نگاهی به روش های ایجاد خلاقیت در دانش آموزان

سیستم کنونی آموزش و پرورش در ایران به طور عمده مبتنی بر محفوظات است و این یکی از چند دلیل ناخشنودی دانش آموزان از درس و مدرسه است. به عقیده روان شناسان پرورشی، می توان شیوه تفکرگرا و توانایی های خلاق را به اشخاص آموخت.برای پرورش خلاقیت دانش آموزان باید به آن ها میدان بدهیم تا بر تجربه های خود بیفزایند. علاوه بر گستردگی تجربه، تخیل یکی از پایه های تفکر خلاق است. تخیل، کارهای نو و بدیع دانش آموزان باید مورد تشویق قرار گیرد.در واقع معلم باید به طرح سوالاتی بپردازد که تفکر واگرا را در دانش آموزان تقویت کند. به طور مثال به جای این سوال که جاذبه زمین چیست؟ یا جاذبه را تعریف کنید بهتر است سوال شود اگر جاذبه زمین وجود نداشت چه مشکلاتی برای انسان پیش می آمد؟ سوال هایی که با چرا و چگونه آغاز می شود، در تقویت تفکر واگرا موثر است.دانش آموزان را باید در طرح سوال ها و ارائه راه حل آزاد بگذاریم؛ محیطی که دانش آموز از حرف زدن در آن بترسد، مورد تمسخر یا بی اعتنایی قرار گیرد، به طور حتم جایگاه مناسبی برای ایجاد و رشد تفکر خلاق نیست.
معلمان و مسئولان آموزشی باید به پرسش ها و راه حل های ارائه شده از طرف دانش آموز احترام بگذارند و از این طریق او را تشویق به مشارکت کنند. آزادی بیان در مدرسه و کلاس پایه اصلی رشد خلاقیت است. محیط های سرکوب گر، کنجکاوی و خلاقیت را در دانش آموزان از بین می برد.یکی از نکات منفی روش معلم محوری براین باور است که معلم باید پاسخ همه مسائل را بداند.
حال آن که معلم، باید به دانش آموز بیاموزد که به تنهایی یا با همکاری دانش آموزان دیگر پاسخ پرسش ها را جست و جو کند و بدین وسیله روحیه جست و جوگری که یکی از ویژگی های خلاقیت است، تقویت شود. هم چنین می توان برای تشویق دانش آموزان به جست و جو و تحقیق، فرصت ها و امتیازاتی برایشان قائل شد.معلم باید تفاوت های فردی دانش آموزان را در نظر بگیرد، دانش آموزان دارای توانایی های متفاوت در مسائل مختلف هستند. به همین دلیل معلم نباید یک روش تربیتی را برای همه درنظر بگیرد. به طور مثال دانش آموزی نیاز به انجام تکلیف ندارد، بنابراین اصرار در این امر فقط او را خسته و دلزده می کند، در مقابل دانش آموز دیگر از توانایی کلامی بالایی برخوردار است یا دیگری در حل مسائل ریاضی تبحر خاصی دارد.
به این ترتیب توجه به تفاوت ها و برنامه ریزی بر اساس آن ها می تواند به ایجاد و رشد توانایی دانش آموزان در سطوح مختلف کمک کند و استعداد آن ها را در زمینه مورد علاقه شان شکوفا سازد.باید به دانش آموزان اجازه داد الگوهای رفتار خلاق را مشاهده کنند؛ مشاهده، تاثیر به سزایی در یادگیری دارد، بنابراین معلم باید رفتارهای خلاق و خلاقیت را ارائه دهد. هم چنین به نمایش گذاشتن فیلم هایی که شخصیت ها در آن به ایجاد رفتارهای خلاق می پردازند، در تشویق دانش آموزان به رفتارهای خلاق موثر است.می توان برای پرورش خلاقیت روش بارش مغزی را به کار گیریم؛ این روش ارائه پاسخ های واگرا و خلاق را در کودکان تقویت می کند. به طور مثال معلم مسئله ای را مطرح می کند و از دانش آموزان خود می خواهد هر راه حل و پاسخی به نظرشان می رسد، ارائه دهند و از این که ممکن است راه حلشان غلط یا عجیب باشد، نهراسند. روش های دیگری نیز به همین منظور تدوین شده است که می توان از آن استفاده کرد. مهارت های پژوهشی و مطالعه آفریننده ۲ روش دیگری است که در پرورش خلاقیت موثر است.

فهیمه زاهدی محبوب

منبع : روزنامه خراسان