درسهایی از سونامی

سیاهه رفتارهایی كه این عقیده را بین جوامع اسلامی رواج داده اند شامل مواردی از قبیل بدرفتاری با زندانیان در خلیج گوانتانامو رفتار خلاف موازین انصاف اسرائیل با فلسطینیان و مرگ هزاران غیرنظامی در عراق به عنوان نخستین نتیجه تحریم های سازمان ملل متحد بعد از وقوع جنگ اول خلیج [فارس] و این اواخر اشغال عراق توسط نیروهای ائتلاف بین المللی به رهبری آمریكا می شود. ماهرترین سخنگوی چنین دیدگاهی البته كسی نیست جز «اسامه بن لادن» رهبر شبكه تروریستی القاعده.با این حال وقتی مسلمانان متحمل درد و رنج و اندوه می شوند، این معمولاً غرب و در بیشتر موارد، ایالات متحده آمریكا است كه نقش رهبری را در یاری رسانی به آسیب دیدگان ایفا می كند. به عنوان مثال وقتی اتحاد جماهیر شوروی در سال ۱۹۷۹ به افغانستان حمله كرد، واشینگتن بزرگترین برنامه كمك رسانی پنهانی اش را از زمان جنگ ویتنام بدان سو به مورد اجرا گذاشت تا به مقاومت افغانی ها یاری رساند؛ وقتی سومالیایی ها در شاخ آفریقا در اوایل دهه ۱۹۹۰ از گرسنگی شدید رنج می كشیدند، «جورج همیلتون واكر بوش» رئیس جمهور وقت ایالات متحده ۲۵ هزار نظامی آمریكایی را به آن كشور گسیل داشت تا به عملیات امدادرسانی به مردم منطقه سرعت بخشند. وقتی صرب ها در اواسط دهه ۱۹۹۰ به كشتار مسلمانان مشغول بودند، «بیل كلینتون» رئیس جمهور وقت آمریكا (هر چند دیرتر از موقع لازم) به نیروی هوایی ایالات متحده دستور داد تا مواضع صرب ها را بمباران كنند و بدین وسیله آنها را مجبور ساخت تا به پذیرش موافقتنامه های صلح «دیتون» تن در دهند.
همین سه سال پیش این ایالات متحده بود كه با تهاجم نظامی خویش موجبات سقوط حكومت ستم پیشه طالبان را كه تنها از سوی سه كشور مسلمان «عربستان سعودی، پاكستان و امارات متحده عربی» به رسمیت شناخته شده بود فراهم ساخت. غیر از تركیه هیچ كشور مسلمان دیگری حاضر به اعزام نیروی نظامی به افغانستان جهت تأمین امنیت در این فقیرترین كشور جهان اسلام نشد. (معدود كشورهای مسلمان از جمله پادشاهی اردن، پیشنهاد اعزام نمادین نیرو را ارائه كردند، اما هیچ گاه آن را عملی نساختند.)
اكنون همان الگو - اقدام از سوی ممالك غربی و سكون از جانب ممالك مسلمان - می تواند در زمینه امدادرسانی به آسیب دیدگان فاجعه مصیبت بار سونامی اقیانوس هند مشاهده شود. در حالی كه ۱۰۰ هزار تن از قربانیان فاجعه یاد شده مربوط به استان آچه یا به عبارتی اسلامی ترین استان اندونزی هستند، به نظر می رسد كه ممالك مسلمان در اعطای كمك های بشردوستانه بسیار ضعیف تر از حد انتظار ظاهر شده اند.كشور نفت خیز عربستان سعودی بیشترین سهم را در میان ممالك اسلامی داشته است: ۳۰ میلیون دلار كه تقریباً معادل همان میزان كمكی است كه هلند (به عنوان یك كشور كوچك اروپایی) در اختیار گذاشته و كمتر از یك دهم كمكی است كه ایالات متحده تقبل كرده است. از سوی دیگر هیچ دولت عربی در نشستی كه اخیراً (۶ ژانویه) در جاكارتا به منظور ایجاد هماهنگی های بیشتر بین اعطاكنندگان و سازمان های بزرگ امدادرسانی برگزار شد حاضر نگردید.این اقدام ضعیف از جانب ساكنان ثروتمندترین ممالك اسلامی دال بر وجود یك مسئله سیاسی ریشه دارتر در جهان اسلام است: رهبران عرب و مجامع بی بنیه سخنگوی شان نظیر اتحادیه عرب و سازمان كنفرانس اسلامی همواره در محكوم ساختن مسائل پیش آمده در سرزمین های اشغالی فلسطین و عراق ید طولایی داشته اند، اما بیشترشان زمانی كه یك میلیون نفر بر اثر شعله ور شدن آتش جنگ بین ایران و عراق در دهه ۱۹۸۰ میلادی به خاك و خون كشیده شدند، فقط سكوت اختیار كردند.وقتی «حافظ اسد» رئیس جمهور فقید سوریه بعد از اوج گیری قیام مردم شهر حماء (Hama) در ۱۹۸۲ عده كثیری را به قتل رساند، هیچ بانگ مخالفی در بیان اعتراض به شیوه رفتار او در میان اعضای سازمان كنفرانس اسلامی برنخاست. مصر طبق عادت معمول به شكنجه زندانیان سیاسی می پردازد، بدون اینكه ترس داشته باشد كه روزی سایر رهبران عرب به محكوم ساختن جدی چنین اقداماتی بپردازند.شاید گشاده دستی ممالك غربی این انگیزه را در ممالك مسلمان ایجاد كند كه به استمدادهای معمول در جهت تحقق بخشیدن به آرزوی دیرینه «همبستگی مذهبی جوامع اسلامی» بسنده نكنند و به فكر چاره ای برای پر كردن شكم میلیون ها مسلمانی باشند كه بر اثر وقوع فاجعه طبیعی مصیبت بار سونامی شدیداً در برابر انواع بیماری ها از جمله سوءتغذیه آسیب پذیر شده اند.علائم امیدواركننده معدودی نیز طی روزهای اخیر مشاهده شده اند. به عنوان مثال تلویزیون حكومتی عربستان به تازگی برنامه ای را تدارك دیده بود كه به مدد پخش آن توانست قول بیش از ۷۵ میلیون دلار كمك را برای آسیب دیدگان فاجعه اخیر اخذ كند، ضمن اینكه بانك توسعه اسلامی نیز قول پرداخت ۵۰۰ میلیون دلار را داده است.كارهای بیشتری نیز قرار است در آینده انجام شود. ممالك حاشیه خلیج فارس كه به مدد افزایش بی سابقه قیمت نفت توانسته اند عواید مالی هنگفتی را نصیب خویش سازند باید درصد معناداری از عواید حاصله را برای آن دسته از هم مسلكان مسلمان خویش ارسال كنند كه بر اثر وقوع سونامی دار و ندارشان را از دست داده اند. به جای این كار هیچ بعید نیست كه خاندان های حاكم در ممالك عربی فقط به زراندوزی بیشتر فكر كنند و عملاً از یاری رسانی به آسیب دیدگان سونامی غفلت نمایند. در این میان زكات یا همان صدقه اسلامی به عنوان یكی از اركان پنج گانه دین اسلام می تواند بسیار چاره ساز باشد و گرسنگان زیادی را سیر كند.
* عضو «بنیاد آمریكای جدید» و استادیار «مدرسه مطالعات پیشرفته بین المللی» دانشگاه جانز هاپكینز
منبع: نیویورك تایمز

منبع : باشگاه اندیشه