جمعه, ۱۰ فروردین, ۱۴۰۳ / 29 March, 2024
مجله ویستا

کرزی، گاندی افغانستان


در این رابطه حتی برخی ناظران هوادار حامد كرزی او را با مهاتما گاندی مقایسه می كنند و می گویند همان طور كه گاندی بعد از اخراج استعمار انگلستان از هند این كشور را بازسازی كرد و ساختار جدیدی در آن پدید آورد، كرزی نیز بعد از اخراج طالبان از حكومت افغانستان ساختار جدیدی در این كشور جنگ زده پدید خواهد آورد. ولی آیا كرزی به اندازه گاندی از حمایت افكار عمومی و همراهی ایشان برخوردار است؟حدود نیمی از افغان ها در انتخابات جنجالی ماه گذشته افغانستان به حامد كرزی رای نداند. در این انتخابات كه به دلایل تكنیكی و نیز بهره برداری های كرزی از امكانات دولتی، انتقادات زیادی علیه رئیس جمهوری افغانستان برانگیخته شد، بعد از جنگ و جدل های بسیار میان كرزی و مخالفانش به رهبری یونس قانونی سرانجام كمیسیون نظارت اعلام كرد كه تخلفات صورت گرفته در جریان انتخابات بر نتایج پایانی آن تاثیر چندانی نداشته است. بدین ترتیب اگر چه كرزی با در اختیار داشتن ۳/۵۵ درصد آرا به پیروزی دست یافت ولی این واقعیت كه تقریباً نیمی از شركت كنندگان در رای گیری به كرزی و برنامه هایش اعتماد ندارند و به او رای نداده اند، همچنان باقی ماند.حامد كرزی همچنین برای ایجاد وحدت ملی در افغانستان با دشواری روبه رو است. جنگجویان افغان و غیرافغان كماكان مناطق دورافتاده و برخی استان های این كشور مانند زابل، هلمند و... را ناامن كرده اند و اگر چه در جریان برگزاری انتخابات ریاست جمهوری هیچ عملیات و اقدامی صورت ندادند اما به فاصله چند روز بعد از برگزاری انتخابات در عملیاتی كه انجام آن به نیروهای ملامحمدعمر نسبت داده شد، حداقل پنج افغان كشته شدند. افزون بر این تدابیر شدید امنیتی در جریان برگزاری مراسم تحلیف حامد كرزی نشان می دهد كه نیروهای امنیتی افغان و همكاران ایشان در ایساف به شدت از توان بالقوه و احتمالی نیروهای القاعده و طالبان هراسان هستند. این در حالی است كه بنا به برخی اخبار و قرائن موجود شورشیان القاعده و طالبان در مناطقی از خاك افغانستان اقدام به ایجاد پایگاه هایی كرده اند كه همین مبین آن است كه برخی شهروندان افغان عملاً به این شورشیان پیوسته اند. در میان جناح های سیاسی نیز كرزی موقعیت مطلوبی ندارد. او در تشكیل كابینه اخیر به دلایلی از قبیل نداشتن مدرك تحصیلی كافی برای تصدی پست وزارت برخی رهبران گروه های جهادی افغان را از كابینه كنار گذاشت و بدین ترتیب رنجش خاطر آنان را باعث شد. كرزی در این كابینه همچنین توجه زیادی به پشتون ها كرده و پست های باارزشی همچون وزارت دفاع، اقتصاد و... را به ایشان سپرده است. این توجه البته نقش تاجیك ها در كابینه ائتلافی را كمرنگ تر كرده و كفه ایشان در قدرت سیاسی و توان تاثیرگذاری بر امور كشور را نازل تر كرده است. چنان كه نه تنها عبدالرشید دوستم دیگر در میان كابینه حضور ندارد، بلكه ژنرال اسماعیل خان كه در كابینه پیشین والی هرات بود و بر غرب افغانستان حكم می راند، در كابینه جدید در حاشیه قرار گرفته و سمتی بهتر از وزارت انرژی به دست نیاورده است. البته كرزی در تشكیل این كابینه مشكلات زیادی داشته است. او از یك سو ناچار بوده تا به هر ترتیب از قدرت جنگ سالاران در افغانستان بكاهد و كابینه را به سمت هر چه غیرنظامی تر شدن سوق دهد و از سوی دیگر ناگزیر بوده تا تیمی مناسب برای بازسازی افغانستان را به كار گمارد، تیمی كه هم بتواند فعالیت های بازسازی افغانستان و اقدامات اجرایی آن را سامان دهد و هم در مراوده با قدرت های سیاسی _ اقتصادی جهان قادر به جذب كمك های خارجی باشد.
برای این كار حامد كرزی در بهره برداری و استفاده از نیروهای مهاجر افغان كه طی سال های جنگ تابعیت كشورهای دیگر را پذیرفته بودند نیز دچار مشكل بود و نمی توانست از نیروهای دو یا چند تابعیتی برای مشاركت در كابینه دعوت كند. در مواجهه با این مشكل اگر چه قانون اساسی افغانستان راه حل مراجعه به پارلمان و كسب مجوز از مجلس برای به كارگیری نیروهای چندتابعیتی در كابینه را تمهید كرده بود اما در نبود مجلس ملی افغانستان تنها راه حل برای كرزی آن بود كه یا از به كارگیری اینگونه افراد چشم بپوشد و یا آنان را به ترك تابعیت غیرافغان خود تشویق كند. برقراری موازنه قومیتی از دیگر ملاحظات حامد كرزی برای تشكیل این كابینه بود، كرزی كه در كابینه پیشین توجه زیادی به جنگ سالاران و به ویژه تاجیكان و ازبك ها كرده بود در این كابینه ناچار بود تا نگاه مهربان خویش را به سوی پشتون ها _ كه در حال نزدیك شدن به مخالفان دولت موقت بودند _ معطوف سازد. كرزی البته در این نگاه مهربان از ایده قبلی اش برای دعوت از «طالبان خوب» برای شركت در كابینه دست كشید و تنها به بیان این نكته اكتفا كرد كه در میان طالبان افراد خوب هم وجود دارند و می توانند به «ما» بپیوندند.با این حال هنوز معلوم نیست كه كابینه جدید كرزی ائتلافی از طرح ها و اندیشه ها برای تسریع و تدقیق بازسازی افغانستان است و یا او مجدداً برای حفظ توازن و كاستن از فشار پشتون ها به امتیازدهی به این قوم روی آورده و رقبای قومیتی آنان _ تاجیك ها و ازبك ها _ را از كابینه خارج ساخته است. در واقع مشكل دیگر كرزی از همین نقطه آغاز می شود، اگر چه كرزی كابینه اش را كابینه بازسازی افغانستان نامیده و تصریح كرده است كه فعالیت ها و نبرد سیاسی می باید به احزاب و منازعات سیاسی در پارلمان منتقل شود اما تشكیل حزب افغانستان نوین از سوی یونس قانونی و تلاش قانونی و همكارانش برای راهیابی به پارلمان و تحت فشار گذاشتن كرزی پاسخ روشنی است كه می تواند برای كرزی و دوستانش نگران كننده باشد. در این رابطه برخی می گویند كه كرزی در مدت سه سال حكومت بر افغانستان اكنون دیگر فرصت چندانی برای جلب اعتماد عمومی ندارد. به همین دلیل اكنون شهروندان افغان منتظرند كه ببینند آیا اخراج جنگ سالاران از كابینه سبب بروز و یا افزایش شورش ها و نزاع های قومی و به طور كلی ناامنی در كشور خواهد شد یا نه. افزون بر این كرزی می باید كم كم مقدمات خروج نیروهای خارجی از افغانستان و جایگزینی ارتش ملی افغانستان به جای این نیروها را فراهم آورد و در همان حال از مخدوش شدن امنیت و ثبات در این كشور جلوگیری كند.همه این مشكلات در كنار این نكته مهم كه كرزی از كاریزما و مقبولیت همگانی در افغانستان برخوردار نیست، باعث شده تا رئیس جمهور افغانستان فاصله زیادی از گاندی داشته باشد اما او آیا خواهد توانست كشور بحران زده اش را در جاده ثبات و بازسازی قرار دهد؟ متحدان غربی كرزی علاقه مندند كه به این پرسش مهم پاسخ مثبت بدهند.
منبع : باشگاه اندیشه


همچنین مشاهده کنید