کناره گیری روحانیون عراقی از قدرت

ائتلاف متحد عراق كه عمدتاً از گروه های شیعی تشكیل می شود به احتمال قوی اكثریت آرا را در انتخابات سی ام ژانویه كسب خواهند كرد اما رهبران این ائتلاف می گویند: درمورد كناره گیری روحانیون از پست های دولتی هم به توافق رسیده اند و این روند را دنبال خواهند كرد.این تصمیم، ظاهراً حاكی از قدرت گرفتن رهبران سكولار در میان رهبری سیاسی شیعه است و همچنین تمایل رهبران دینی عراق به كنار ماندن از دولت آینده عراق را به نمایش می گذارد. به گفته رهبران ائتلاف متحد عراق، از میان ۲۲۸ نامزد مجلس ملی، تعداد بسیار كمی از روحانیون به چشم می خورند. تصمیم به كناره گیری روحانیون از دولت به آن معنی است كه عبدالعزیز حكیم، رئیس مجلس اعلای انقلاب اسلامی عراق و فرزند خانواده حكیم كه از او به عنوان كاندیدای احتمالی نخست وزیری یاد می شد، به حاشیه رانده خواهد شد. پنج تن از رهبران شیعی هم كه احتمالا برای نخست وزیری آماده خواهند شد تفكرات سكولار دارند.رهبران شیعی می گویند: تصمیم آنها برای عدم ایجاد دولت اسلامی در عراق، با این فرض صورت گرفته است كه مردم عراق چنین الگویی را نخواهند پذیرفت اما در عین حال این مسأله، نمودی از برخی واقعیات سیاسی در عراق نیز هست. مقامات آمریكایی كه خواهان نفوذ زیادی در عراق هستند با ایجاد یك دولت اسلامی كاملاً مشكل خواهند داشت. كردها هم احتمالا با ایجاد دولت اسلامی مخالف خواهند بود و به همین جهت، مقامات عراقی و آمریكایی هم از احتمال تشدید تمایلات جدایی طلبانه آنان هراس دارند.این موضع رهبران عراقی در حالی اتخاذ شده است كه رهبران شیعی به موقعیتی تاریخی دست یافته اند: پس از چندین دهه سركوب دولتی، این گروه دینی كه اكثریت مردم عراق را تشكیل می دهند سرانجام به موقعیت كسب قدرت رسیده است. آنان كه پیشتر فرصت هایی را از دست داده اند می گویند: برای به دست گرفتن قدرت متعادل، قرار دادن برخی از رهبران سنی در مناصب دولتی و حمایت از نقش بیشتر اسلام در قانون اساسی جدید آمادگی دارند.با این وجود، هنوز مشخص نیست كه آیا وحدت و توافق لازم بین این گروه ها وجود دارد یا خیر. رهبران شیعه، دیدگاه های سیاسی متفاوتی دارند و این مسأله به تدریج، شرایط متفاوتی را ایجاد خواهد كرد.رهبران مهم شیعی از جمله آیت الله العظمی سیستانی، نفوذ زیادی را در جریان حوادث پس از سقوط رژیم صدام حسین در عراق اعمال كرده اند و حتی به نظر می رسد رهبرانی مانند حكیم در آینده هم از قدرت پشت پرده خود استفاده كنند. در زمان تدوین قانون اساسی عراق در سال گذشته هم حكیم و برخی دیگر از نیروهای با نفوذ شیعه، خواهان نقش گسترده اسلام در آینده عراق و نیز محدود كردن حقوق زنان شدند.در عین حال، برخی منابع عراقی می گویند: ممكن است گروه های شیعی افراطی از جمله طرفداران مقتدی صدر، پس از انتخابات، كشور را با شرایط غیرقابل كنترلی مواجه كنند. مقتدی صدر روحانی جوانی كه در بهار و تابستان گذشته به شدت با نیروهای آمریكایی درگیر شده بود، از آن زمان سكوت كرده است اما ۱۴ نفر از حامیان او اكنون از كاندیداهای ائتلاف شیعی هستند. هرچند كه صدر و حامیانش همچنان از شورش مسلحانه و تحریم انتخابات سخن می گویند.با این وجود، رهبران شیعی از تجزیه ائتلاف متحد عراق هراس دارند و نمی خواهند این بازی را به ایاد علاوی نخست وزیر موقت عراق كه یك شیعی سكولار است یا به احزاب كرد ببازند زیرا حتی رهبران كرد در این خصوص، از معرفی جلال طالبانی رهبر اتحادیه میهنی كردستان عراق به عنوان رئیس جمهور هم سخن به میان آورده اند كه می تواند به آنها قدرت فوق العاده ای برای شكل دادن به دولت جدید اعطا كند.ائتلاف شیعی كه تحت رهبری آیت الله سیستانی تشكیل شده است، فتوای او برای لزوم شركت تمام رای دهندگان واجد شرایط در انتخابات عراق را هم مورد تأكید قرار داده است. ائتلاف شیعی احتمالا تعداد زیادی از آرا را به دست خواهد آورد. آنان احتمالا حدود ۶۰ درصد از آرا را به خود اختصاص خواهند داد و در صورت عدم شركت گروه های سنی در انتخابات هم، درصد بیشتری از كرسی های مجلس ملی را به دست خواهند آورد. تصمیم به كنار گذاشتن روحانیون از موقعیت های ارشد دولتی، به ایجاد آشفتگی در انتخاب نخست وزیری عراق تبدیل شده است. براساس قوانین انتخاباتی، نخست وزیر باید از سوی حزب یا گروهی كه دولت را تشكیل می دهد یعنی گروهی كه بیشترین تعداد كرسی ها را در مجلس ملی ۲۷۵ نفره عراق به خود اختصاص داده باشد تعیین شود.در میان شیعیان نامزدهای اصلی پست نخست وزیری می توان به عادل عبدل مهدی وزیر دارایی عراق و یك رهبر مجلس اعلای انقلاب اسلامی عراق، ابراهیم جعفری رهبر حزب دعوه عراق، حسین شهرستانی یك دانشمند هسته ای و احمد چلبی از سیاستمداران با نفوذ عراقی اشاره كرد. تمام این نامزدها از سوی ائتلاف متحد عراق معرفی شده اند..هر چهار كاندیدای نخست وزیری عراق، افكار سكولار دارند و مدت زیادی را در تبعید و خارج از عراق به سر برده اند. آنان اعلام كرده اند كه از رهنمودهای اسلامی در تدوین قانون اساسی استفاده خواهند كرد اما دولت آینده این كشور دولتی دینی نخواهد بود.دیگر نامزد این پست، ایاد علاوی، سرپرست فعلی دولت عراق است كه در ماه ژوئن توسط اخضر ابراهیمی نماینده سازمان ملل تعیین شد. باقی ماندن او در قدرت به این بستگی دارد كه گروه او یعنی لیست عراقی در انتخابات پیروز ظاهر شود و ائتلاف شیعیان در این انتخابات ضعیف عمل كند. در آن صورت وی نامزد اصلی پست نخست وزیری خواهد بود. درواقع، بن بست ایجاد شده میان حزب دعوه و مجلس اعلای انقلاب اسلامی عراق در ماه ژوئن گذشته موجب رسیدن علاوی به نخست وزیری شد.در همین حال، آیت الله سیستانی در تمام مراحل روند سیاسی عراق در جریان پس از اشغال این كشور نقش داشته است. او كه نامزد خاصی را معرفی نكرده است، به حمایت از ائتلاف عراق نزدیك شده است، به طوری كه حتی برخی نامزدهای حزب علاوی، از به كار رفتن تصویر آیت الله سیستانی در پوسترهای تبلیغاتی ائتلاف متحد عراق به شدت انتقاد كردند و آن را ناقض قانون منع استفاده از نمادهای دینی در انتخابات دانستند. در این شرایط، برخی رهبران شیعی هم می گویند: پس از برگزاری انتخابات، وحدت گروه های مختلف به دست آیت الله سیستانی ایجاد خواهد شد.در این شرایط، رهبران شیعی به طور متفق القول معتقدند كه مهمترین چالش در برابر دولت عراق، مقابله با اعراب سنی است، زیرا اقلیت سنی در عراق كه در جهان عرب از اكثریت برخوردارند مسلماً از پذیرفتن نقش كمتر نسبت به شیعیان چندان خشنود نخواهند بود.

منبع : مجله گسترش صنعت