پنجشنبه, ۹ فروردین, ۱۴۰۳ / 28 March, 2024
مجله ویستا


کشور های پرستار


کشور های پرستار
شعار «برابری» از میان شعار های مشهور انقلاب فرانسه در سوئد، نروژ، فنلاند و دانمارك تحقق یافته است. از مهم ترین ساختار هایی كه در این راه موثر بوده می توان به نظام رفاه اجتماعی این كشورها اشاره كرد. مفاهیم «كیفیت زندگی» و «رضایت از زندگی» محور های اصلی این نظام است. ظرفیت سازی ها و امكانات پیشرفته موجود در كشور های دارای نظام رفاه با افزایش توانایی های افراد، به بهبود شرایط محیط و نتیجتاً «كیفیت زندگی» كمك می كند. شهروندان كشور های اسكاندیناوی در صورت نیاز زیر پوشش بیمه های اجتماعی قرار می گیرند. سوئد كشوری است كه حتی نسبت به همسایگان خود از نظام رفاه پیشرفته تری برخوردار است. از این رو برای ارائه «مدل رفاهی اسكاندیناوی» طرح های وزارتخانه ها و نهاد های مسئول در این كشور ها را مرور می كنیم.
• سوئد؛ دو وزارتخانه
در سوئد دو وزارتخانه در امور رفاه و امنیت اجتماعی شهروندان فعال هستند. خلاف انتظار «وزارت كار، صنعت و ارتباطات» در سوئد مسئول بیمه بیكاری نیست. این بیمه توسط اتحادیه های تجاری پرداخت می شود.
•آموزش و پرورش
«وزارت فرهنگ، پژوهش و آموزش و پرورش» در سوئد مدارس، دبیرستان ها، دانشگاه ها و پژوهشكده ها را زیر نظارت دارد و سیاستگزاری های مربوط به نوجوانان و جوانان نیز در این وزارتخانه انجام می شود. در این كشور پرداخت مالیات ها، پرداخت هزینه تحصیلات از مهدكودك تا دانشگاه را تامین می شود. این نوع مالیات به (Taxe Financed School System) معروف است و دانشجویان می توانند برای پرداخت شهریه دانشگاه و دیگر مخارج خود از دولت وام بگیرند. این طرح به آنها امكان می دهد بدون نگرانی و دغدغه مالی و یا انجام كار های پاره وقت، انرژی و وقت خود را به طور كامل به تحصیل اختصاص داده و كارایی بهتری داشته باشند. آنها موظف هستند پس از پایان دوره دانشگاه و در صورت اشتغال ماهیانه مبلغی برای بازپرداخت وام تحصیلی خود به دولت بپردازند. بررسی كلی این طرح نشان می دهد كل جامعه در این نظام سود می برند زیرا جوانانی كه از دولت وام گرفته اند پس از دریافت مدرك دانشگاهی و آغاز به كار به نوبه خود با پرداخت مالیات بر درآمد ماهیانه خود هزینه تحصیلات سال های آینده را تامین می كنند. از آنجایی كه بازپرداخت این وام ها اجباری است انگیزه جوانان برای كاریابی بالا می رود. این طرح به لایق ترین دانش آموزان دبیرستانی امكان می دهد وارد دانشگاه ها شوند و در واقع میزان درآمد پدرومادر ها نقشی در آینده فرزندانشان ندارد.
خردسالان در كودكستان ها و دبستان ها با استفاده از پیشرفته ترین امكانات آموزشی و ورزشی در مراكز دولتی به یادگیری هر چه بیشتر و بهتر تشویق شده و زمینه رشد فكری و جسمی آنها فراهم می شود.
•كودكان و خانواده ها
در وزارت بهداشت، درمان و امور اجتماعی سوئد امور و سیاستگزاری های مربوط به كودكان، خانواده ها و بیمه های اجتماعی اجرا می شود. احترام و ارزش كودكان و نوجوانان امكان دسترسی آنان به خدمات پزشكی و بیمارستانی رایگان و نیز تامین امنیت خانواده ها (با یا بدون فرزند) در درجه اول اهمیت قرار دارد. در صورتی كه پدر یا مادر و یا هر دو به دلایل گوناگون مالی، اجتماعی و یا ناتوانی روحی یا جسمانی نتوانند از كودك خود به طور شایسته مراقبت كنند، نهاد های مسئول خدمات اجتماعی برای حمایت از كودك اقدام می كنند.
در صورت اعتیاد پدر و مادر به مواد مخدر و یا ناتوانی آنها كودك به طور موقت تا بهبودی وضعیت آنها زیر سرپرستی دولت قرار گرفته و در مراكز ویژه مراقبت و حمایت می شود. تصمیم گیری در مورد داشتن یا نداشتن صلاحیت پدر و مادر در دادگاه های خانواده انجام می گیرد. آنها در این دوران می توانند زیر نظارت مددكاران اجتماعی با كودك ملاقات كنند. به والدین نیز به نوبه خود كمك می شود در صورتی كه سلامتی و جان كودك در خطر نباشد تا هر چه زودتر بتوانند كودك را به خانه بازگردانند. كاهش اختلاف درآمد خانواده ها (با یا بدون فرزند) از دیگر اهداف این وزارتخانه است طرح ملی كمك مالی برای فرزند به خانواده ها امكان می دهد كه برای هر فرزند خود از تولد تا ۱۶ سالگی ماهیانه مبلغ ۹۵۰ كرونا (حدود .... تومان) از دولت دریافت كنند. طرح مرخصی والدین برای مراقبت از نوزاد مثالی دیگر در این زمینه است. پس از تولد نوزاد نه تنها مادر بلكه پدر نیز حق استفاده از مرخصی با حقوق دارد. مدت آن ۴۸۰ روز بوده و طی ۳۹۰ روز اول پدر و مادر ۸۰ درصد از حقوق خود را از دولت دریافت می كنند. برای ۹۰ روز باقی مانده روزانه ۱۸۰ كرونا در صورتی كه یكی از آنها و یا هر دو پیش از تولد كودك بیكار باشند، هر یك به ترتیب ۶۰ روز حق بیمه می گیرند. هدف از این سهمیه بندی، تشویق والدین به خصوص پدران به ماندن در خانه برای سپری كردن وقت با نوزاد است.هدف دیگر در این نظام ایجاد جامعه ای است كه به افراد ناتوان جسمی و معلول امكان دهد تا استقلال خود را حفظ كرده و بتوانند تا حدی از عهده زندگی روزمره خود برآیند و حتی برای جامعه نیز موثر باشند. این افراد باید بتوانند زندگی فعالی داشته و بدون توبیخ به دلیل ناتوانی جسمی و یا ذهنی مانند سایر افراد جامعه به امكانات گوناگون دسترسی داشته باشند. در این نظام امنیت مالی افراد ناتوان از تولد تا آخرین سال های زندگی حفظ شده و در صورت نیاز، خانواده صاحب فرزند معلول در مراكز بهزیستی رایگان كودك را نگهداری می كنند همچنین دولت از سه چهارم تا نصف حقوق بازنشستگی كه قبل از معلولیت به معلولان تعلق می گرفته را می پردازد. معلولان باید بتوانند به تمام مكان های عمومی دسترسی داشته و با استفاده از امكانات ویژه به كار و تحصیل خود ادامه دهند.
•سالمندان
در نظام رفاه اجتماعی سوئد به سالمندان كمك می شود تا بتوانند بدون در نظر گرفتن میزان درآمدشان پیش از بازنشستگی در آسایش مالی به سر برده و تا حد امكان بدون اتكا به دیگران در احترام كامل آخرین سال های عمر خود را سپری كنند و در صورت نیاز به طور رایگان در خانه های سالمندان پذیرفته می شوند. آمادگی برای بازنشستگی در سوئد از دو راه انجام می گیرد؛ پس انداز های شغلی و نیز «پرداخت های اجباری به یك سیستم یكپارچه» سن بازنشستگی بین ۶۱ تا ۶۵ سال است.
در سوئد همه افراد باید بتوانند به طور یكسان از خدمات پزشكی با كیفیت شایسته بهره مند شوند. این خدمات باید با توجه به نیاز های بیماران و از راه مهار دموكراتیك به همه اعضای جامعه ارائه شود زیرا همین افراد جامعه هستند كه با پرداخت مالیات ها بودجه لازم برای معاینه پزشك و یا بستری شدن در بیمارستان را تامین می كنند. بنابراین باید در سیاستگزاری ها و تصمیم گیری ها نیز سهیم باشند. كاركنان می توانند در صورت بیماری از مرخصی با حقوق استفاده كنند. در صورت بیمار شدن كودك به پدر و مادر اجازه داده می شود تا از ۶۰ روز مرخصی ویژه در سال استفاده كرده و برای مراقبت از فرزند خود در خانه بمانند. این طرح كودكان بیمار را از تولد تا ۱۲ سالگی حمایت می كند.
در صورت وقوع یك حادثه ناگوار كه منجر به ناتوانی و یا مرگ یكی از اعضای سرپرست خانواده می شود بازماندگان از كمك های مالی برخوردار شده تا بتوانند خود را با شرایط جدید تطبیق دهند. در این نظام همه انسان ها برابر در نظر گرفته شده و پس از تولد در سنین كودكی، نوجوانی، جوانی، میانسالی و سالمندی نیاز به حمایت و مراقبت دارند. هزینه خدمات پزشكی و بیمارستانی در جوامع لیبرال مانند ایالات متحده آمریكا و جوامع دارای نظام رفاه گسترده مانند سوئد یكی است تنها شیوه تامین بودجه آن تفاوت دارد. همه افراد روزی بیمار و یا سالمند خواهند شد بنابراین به نوبه خود از امكانات درمانی بهره مند شده و نیز با پرداخت مالیات ها سهم خود را در پویایی نظام رفاه پرداخت می كنند.
•بیمه بیكاری
خلاف نظریه اقتصاددان های لیبرال وجود امنیت اجتماعی گسترده در سوئد منجر به كاهش تولید و نیز انگیزه افراد برای كاریابی و اشتغال نشده. «حقوق های مذاكره شده» بین كارفرمایان (كارمندان و كارگردان) موجب شده زیان چندانی به انگیزه افراد مشغول به كار وارد نشود. خلاف سایر بیمه های اجتماعی در سوئد بیمه بیكاری زیر نظر دولت نیست بلكه از سوی اتحادیه ها پرداخت می شود. اعضای این اتحادیه ها ماهانه مبلغی را به صندوق های ویژه بیكاری پرداخت كرده و در صورت نیاز از حق بیمه استفاده می كنند. حدود ۹۰ درصد از كارگران و كارمندان در سوئد عضو این اتحادیه ها هستند. از نكات مثبت این نظام كمك اتحادیه ها به كاریابی و ورود دوباره افراد به بازار كار است. این استراتژی به نام «كمك به افراد برای كمك كردن به خود» شناخته شده و از این راه انگیزه افراد به عضویت در اتحادیه ها نیز بالا می رود. نكته منفی این است كه نبود یك سیستم یكپارچه در مورد بیمه بیكاری در مقایسه با نظام كلی بیمه های اجتماعی نابرابری هایی را بین افراد ایجاد كرده است. مبلغی به عنوان «حداقل حق بیمه» به افرادی كه در زمان اشتغال درآمد كمی داشته و یا بیكار بوده اند پرداخت می شود تا آنها بتوانند از عهده مخارج اصلی خود برآیند. بودجه آن را بازار كار نیمه خصوصی و دولت تامین می كنند. طبق قانون جدید افراد پس از حداقل سه سال زندگی در سوئد می توانند از بیمه بیكاری استفاده كنند. اما شهروندانی كه زیر پوشش كامل بیمه های اجتماعی قرار می گیرند باید مدت ۴۰ سال، از ۲۶ تا ۶۴ سالگی در این كشور زندگی كرده باشند.
•مالیات های بالا
اقتصاددان های نئولیبرال معتقدند بالا بودن میزان مالیات بر درآمد و سایر مالیات ها از انگیزه افراد برای كاریابی و اشتغال كاسته است. هرچند اینگونه انتقاد ها تا حدودی صحت دارند، اما در پاسخ به این عده می توان گفت كه حتی در دهه ۸۰ میلادی، با وجود اشتغال كامل و بالا بودن مالیات ها و وجود امنیت اجتماعی گسترده، افراد ترجیح می دادند كار كنند.
در هر صورت در كشور های اسكاندیناوی حتی افراد به اصطلاح محافظه كار و نئولیبرال با اصول پرداخت مالیات برای حمایت از نظام رفاه موافق هستند زیرا می دانند كه نپرداختن این مالیات ها و یا كاهش آنها راه حلی برای بهبود كارآیی نظام رفاه اجتماعی نیست. آنچه می تواند مورد گفت وگو و اختلاف نظر قرار گیرد عملكرد و نحوه هماهنگی بین نهاد های مسئول و نیز بودجه مختص به رفاه اجتماعی است. در هر صورت از جمله پیامد های مثبت این مالیات ها؛ ریشه كن شدن فقر مطلق و گرسنگی و حذف گروه بی خانمان ها از این نظام و نیز كاهش میزان جرایم در این كشور ها است. برخلاف ایالات متحده آمریكا نظام رفاه اسكاندیناوی تا هنگام ركود اقتصادی سال های ۹۰ عملكرد بسیار خوبی داشت ولی اكنون در برخی از این كشورها مشكلاتی آشكار شده است. به هر حال در مقایسه با برخی از دولت های لیبرال مانند انگلستان وجود امنیت اجتماعی در سوئد و دیگر كشور های شمالی اروپا تا حد زیادی از پیامد های زیانبار این سال ها كاسته است. اصلاح قانون بیمه های اجتماعی كه در سال ۱۹۹۹ انجام گرفت نیز پیامد های مثبت بسیاری به همراه داشته است. مهم ترین آنها افزایش جمعیت افرادی كه زیر پوشش بیمه های اجتماعی قرار می گیرند، است.

سارا مظهری
منبع : روزنامه شرق


همچنین مشاهده کنید