کرد عراقی از استقلال خواهی تا همبستگی ملی

این امر حاصل دو نگرش متضاد در دو سوی معادله بود. در یك سو اكراد قرار داشتند كه همچنان به استقلال از عراق و تشكیل یك دولت مستقل كرد می اندیشیدند و در دیگر سوی، حكومت مركزی قرار داشت كه با تحكیم یك نظام قبیله ای، حاكمیت اقلیت اعراب سنی را مدنظر داشت و حاضر نبود فضا را برای آحاد مردم عراق بگشاید. شیعیان به عنوان اكثریت و كردها به عنوان دومین كانون جمعیتی عراق، نه تنها حق مشاركت در تصمیم گیری سیاسی و در دست گیری پست های كلیدی را نداشتند بلكه به عنوان یك عنصر غریب حتی حق ورود به سازمانهای مهم دولتی نظیر سیستم اطلاعاتی و یا مقامات ارشد نظامی را از دست داده بودند. افزون بر آن كردها از یك محرومیت دیگر نیز رنج می بردند كه محرومیت اجتماعی بود. كرد عراقی اگرچه در دیار خود فرصت شغلی مناسب را نمی یافت با این حال زمینه مهاجرت دائم یا موقت به مركز كشور و یا دیگر نقاطی كه از امكانات شغلی بیشتر برخوردار بودند را نیز نداشت.اینك هر دو سوی معادله دچار تغییر شده است. كردها نسخه جدیدی را پذیرفته اند كه رهبر تاریخی آنان یعنی جلال طالبانی ارائه كرده است. آنها اینك بیش از آنكه به استقلال بیندیشند به سهم بیشتر در حاكمیت چشم دوخته اند. هرچند كه هنوز فضای روانی چنان شكسته نشده كه بتوانند از لاك نگرش قومی خود كاملا خارج شوند و به یك ساختار جدید اجتماعی بنگرند كه در آن هویت عراقی شكل می گیرد، هویتی كه كردها در پیدایش آن سهیم باشند و در آن نقش واقعی خویش را بیابند. اما در هر حال گام بزرگ در جهت تعدیل استراتژی نادرست خویش برداشته اند و در مسیر چسبندگی با همه مردم عراق به حركت در آمده اند. از سوی دیگر با فروپاشی نظام قبیله ای حاكم بر عراق اكثریتی در صحنه حاضر شده اند كه از دیرباز مناسبات برادرانه ای با كردها داشته اند. شیعیان عراق به عنوان یكی از دو طرف شدیداً محروم در دوران حكومت اقلیت تكریتی، اینك قدرتمندترین ضلع حكومت را تشكیل می دهند. از اینروی فضا برای هر نوع تفاهم میان اعراب و كردها فراهم گردیده است. اعراب سنی نیز باید رفته رفته واقعیات را بپذیرند و به مشاركت دیگر هم میهنانشان در حاكمیت تن دردهند. طالبانی بلافاصله پس از آنكه به ریاست جمهوری عراق رسید در یك مصاحبه مطبوعاتی به چند نكته مهم اشاره كرد:
- آغاز مذاكره مسالمت آمیز با كشورهای همسایه با هدف برقراری روابط برادرانه و دستیابی به یك مكانیزیم مشترك در جهت كنترل مرزها؛ باشد تا ورود نیروهای خارجی _ عموماً عرب و طرفدار بن لادن _ به آن كشور پایان یابد.
- آغاز مذاكره با عراقیهایی كه برای مقابله با نیروهای بیگانه سلاح در دست گرفته اند و ملی خواندن آنان و پذیرش امكان ورودشان به حاكمیت و ایفای نقش در آن.
- طالبانی اعلام كرد كه امیدوار است زمینه برای خروج نیروهای بیگانه فراهم گردد لیكن خروج نهایی را به شكل گیری یك نیروی نظامی و امنیتی مقتدر موكول كرد كه قادر باشد امنیت در كشور را تأمین نماید.با این حال طالبانی با بیان دو نكته مهم نشان داد كه گویی خواست كردها همچنان در حال فزونی است. او ضمن درخواست تغییر پرچم عراق، از احتمال تشكیل پایتخت تابستانی در شهر اربیل سخن به میان آورد تا در كنار بغداد كه آن را پایتخت زمستانی خوانده است، قرار گیرد. به نظر می رسد:
- تلاشهای عاقلانه كردهای عراق كه با تدبیر جلال طالبانی به مناسبات حسنه با همسایگان و تعامل با انعطاف با حاكمیت مركزی در همه شرایط می اندیشید و خود را از چنبره توهمات تاریخی خارج ساخت به انجام رسید و نقش قوی آنان در حاكمیت مركزی را تأمین نمود. این مسیر به چسبندگی هرچه بیشتر مردم عراق اعم از كرد و عرب خواهد انجامید.
- این رویداد برای ما كه بیش از هر كشوری در منطقه از اشتراك با كردها برخوردار بوده و رابطه درستی دیرینه با جلال طالبانی و دیگر رهبران كرد عراق داشته ایم بسیار خوشایند باشد. به ویژه آن كه ورود طالبانی به قدرت در ائتلاف با دیگر ضلع قدرتمند عراق جدید، یعنی برادران شیعه صورت پذیرفته است. طالبانی در دوره صدام چه در زمان جنگ تحمیلی و چه در دهه ۹۰ و آزادشدن نسبی از سلطه حكومت بغداد نشان داد كه از مهارت و انعطاف در تعامل با كشورهای منطقه اعم از دوستان قدیم كردهای عراق یعنی ایران و سوریه یا تركیه كه روابط خصمانه ای با كردها داشت برخوردار است. وی مصلحت كردهای عراق را بر شعارهای پوچ كردستان بزرگ كه توسط پ.ك.ك و حزب دمكرات كردستان ایران مطرح می شد ترجیح می داد تا جایی كه كار را به درگیری مصلحانه با ایشان نیز می كشاند. اكنون نیز می توان حدس زد كه طالبانی برای حفظ این دستاورد و تثبیت آن بیش از گذشته از گردونه توهمات كردی خارج خواهد شد و مصلحت عراق را بر شعارهای قومی ترجیح خواهد داد.

منبع : خبرگزاری جمهوری اسلامی ـ ایرنا