انگشت‌شمار آتی یکبار دیگر نشان خواهد داد که زمستان می‌رود و روسیاهی برای ذغال می‌ماند.‌
اما اگر کمی به عمق بیشتر برویم، لابلای رویدادهای غزه نکات دیگری هم پنهان است. بحث تئوریک موجه سازی دموکراسی بر پایه اخلاق در فلسفه سیاست فعلا به کنار، در صحنه عمل، آیا دموکراسی‌ها اخلاقی رفتار می‌کنند؟
یعنی آیا خصلت دموکراتیک بودن با رفتار اخلاقی تناسب بیشتری دارد؟ پیشتر، در ستایش دموکراسی شنیده‌ایم که دموکراسی‌ها هرگز با هم جنگ نمی‌کنند. باور کنیم؟
همه اطراف جنگ غزه دموکراسی‌های در حال انتقال هستند؛ اولمرت نخست‌وزیر مستعفی اسرائیل با چراغ سبز عباس رئیس تشکیلات خودگردان که دوره‌اش به پایان رسیده با حمایت صریح و شاید دستور بوش رئیس‌جمهور آمریکا که آخرین روزهای دوره‌اش را سپری می‌کند و با سکوت احتمالا گویای موافقت ضمنی اوباما رئیس‌جمهوری که هنوز دولت آمریکا را تحویل نگرفته، به جنگ هنیه نخست‌وزیر معزول فلسطین رفته است. با چه اهدافی؟
تحکیم موقعیت در افکار عمومی برای انتخابات آتی اسرائیل و تضمین پیروزی حزب کادیما، تحکیم موقعیت و اثبات رهبری داهیانه عباس نزد افکار عمومی فلسطین در آستانه انتخابات آتی پارلمانی و ریاستی تشکیلات خودگردان، اثبات وفاداری به تعهدات دولت بوش در منطقه و حفظ اقمار خود در فلک آمریکا، دامن کشیدن از مسئولیت اقدام های خشونت‌بار و ثبت آن در نامه اعمال دولت پیشین!‌
غزه قربانی می‌شود تا ارتش اسرائیل انتقام شکست از حزب‌الله را بگیرد و روحیه و اعتبارش را بازیابد، تا حزب کادیما در انتخابات اسرائیل برنده شود، تا معلوم شود عباس عاقل‌تر از هنیه است و فلسطینی‌ها توبه کنند از اینکه به حماس رای داده‌اند، تا پایداری بوش بر وعده‌هایش به همپیمانان منطقه‌ای آشکار و خیال آنها از بابت رقیب تازه نفس منطقه‌ای‌شان راحت شود و تا عرب‌ها بفهمند که هنوز در بر همان پاشنه‌ای می‌چرخد که در نیم قرن اخیر چرخیده و معلوم شود که درخشش اخیر محور مقاومت دولت مستعجل بود و تا صحنه تازه بازی در منطقه خاورمیانه طوری چیده شود که هم برتری محور غربی در آن تضمین شود و هم هزینه‌ای برای دولت تازه آمریکا ایجاد نکند.‌گیریم این اهداف شرافتمندانه، یا دست کم عقلانی باشند، توسل به زور و خونریزی و نقض مقررات جامعه بین‌الملل - پدر مشروع دولت اسرائیل - در نبردی از هر جهت نابرابر و اصرار بر اینکه جنگ و ویرانی و کشتار و ترور، پس از دوره‌ای طولانی از محاصره تمام عیار، تنها دستاورد عدول از فرآیند سازش سیاسی با اسرائیل است، یک معنای مستور بیشتر ندارد؛ دموکراسی‌ها نه فقط در پیشبرد اهداف و برنامه‌های خود، بلکه حتی در فرآینده تثبیت و ادامه حیات، برای اصول اخلاقی نقشی قائل نیستند.
اگر دموکراتیک بودن سیاست ورزی رعایت اصول اخلاقی را الزام نکند، چرا اخلاقی شدن سیاست مشروط به دموکراتیک شدن سیاست‌ورزی باشد؟

دکتر حسین واله‌

منبع : روزنامه اطلاعات