سرای لاله پرور

جنس لاله در ایران ۱۸گونه گیاه علفی، پیازدار و چند ساله با گل های بسیار زیبا دارد. از این تعداد چهارگونه لاله بیشه ای، لاله كوهی، لاله هرازی و لاله ارومیه ای انحصاری ایران است و مابقی علاوه بر ایران در آناتولی، عراق، تركمنستان، افغانستان، پاكستان، آسیای مركزی و ماورای قفقاز نیز می رویند. از بین لاله های ایران برخی دارای گل های چشمگیرتر و مشهورتری هستند كه عبارتند از:
۱ _ لاله حافظی Tulipa clusiana
این لاله گل هایی سه رنگ دارد كه از بیرون به رنگ سفید و قرمز و در قاعده سطح داخلی به رنگ ارغوانی تیره اند. گل بر روی یك ساقه باریك و ظریف به طول ۲۵ سانتی متر پدیدار می شود. بسیاری این لاله را زیباترین لاله جهان می دانند كه بیش از ۳۰۰ سال است در باغ های اروپا پرورش داده می شود. این لاله بیش از ۵۰ سال پیش توسط گیاه شناسی در نزدیكی آرامگاه حافظ كشف شد كه به اشتباه پنداشت گونه جدیدی یافته است از این رو آن را لاله حافظی نامید.
۲ _ لاله بیشه زار Tulipa biebersteiniana
كه به آن لاله زرد یا لاله صحرایی نیز می گویند. گل های زرد همراه با خطوط سبز مایل به بنفش و نیز غنچه واژگون واقع بر روی یك دم گل بلند از مشخصه های آن است. عمدتاً در قسمت های بالای جنگل های رو به شمال سلسله كوه های البرز می روید و در برخی از دره های داخلی نیز دیده شده است. اما گونه نسبتاً كمیابی است.
۳ _ لاله خط دار Tulipa micheliana
دارای ساقه ای كوتاه به طول ۱۵ سانتی متر و گل های درشت قرمز با خطوط كم و بیش مشخص به رنگ بنفش تیره بر روی برگ های پهن خود است. پرزهای ریز ساقه و برگ هایش آن را از سایر لاله ها متمایز می كند. در قاعده قطعات گلپوش آن لكه سیاهی گاه با حاشیه زرد دیده می شود. از زمره رستنی های مناطق استپی گرگان و خراسان است و در ارتفاعات هزار تا۱۸۰۰ متری می روید.
۴- لاله آتشی Tulipa stapfii
به آن لاله آتشین یا لاله اراكی نیز می گویند. در دامنه های سنگلاخی كوه های زاگرس فراوان است و در مزارع نیز دیده می شود. شبیه لاله خط دار بوده اما برگ هایش بدون خط و بی پرز هستند. پیاز آن بسیار نمدی است و معمولاً در عمق زیادی از خاك قرار گرفته كه بیرون آوردنش را بسیار مشكل می سازد.
۵ _ لاله كوهی Tulipa montana
لاله كوچكی كه دو شكل با دو رنگ مختلف زرد خاص یا قرمز با لكه سیاه متمایل به سبز در قاعده داخلی خود دارد. در محل هایی كه دو رنگ مختلف این گونه با یكدیگر می رویند، شانس یافتن حد فاصل آنها به رنگ مخلوط كم و بیش نارنجی نیز وجود دارد. گستره پراكندگی آن زیاد است و به خصوص در كوه های البرز و تا ارتفاع ۳ هزار متری فراوان یافت می شود.
۶ _ لاله ریزه Tulipa humilis
یا لاله پا كوتاه كه در مناطق مرتفع كوه های زاگرس و البرز معمولاً در نزدیكی برف های در حال ذوب شدن دیده می شود. رنگ های متنوع آن باعث سردرگمی گیاه شناسان است. گل ها گاه به رنگ سفید آمیخته با كمی قرمز و گل پوش هایی كه در قاعده زردرنگ اند و پرچم های زرد یا سیاه و گاه به رنگ قرمز ارغوانی تیره با یك لكه سیاه در قاعده هستند. با این حال چون همیشه یك گل و تقریباً سه برگ دارد به راحتی قابل تشخیص است.
۷ _ لاله هفت رنگ Tulipa biflora
با ارتفاع ۱۵ سانتی متر ظاهراً متداول ترین لاله ایرانی است كه در بین رستنی های استپی فلات های مرتفع و یا دامنه كوه ها و اكثراً در ارتفاعات متوسط می روید. شباهت زیادی به شكل كم رنگ لاله ریزه دارد اما به وسیله قطعات گلپوش پهن تر قابل تشخیص است و علاوه بر این از یك تا شش گل و معمولاً دارای دو برگ است.به جز هفت لاله ای كه نام برده شده لاله های سلماسی، هرازی، چمن بیدی، لاله شش دست، آذربایجانی، بخارایی، ارومیه ای و كپت داغی نیز در ایران می رویند.

منبع : روزنامه شرق