توصیه های امنیتی فیفا جهت برگزاری یک مسابقه فوتبال بدون حادثه

همچنین بازی بعدی ایران در چارچوب رقابت های راهیابی به جام جهانی كه در برابر كره شمالی خواهد بود باید حداكثر با حضور ۵۰ هزار تماشاگر (نیمی از ظرفیت ورزشگاه آزادی) برگزار شود.
فیفا همچنین اعلام كرد، فدراسیون فوتبال ایران قصد اعتراض به این حكم را ندارد.به هر حال انتشار این حكم یك هشدار جدی برای فوتبال ایران محسوب می شود و به جای اعتراض به آن بهتر است از هم اكنون به فكر راهكار مناسب جهت جلوگیری از تكرار وقایع مشابه بود، به ویژه آن كه تیم ایران در دو بازی بعدی خود در چارچوب رقابت های راهیابی به جام جهانی در ورزشگاه آزادی میزبان است و نماینده فیفا(با توجه به انتشار این حكم) با دقت و وسواس بیشتری به ارزیابی میزبانی كشور ایران خواهد پرداخت.
به هر حال باید از وقایع روز پنجم فروردین ماه و سایر تراژدی های مشابه در تاریخ فوتبال جهان درس گرفت و با اقدامات عملی مانع از تكرار وقایع مشابه شد. به همین دلیل در این مقاله سعی شده به مقایسه پیامدهای فاجعه ورزشگاه هیلزبرا شهر شفیلد و وقایع پس از دیدار دو تیم ایران و ژاپن پرداخته شود. همچنین در ادامه مطلب، به توصیه های ایمنی و امنیتی فیفا به فدراسیون های برگزار كننده رقابت های راهیابی به جام جهانی جهت برگزاری مسابقات بدون حادثه درورزشگاههای ایمن اشاره شده است.
۱۶ سال پیش ورزشگاه هیلزبرا شهر شفیلد انگلیس میزبان بازی دو تیم لیورپول و ناتینگهام فارست در مرحله نیمه نهایی جام حذفی بود. با توجه به جو ناآرام ورزشگاه های انگلیس در آن زمان، مسئولان ورزشگاه هیلزبرا با نرده های آهنی مرتفع، جایگاه های تماشاگران را از زمین چمن جدا كرده بودند.به هر حال قرار بود كه این مسابقه رأس ساعت ۱۵ روز ۱۵ آوریل سال ۱۹۸۹ آغاز بشود. در حالی كه ۱۵ دقیقه به آغاز مسابقه زمان باقی مانده بود، تماشاگران لیورپول برای ورود به جایگاه تماشاگران در پشت دروازه بخش جنوبی زمین هجوم آوردند و با توجه به این كه پلیس قادر به كنترل تماشاگران نبود، تصمیم گرفت به جای یك در، دو در ورودی جایگاه را برای ورود تماشاگران باز كند كه هجوم این تماشاگران باعث شد تماشاگران نزدیك به نرده های كنار زمین زیر دست و پا له شوند چون این قسمت از جایگاه فاقد صندلی بود و تماشاگران به صورت ایستاده به تماشای بازی می پرداختند.به هر حال در جریان این حادثه تلخ، ۹۶ نفر از طرفداران لیورپول زیر دست و پا له شدند و فوتبال انگلیس عزادار شد. در پی این تراژدی، یك قاضی برجسته به نام تیلور مأمور تحقیق در مورد پرونده این حادثه دلخراش شد.تیلور در پایان تحقیقات خود، دو گزارش منتشر كرد كه در گزارش اول به چگونگی وقوع حادثه، علل آن و مقصران احتمالی پرداخته شد و در گزارش دوم ۷۶ توصیه را برای جلوگیری از تكرار وقایع مشابه و بهبود شرایط فوتبال انگلیس به مقامات این كشور ارائه كرد.
مهم ترین توصیه تیلور كه در حقیقت ساختار بنیادین فوتبال انگلیس را متحول كرد، جمع آوری نرده های دور زمین(فنس ها) و صندلی دار كردن جایگاه تماشاگران بود.
از جمله توصیه های مهم تیلور می توان به این موارد اشاره كرد:
۱- صندلی دار كردن تمام ورزشگاه های تیم های دسته اول و دوم فوتبال انگلیس طی ۵ سال و اجرای طرحی مشابه در ورزشگاه های تیم های دسته سوم و چهارم طی ۱۰ سال.
۲- نرده های دور زمین نباید از ۲/۲ متر بلندتر باشد و همچنین این نرده ها نباید مجهز به سیم خاردار باشند.
۳- جعل بلیت مسابقات جرم محسوب شود.
۴- پرتاب مواد آتش زا به داخل میادین فوتبال و همچنین سر دادن شعارهای تبعیض نژادی جرم محسوب شود.
۵- شناسایی مجرمان سابقه دار رقابت های فوتبال و جلوگیری از ورود آنان به ورزشگاه ها.
۶- تشكیل شورای مشورتی امنیت ورزشگاه ها كه وظیفه این شورا، مشورت دادن به مقامات ورزشگاه ها جهت رعایت نكات ایمنی است.
تیلور همچنین دربخش دیگری از گزارش خود به انتقاد از موارد ذیل پرداخت و معتقد بود كه این عوامل باعث به خطر افتادن جان تماشاگران می شود:
* رفتار ناشایست بازیكنان داخل میدان
* نبود ارتباط صمیمی میان تماشاگران و مسئولان
* ورزشگاه های قدیمی و فرسوده
* نبود امكانات رفاهی در ورزشگاه ها
* فروش مشروبات الكلی داخل ورزشگاه ها
* واكنش های منفی تلویزیون و مطبوعات
* ضعف در مدیریت فوتبال
تیلور در پایان گزارش خود، باشگاه های این كشور را ملزم به رعایت این موارد كرد:
* ایجاد درهای خروج اضطراری متعدد میان نرده های دور زمین كه رنگ این درها باید با رنگ نرده های ثابت متفاوت باشد.
* همواره ۱۵ درصد كمتر از ظرفیت هر قسمت از جایگاه تماشاگران، بلیت فروخته شود.
* بازنگری بخش كمك های اولیه و عملیات امداد و نجات در ورزشگاه ها.
* استفاده از دوربین های مدار بسته كه این كار را باید مأموران آموزش دیده پلیس و انتظامات آموزش دیده ورزشگاه ها انجام بدهند.
به هر حال عمل به این توصیه ها باعث شد تا ۶ سال پس از حادثه هیلز برا، كشور انگلیس میزبان رقابت های جام ملت های اروپا شود و بسیاری از باشگاه های این كشور به ساختن ورزشگاه های جدید و تمام صندلی و یا بازسازی ورزشگاه های سنتی و فرسوده خود بپردازند.در واقع گزارش قاضی تیلور نقطه عطفی برای فوتبال انگلیس بود و حداقل نتیجه مثبت آن، تغییر اساسی در ساختار و سخت افزار فوتبال این كشور بود.اما در حالی كه بیش از یك ماه از حادثه ورزشگاه آزادی می گذرد، هنوز هم مقامات ارگان ها و سازمان های دخیل در این حادثه به دنبال محكوم كردن یكدیگر و برائت خود می باشند. جالب است بدانید كه گزارش اول تیلور تنها ۳۱ روز پس از وقوع حادثه هیلزبرا صادر شد.شاید اگر ما هم بلافاصله پس از وقایع روز پنجم فروردین ماه گروه تحقیق و بررسی را ملزم به ارائه گزارش و راهكارهای عملی برای جلوگیری از تكرار وقایع مشابه می كردیم، فیفا جریمه سبك تری را برای فوتبال ما در نظر می گرفت.
توصیه های ایمنی و امنیتی فیفا
پیش از آغاز رقابت های راهیابی به جام جهانی ،۲۰۰۶ فدراسیون جهانی فوتبال با انتشار یك كتابچه، چگونگی برگزاری یك مسابقه بدون حادثه را در ورزشگاه های ایمن به فدراسیون فوتبال كشورهای مختلف جهان آموزش داد. فیفا همچنین رعایت این توصیه ها را از ابتدای سال ۲۰۰۴ برای كلیه فدراسیون های اجباری اعلام كرد.
خلاصه ای از این توصیه ها را با هم مرور می كنیم:
فضای خارج ورزشگاه
* تماشاگران باید با وسایل نقلیه شخصی خود به راحتی به ورزشگاه محل برگزاری مسابقه دسترسی داشته باشند و چه بهتر كه سیستم حمل و نقل عمومی نیز موجود باشد.
* تابلوهای اطلاع رسانی بزرگ باید در اطراف ورزشگاه نصب شود تا تماشاگران را به قسمت های مختلف هدایت كند.
موانع و ورودی ها
* محدوده ورزشگاه باید با یك دیوار از محدوده خارج از ورزشگاه جدا شود كه این دیوار باید حداقل ۵/۲ متر ارتفاع داشته باشد و تماشاگران نتوانند از آن بالا بروند و یا آن را تخریب كنند.
* ورودی ها به گونه ای طراحی شود كه ورود و خروج تماشاگران و وسایل نقلیه آنان به صورت شناور انجام شود.
* تمام درهای ورودی باید قابلیت باز و بسته شدن سریع را داشته باشند. همچنین درها باید در برابر فشارهای شدید تماشاگران مقاوم باشد، اما در حین وقوع آتش سوزی بتوان به راحتی قفل آن را باز كرد.
* قبل از ورود تماشاگران به داخل محدوده ورزشگاه باید از آنان بازرسی بدنی به عمل آورد و وسایل آنها را در مكان مناسبی تا پایان بازی نگهداری كرد.
اطراف زمین بازی
* حضور افراد غیر مسئول كنار زمین ممنوع است و برای جلوگیری از ورود چنین افرادی می توان دیوار آهنی و یا شیشه ای به ارتفاع ۲/۲ متر دور زمین كشید. همچنین می توان خندق بین جایگاه تا زمین ایجاد كرد(مانند ورزشگاه آزادی).
* باید ورودی های متعددی در اطراف زمین وجود داشته باشد تا این كه تماشاگران بتوانند در حین وقوع حادثه از جایگاه تماشاگران به داخل زمین چمن پناه ببرند. درهای این ورودی ها باید رو به زمین باز شود و تابلوهای تبلیغاتی در نزدیكی ورودی ها نصب نشود.
* درهای ورودی های اطراف زمین باید حداقل ۲ متر عرض داشته و رنگ آن متفاوت با رنگ نرده های دور زمین باشد.
مسیرهای خروجی
* پلیس، آتش نشانی و اورژانس باید در مورد مسیرهای خروجی تماشاگران با هم توافق كنند و مسیرهای خروجی حداقل دو بانده باشد.
* در هر ورزشگاه حداقل باید یك مسیر برای ورود وسایل نقلیه به اطراف زمین چمن وجود داشته باشد.
جایگاه تماشاگران
* كلیه مسابقات راهیابی به جام جهانی باید در ورزشگاه های صندلی دار انجام بشود. (تماشاگران نباید به صورت ایستاده بازی ها را تماشا كنند.)
* جایگاه های تماشاگران باید به چندین بخش تقسیم بشود.
* محل استقرار تماشاگران میزبان و میهمان باید دور از هم باشد و ورودی تماشاگران تیم میهمان باید كاملاً مجزا بوده وبا ورودی های تماشاگران میزبان تداخل نداشته باشد.
* راه پله ها و خروجی های اضطراری باید كاملاً با رنگ فسفری مشخص شود.
* دسترسی به سرویس های بهداشتی و فروشگاههای مواد غذایی داخل ورزشگاه آسان باشد.
* صندلی تماشاگران باید حداقل به ارتفاع ۳۰ سانتی متر پشتی داشته باشد.
محل استقرار نیروهای امنیتی
* باید مكان مناسبی برای گردهمایی و تبادل نظر نیروهای امنیتی ایجاد كرد و برای آنها انبار و محل مناسب جهت توقف وسایل نقلیه شان در نظر گرفت.
* نیروهای پلیس، اورژانس و آتش نشانی باید صاحب اتاق فرمان باشند كه چشم انداز این اتاق جایگاه های تماشاگران باشد.
* اتاق های فرمان باید مجاور یكدیگر باشد و حداقل ۲۰ نفر داخل آن قادر به فعالیت باشند.
هماهنگ كننده امنیتی
* هر فدراسیون باید صاحب یك هماهنگ كننده امنیتی باشد. او در حقیقت رابط میان نیروهای امنیتی و تماشاگران است و باید كوچك ترین مشكلی را به اطلاع مسئولان برگزاركننده مسابقه برساند.
ورود به ورزشگاه
* در روز مسابقه تنها با بلیت كه تاریخ مسابقه روی آن درج شده باشد می توان وارد ورزشگاه شد. همچنین مقامات مسئول با كارت شناسایی و نیروهای امدادی و امنیتی نیز می توانند وارد ورزشگاه شوند.
* طراحی بلیت ها باید به گونه ای باشد كه امكان جعل آن وجود نداشته باشد.
بازدید بدنی
* از تمام افرادی كه قصد ورود به ورزشگاه را دارند باید بازدید بدنی به عمل بیاید و از ورود افرادی كه مقاومت نشان می دهند به داخل ورزشگاه جلوگیری شود. همچنین نیروهای امنیتی مؤظف هستند اشیاء ممنوع الورود تماشاگران را در مكانی مطمئن نگهداری كرده و پس از بازی به آنان بازگردانند البته این قانون شامل اشیایی كه امنیت سایر تماشاگران را به خطر می اندازد نمی شود.
*تنها عرضه نوشیدنی های پلاستیكی داخل ورزشگاه مجاز است.
خروجی ها
* در مسیر خروجی های ورزشگاه نباید مانعی وجود داشته باشد و حتماً چند نیروی امنیتی در كنار این خروجی ها حضور دائم داشته باشند.
* اگر دور زمین پیست دوومیدانی وجود دارد حتماً باید یك طرف پیست برای عبور احتمالی خودروهای امدادی باز باشد.
* پس از تاریك شدن هوا، فضای داخل و خارج از ورزشگاه (راه پله ها، جایگاه تماشاگران، تونل ها، پاركینگ ها و كلیه مسیرهای خروجی) باید نور كافی داشته و كاملاً روشن باشد.
نیروهای امنیتی داوطلب
* این افراد باید بزرگسال، بالغ و آموزش دیده باشند و همچنین تجربه كنترل رقابت های فوتبال را داشته باشند.
* این نیروها باید لباس های یكسان و فسفری رنگ بر تن كنند و رئیس آنها با فرمانده پلیس ورزشگاه به طور مداوم در تماس باشد. پیشنهاد می شود به ازای هر ۱۰۰ تماشاگر در یك مسابقه فوتبال، از یك نیروی امنیتی داوطلب استفاده بشود.
نقشه ورزشگاه
* نقشه كامل و جامع ورزشگاه باید در اختیار نیروهای امنیتی و امدادی قرار بگیرد.
گوینده ورزشگاه
* گوینده ورزشگاه باید یك فرد آموزش دیده باشد و متون مورد نظر را به صورت مكتوب در اختیارش قرار داد تا آن را از طریق بلندگو اعلام كند.
بازی های پرخطر
در بازی های پرخطر كه توسط فدراسیون فوتبال كشور و یا فیفا تشخیص داده می شود باید نكات ذیل به دقت رعایت شود:
* ایجاد یك فضای بدون تماشاگر بین جایگاه تماشاگران میزبان و میهمان.
* افزایش نیروهای امنیتی داوطلب در ورودی های ورزشگاه و اطراف زمین چمن.
* خالی نگاه داشتن راه پله ها از موانع كوچك و بزرگ.
* كنترل شدید ورزشگاه از شب قبل از بازی.
* اطلاع رسانی به تماشاگران در مورد تمام شدن بلیت های بازی.
* استفاده از گوینده همزبان تماشاگران تیم میزبان تا این كه از طریق بلندگو های ورزشگاه به آنان اطلاع رسانی كند.
* نگاه داشتن تماشاگران داخل ورزشگاه در پایان بازی تا زمانی كه وضعیت امنیتی خارج از ورزشگاه به شرایط مطلوب بازگردد.
* در صورتی كه هر یك از توصیه های اشاره شده عمل نشود، فیفا به جریمه و تنبیه فدراسیون فوتبال كشور مورد نظر خواهد پرداخت.