دندان‌درد؛ حتی بعد از عصب‌کشی

با هزار سختی، بعد از تحمل آن همه درد، دندان‌تان را عصب‌کشی کرده‌اید ولی همچنان درد می‌کند. تلفن را برمی‌دارید و از دندانپزشک‌تان درباره علت درد دندان‌تان سوال می‌کنید. دکتر ناهید اخلاقی، متخصص درمان ریشه دندان و عضو هیات علمی دانشگاه آزاد به سوالات شما پاسخ می‌دهد...
▪خانم دکتر! بعضی‌ها پس از درمان ریشه و تحمل آن همه درد، باز هم دندان‌شان پس از عصب‌کشی درد می‌گیرد؛ چرا؟
ـ بنا به شرایط اولیه دندان مورد درمان ریشه، احتمال درد وجود دارد و مدت و شدت آن متفاوت است. در دندان‌هایی که قبل از درمان ریشه به ضربه حساس بوده اند و یا به دلیل از بین رفتن عروق و اعصاب درون آنها در اثر آلودگی میکروبی مراحلی از عفونت را با خود دارند، احتمال درد پس از درمان ریشه بیشتر است.
در عین حال، احتمال ایجاد درد برای دندان‌هایی که این شرایط را نداشته باشند و به دلیل گسترش پوسیدگی به ناحیه داخلی دندان، با یا بدون حساسیت‌های حرارتی، تحت درمان ریشه قرار گیرند وجود دارد. به طور کلی به دلیل آنکه در جریان درمان ریشه، فضای داخل ریشه‌ها (کانال) باوسایل مخصوص و ضدعفونی‌کننده‌ها تمیز می‌شوند واگر عروق و اعصاب از بین نرفته باشند، در روند درمان ریشه در حد فاصل انتهای ریشه با فضای اطراف آن، این عروق و اعصاب دچار پارگی می‌گردند‌ و به دلیل التهاب ناشی از این پارگی یا التهاب ناشی از گسترش آلودگی‌ها و یا در صورت وجود عفونت، ناحیه بسیار حساس و دردناک می‌شود و این دندان در تماس زودرس با سطح مقابلش قرار می‌گیرد که لازم است در مورد دندان‌های کرسی (جونده) حتما در شروع درمان، این سطوح تا حدی کوتاه گردند. در غیر این صورت درد تداوم خواهد داشت چون مدام این تماس زودرس، در هنگام ضربه یا قرار گرفتن دندان‌ها روی هم موجب تحریک ناحیه انتهای ریشه و ایجاد درد خواهد شد.
▪ آیا این درد به صورت کوتاه مدت در روزها و شب‌های اول پس از درمان ریشه طبیعی است؟
ـ بله. معمولا این درد طی روزهای اول پس از درمان طبیعی است و به مرور زمان کاهش می‌یابد. روند کاهش درد در بیماران و حتی در دندان‌های مختلف یک فرد بنا به شرایط خاص دندان متفاوت بوده و حتی بسیاری از بیماران ابراز می‌کنند که پس از درمان ریشه دردی نداشته‌اند.
▪ چنانچه در زمان طولانی‌تری درد تداوم یابد، آیا باز هم طبیعی است؟
ـ اگر درد در طی زمان طولانی با همان شدت و وضعیت روزهای اولیه وجود داشته باشد (که البته احتمالش کم است) یا آنکه شرایط نسبت به قبل بهتر باشد ولی درد با درجاتی نسبتا بالا تداوم یابد، لازم است بررسی‌های کلینیکی و رادیوگرافی به طور کامل صورت گیرد.
▪ و راه‌حل چیست؟
ـ به دلیل طبیعی بودن احتمال بروز درد پس از درمان ریشه، جهت پیشگیری یا کاهش درد، مصرف مسکن‌های ضدالتهابی غیرکورتونی (ایبوبروفن، ژلوفن و از این قبیل) نیم ساعت قبل از شروع درمان ریشه یا بلافاصله پس از این درمان و تداوم آن به مدت ۲۴ ساعت بعد از درمان، به میزان زیادی موثر است. در دردهای بسیار شدید مصرف این مسکن‌ها کمک زیادی به کاهش درد می‌نماید. البته این داروها حتما باید توسط دندانپزشک معالج تجویز شوند و لازم است از مصرف خودسرانه آنها و آنتی‌بیوتیک‌ها خوداری گردد.
▪ آیا در همه موارد نیاز به درمان مجدد ریشه وجود دارد؟
ـ خیر. در همه موارد نیاز به درمان مجدد وجود ندارد. متمایز نمودن درد طبیعی از غیرطبیعی ضروری است. فقط زمانی درمان مجدد صورت می‌گیرد که درمان در نمای رادیوگرافی، ناکامل یا ضعیف به نظر آید. در عین حال، احتمال وجود کانال‌های اضافی، پرکردگی‌های کوتاه یا بلند و ضعیف ریشه نیز ممکن است نیازمند درمان مجدد باشند که تشخیص آن با دندانپزشک و در صورت ضرورت مشاوره با متخصص درمان‌های ریشه دندان است. در شرایطی که درد بیمار تداوم یابد، لازم است بررسی وضعیت درمان ریشه انجام شده، وجود ترک، ناراحتی‌های بافت لثه اطراف دندان، گیرغذایی احتمالی، بلند بودن سطح پانسمان و یا دندان و پرکردگی و تماس زودرس آن با سطح مقابل انجام شود.
▪ کلا علت درد پس از درمان ریشه چیست و چه راه‌حلی دارد؟
ـ این امرتابع شرایط اولیه دندان نیازمند درمان ریشه است.روند طبیعی ایجاد درد به دلیل تحریک نواحی اطراف ریشه، آستانه درد بیمار و نیز نحوه کار درمان ریشه توسط دندانپزشک است.
● برای اینکه پس از درمان ریشه درد نکشید
ابتدا قبل از شروع درمان از دندانپزشک‌مان در مورد جریان شرایط اولیه دندان و نیز احتمال بروز درد و تورم از لحاظ مدت و شدت و طبیعی بودن آن سوال نماییم. (معمولا همکاران ما توضیحات لازمه را قبل از درمان می‌دهند) حتی کتابچه‌های مختصر و مفیدی در مورد درمان ریشه توسط انجمن اندودانتیست‌های ایران چاپ شده است که همه می‌توانند از آن استفاده نمایند.
نیم ساعت قبل و یا بلافاصله پس از درمان ریشه از مسکن‌های ضد التهابی تجویز شده توسط دندانپزشک استفاده شود. به این ترتیب احتمال بروز درد بسیار کاهش می‌یابد.
با توجه به آنکه درمان ریشه از جمله درمان‌های پیچیده دندانپزشکی است و علت آن نیز پیچیدگی آناتومیکی ساختمانی ریشه دندان است لذا دندانپزشک نیز از لحاظ داشتن ابزارهای لازمه و تجربه و توانایی جهت درمان مناسب، خود را مورد ارزیابی قرار می‌دهد و در صورت لزوم بیمار را به متخصصین درمان ریشه معرفی می‌نماید.

گفتگو با دکتر ناهید اخلاقی متخصص درمان ریشه دندان
دکتر گلرخ ثریا

منبع : روزنامه سلامت