ارمغان تمدن

آسم یكی از شایع ترین بیماری هاست كه نام آن را به دفعات مرتبط با آلودگی هوا می شنویم. در زمستان به دلیل ساكن ماندن هوا، غلظت آلاینده ها و به طور كلی آلودگی هوا افزایش می یابد و مشكلات تنفسی متعددی را برای شهروندان به همراه می آورد. آسم از جمله بیماری هایی است كه مبتلایان به آن در صورت قرارگرفتن در هوای آلوده، وضعیت بدتر و وخیم تری پیدا می كنند، چراكه سنگینی هوا از یك طرف و تراك حجم آنتی ژن ها مواد خارجی می تواند به سادگی باعث بروز حملات آسم شود. غیر از آسم این آلودگی بالای هوا می تواند بیماری های تنفسی دیگری چون برونشیت مزمن و ناراحتی های مرتبط با دستگاه تنفسی فوقانی را نیز به همراه خود داشته باشد.آسم یك بیماری التهابی مزمن مجاری هوایی است كه در این بیماری، میزان پاسخدهی تمامی مجاری هوایی نسبت به پاره ای تحریكات افزایش می یابد. در این بیماری به دلیل التهاب وتورم جداره مجاری تنفسی، ترشحات سلول های مخاط پوششی این مجاری، غلیظ و پرحجم می شوند و در نتیجه به دنبال انقباض عضلات صاف دیواره راه های كوچك هوایی، هوا در داخل ریه ها محبوس می شود.علایم آسم به طور كلی شامل ۳ علامت اصلی یعنی تنگی نفس، سرفه و خس خس سینه است. در شروع یك حمله، بیمار احساس گرفتگی در قفسه سینه دارد كه اغلب با سرفه بدون خلط همراه است. تنفس بیمار صدادار و به همراه خس خس سینه می شود. همچنین بازدم بیمار طولانی می شود و تعداد تنفس و ریتم ضربان قلب بیمار به شدت بالا می رود. انتهای یك حمله آسمی معمولا با ایجاد سرفه ای كه حاوی موكوس غلیظ است، همراه می شود. معمولا اكثر حملات كوتاه بوده و چند دقیقه تا چند ساعت به طول می انجامد و از نظر بالینی به نظر می رسد كه بیمار پس از یك حمله بهبود پیدا می كند. با این وجود امكان دارد در بعضی موارد، دوره های روزانه ای وجود داشته باشد و در بیماران مختلف درجه تنگی مجاری هوایی متفاوت است.به طور كلی حدود نیمی از موارد آسم تا قبل از ۱۰ سالگی و یك سوم موارد نیز تا قبل از ۴۰ سالگی تظاهر می یابند. در دوران كودكی نسبت ابتلای پسرها، ۲ برابر دخترهاست، ولی این نسبت در سنین بالا تقریبا برابر می شود.
آسم در اثر واكنش سیستم ایمنی بدن نسبت به یك عامل تحریك كننده ایجاد می شود. بر اساس منابع پزشكی تحریكاتی كه می توانند حملات آسم را پدید آورند به ۷ گروه كلی تقسیم می شوند:
۱-آلرژیك:
اكثر آلرژن هایی كه آسم ایجاد می كنند در هوا هستند و برای القای یك حساسیت باید به مقادیر نسبتا زیاد و برای مدت زمان كافی موجود باشند. با این وجود چنانچه حساسیت ایجاد شود، بیمار پاسخ فوق العاده نشان می دهد و در صورت مجاورت با مقادیر اندكی از عامل آلرژن دچار حملات قابل توجهی از بیماری می شود.
آسم آلرژیك عموما فصلی بوده و اغلب در كودكان و نوجوانان دیده می شود. البته شكل های غیرفصلی هم ممكن است دیده شود كه در اثر حساسیت به آلرژن هایی است كه به طور مداوم در محیط وجود دارند، مثل پرها و پوسته های حیوانات خانگی و اهلی، قارچ ها و سایر موادی كه می توانند ایجاد حساسیت تنفس بكنند.
۲-داروها:
هر دارویی صرف نظر از اثر درمانیش، اثرات سوئی دارد كه ما این اثرات را تحت عنوان عوارض جانبی می خوانیم.
اگر بیمار آسمی هستید به هیچ وجه خودسرانه داروی جدیدی مصرف نكنید. بسیاری از داروها از جمله آسپیرین و ایندرال پروپرانولول با آسم تداخل دارند و باید مصرف داروها كاملا زیرنظر پزشك معالج صورت گیرد. اگر جهت بیماری دیگر به متخصص مربوطه مراجعه می كنید، حتما به وی یادآوری كنید كه آسم دارید تا پزشك در تجویز داروها حتما این نكته را لحاظ كند.
۳-آلودگی محیط و هوا:
در حال حاضر یكی از عوامل بسیار مهم كه باعث تشدید حملات آسم می شود، آلودگی محیط و هوا است.
آلودگی آب و هوا باعث تراكم آنتی ژن ها و آلوده كننده های اتمسفری می شود. این شرایط معمولا در نواحی پرتردد و پرجمعیت به وجود می آید. در این مواقع اگرچه افراد معمولی هم ممكن است دچار علایم تنفسی شوند، اما افرادی كه به آسم مبتلا هستند ،در معرض خطر بیشتری قرار داشته و شدیدتر متاثر می شوند.
۴-عوامل شغلی:
آسم مربوط به عوامل شغلی همچون چوب، گرد و خاك گیاهان، مواد دارویی، پلاستیك، مواد شیمیایی صنعتی و غبارهای مربوط به حشرات و حیوانات به عنوان یك معضل عمده بهداشتی در نظر گرفته می شود.
۵-عفونت ها:
عفونت های تنفسی شایع ترین محرك برای برانگیختن حملات حاد آسمی به شمار می روند. تحقیقات دقیق و كنترل شده نشان داده اند كه ویروس های تنفسی عامل عمده این بیماری هستند مخصوصا ویروس آنفلوآنزا از مهمترین پاتوژن های دخیل در این نوع آسم است. بر همین اساس توصیه اكید می كنیم در صورت ابتلا به هرگونه عفونت تنفسی خصوصا ویروسی سریعا تحت نظر پزشك متخصص درمان را شروع كنید و هرگز به خوددرمانی فكر نكنید.
۶-فعالیت بدنی:
ورزش و فعالیت بدنی بدون توجه به پاره ای نكات، یكی از شایع ترین عوامل دخیل در دوره های حاد آسم است. هرگز در روزهای سرد زمستان اقدام به ورزش نكنید. هوای سرد و همچنین فعالیت بدنی سنگین باعث بروز حملات آسم می شود. در این مواقع حتما جلوی دهانتان را با شال كاملا بپوشانید تا هوای تنفسی شما قبل از ورود به ریه ها تا حدودی گرم شود.
۷-استرس های روحی:
اطلاعات زیادی در دست است كه نشان می دهد عوامل روانشناختی می توانند وضعیت آسم را تحت تاثیر قرار دهند و سبب بدتر شدن یا بهتر شدن روند بیماری شوند. اگر مبتلا به آسم هستید، سعی كنید از شرایط و محیط هایی كه سبب كلافه شدن یا عصبانی كردن شما می شوند، دوری كنید. همیشه آرامش روحی - روانی خود را حفظ كنید و سعی كنید زود عصبانی نشوید و در همه حال خود را كنترل كنید.
متاسفانه این مورد كاملا به تایید رسیده كه آسم از زمینه خانوادگی پرقدرتی برخوردار است. تحقیقات نشان می دهد: در صورتی كه هم پدر و هم مادر مبتلا به آسم باشند، ۸۰ درصد احتمال ابتلای فرزندان آنها وجود دارد. اگر فقط یكی از والدین مبتلا باشند احتمال ابتلای فرزند خانواده حدود ۴۰ درصد است و چنانچه هیچ یك از والدین مبتلا نباشند، شانس ابتلای فرزندشان به اندازه سایر افراد جامعه یعنی حدود ۲۰ درصد خواهد بود.خوشبختانه توصیه هایی برای پیشگیری یا كاهش شانس بروز آلرژی های مختلف خصوصا آسم در فرزندان مبتلا به آسم وجود دارد كه مثلا: استفاده از شیر مادر در ۶ ماهه اول زندگی و شروع تغذیه تكمیلی با میو ه ها و سبزی های پخته شده از بعد از ۶ ماهگی و همچنین عدم استفاده از غذاهای آلرژی زا همانند گوجه فرنگی، تخم مرغ، شیر گاو، ماهی، آجیل و شكلات تا حداقل یكسالگی و در آخر پاك كردن محیط نوزاد از مواد آلرژی زا همچون تماس با حیوانات اهلی مانند گربه، سگ، پرندگان، قارچ ها و حشرات موذی در اتاق خواب.
خوشبختانه در اكثر موارد آسم با یك برنامه صحیح درمانی قابل كنترل است. برنامه صحیح شامل درمان های دارویی و غیر دارویی است. درمان های دارویی باید كاملا بر اساس توصیه و نظر پزشك متخصص باشد و صحبت در مورد آن موضوع بحث ما نیست. هدف ما از ارایه این مطلب بیان نكاتی بهداشتی است كه در حیطه درمان غیر دارویی آسم بیان می شود.شماری از این نكات بهداشتی به قرار زیر است:
۱-اگر مبتلا به آسم هستید هرگز در منزل حیوانات اهلی و خانگی نگهداری نكنید و سریعا آنها را از محیط و حریم خانوادگی خود دور كنید.
۲-از به كار بردن بالش یا تشك و ملحفه ای كه حاوی پشم یا كرك است، اجتناب كنید.
۳-در فصل بهار كه گیاهان و گل ها گرده افشانی می كنند، پنجره ها را بسته نگه دارید.
۴-اگر سیگار می كشید، هرچه زودتر سیگار را ترك كنید و از محل هایی كه دود سیگار در آنجا پراكنده است، شدیدا دوری كنید.
۵-بالش ها و تشك های مخصوص خواب را با پوشش های پلاستیكی و غیر قابل نفوذ بپوشانید.
۶-هفته ای یك بار تمامی پرده ها و ملحفه ها را در آب داغ ۶۰درجه سانتیگراد بشویید.
۷-معمولا در آسم رژیم غذایی خاصی توصیه نمی شود، اما اگر به ماده غذایی خاصی آلرژی دارید آن را مصرف نكنید، خصوصا در كودكان احتمال دارد به دنبال مصرف مواد غذایی همچون گوجه فرنگی، شیر گاو، گردو، ماهی، پرتقال و تخم مرغ حملات آسم صورت گیرد. در صورت بروز این موارد، این دسته مواد غذایی را از سبد غذایی شان حذف كرده یا كمتر مصرف كنید.
در هر صورت امروزه به دنبال پیشرفت های قابل ملاحظه در پزشكی میزان مرگ و میر ناشی از آسم بسیار اندك شده است، با این وجود اصلاح روش زندگی و دقت فراوان به درمان دارویی مناسب می تواند برای همیشه آسم را سركوب كند و روزی برسد كه بیمار آسمی فراموش كند كه روزی آسم داشته است.

منبع : خبرگزاری فارس