سالروز جنگ ماراتن که ۴۹۰ سال پیش از میلاد روی داد (در این روز ۱۳ سپتامبر)

۱۳ سپتامبر سالروز نبرد یك روزه ماراتن Marathon است كه در سال ۴۹۰ پیش از میلاد روی داد و نیروی دریابرد ایران در آن موفق نبود و با تحمل تلفات عقب نشینی كرد.
داریوش بزرگ، تنها با هدف گوشمالی آتنی ها - نه تصرف آتن - كه یونانی زبانهای آسیای صغیر (شهرها و جزایر ایونی) قلمرو ایران را تحریك به شورش و نافرمانی می كردند یك سپاه پیاده و سوار را با كشتی روانه سرزمین اصلی یونان كرد كه به صورت كشور - شهر یا ایالات متحده اداره می شد.
این نیرو كه بزرگترین لشكركشی آمفی بیاس از آغاز تاریخ تا اواخر قرن ۱۹ میلادی است پس از تصرف شهر ارتریا Eretria و جزیره ایوبویی Euboea (اوبوآ)، در ساحل شرقی اتیكا Attica پیاده شد.
به نوشته مورخان یونانی، آتن و متحدان آن جز اسپارت برای دفاع، موفق به گردآوری ده هزار نظامی شده بودند و در انتظار نیروی اعزامی اسپارت بسر می بردند كه میلتیادس Miltiades فرمانده دفاع از آتن شنید كه فرمانده نیروهای دریا برد ایران بیش از نیمی از سربازان خود و عمدتا سواره نظام را به كشتی ها بازگردانده و قصد حمله مستقیم به شهر آتن را دارد و واحدهایی كه در شرق اتیكا باقی مانده اند در حال برپا كردن اردوگاه هستند، ولی زمینی كه در آنجا پیاده شده اند گود و نیمه باتلاق و سست است.
وی پس از مشورت با هشت ژنرال دیگر تصمیم گرفت پیش از آن كه نیروی باقیمانده ایران در شرق اتیكا بتواند زمین بهتری بیابد و از اردو زدن فارغ شود به آن شبیخون زند. سربازان آتنی كه در زمین های با ارتفاع بیشتر و خشك موضع گرفته بودند با سرعت به سوی نیروی ایران به حركت درآمدند. واحدهای ایرانی كه در مركز صحنه بودند حمله آتنی ها را دفع كردند، ولی دو جناح راست و چپ تاب مقاومت نیاوردند و كل نیرو به محاصره درآمد. همزمان، كشتی های آتنی به كشتی های حامل تداركات نیروهای ایرانی كه بدون دفاع مانده بودند حمله بردند و نیز آنها را از دسترس نیروهای در حال جنگ دور ساختند. در این عملیات، به نوشته مورخان یونانی نیروی دریابرد ایران با تحمل شش هزار و چهارصد تن تلفات دست به عقب نشینی زد و آتنی ها به پاس نجات شهرشان در دلفی Delphi خزانه ای ساختند و به آپولو Apollo خدای خود هدیه كردند.
سپس میلتیادس كه پیش بینی كرده بود ایران درصدد گرفتن انتقام برخواهد آمد دستور ساختن ۲۰۰ كشتی جنگی را داد كه این بار ایران از راه خشكی به یونان حمله برد. منابع ایران تنها از پیروزمند نبودن این لشكركشی و خشم داریوش بزرگ از این پیش آمد و سوگند او كه از آتنی ها انتقام خواهد گرفت یاد كرده اند. داریوش گفته بودكه پسر پدرش نخواهد بود اگر انتقام نگیرد و تا هفت پشت نام پدر و نیاكانش را ذكر كرده بود كه اصطلاح هفت پشت از همان زمان باقی مانده است و ایرانیان می كوشیدند كه نام پدر، پدربزرگ و ... خود را تا هفت پشت به یاد داشته باشند و تاریخ كارهای خوب و بد آنان را به خاطر بسپارند.
درپاره ای از تاریخها به ویژه كتابهای مورخان امریكایی روز ۱۲ سپتامبر سالروز جنگ ماراتن ذكر شده است كه احتمالا به دلیل ۶ تا ۹ ساعت عقب تر بودن زمان در امریكا از آتن باشد.
مورخان متفق القول نوشته اند كه از آغاز تاریخ بشر تا به امروز ، جهان امپراتوری با عظمتی چون امپراتوری پارسها در دوران هخامنشیان را به خود ندیده است كه بر پایه نظم اداری ، قانون ، توجه خاص به ارتباطات ( راهها ، بنادر ، پستخانه و... ) و تحمل ادیان و عقاید به وجود آمده بود.

منبع : تاریخ ایران و جهان در این روز