جمعه, ۱۰ فروردین, ۱۴۰۳ / 29 March, 2024
مجله ویستا


نگاهی به دلایل گرایش جوانان به مصرف دخانیات


نگاهی به دلایل گرایش جوانان به مصرف دخانیات
احساس مرد شدن ؛ فقط با کشیدن یک نخ سیگار !
هیچ وقت به ازدحام مقابل دکه های روزنامه فروشی توجه کرده اید، این کار هر روزه تعدادی از مردم است که مقابل دکه می ایستند و تیتر روزنامه ها را می خوانند و گاه یکی از آنها از خواندن تیترها که فارغ می شود به سمت صاحب دکه می رود و می گوید: داداش دو نخ سیگار!
معمولا از دکه روزنامه فروشی باید روزنامه خرید، اما منبع اصلی درآمد آنها ازفروش سیگار است. آنهم سیگار نخی یا باز و دانه ای به جوانان و نوجوانان زیر ۱۸ سال!حتی سوپر مارکت ها و به قول قدیمی ها بقالی های محل هم از فروش سیگار درآمد خوبی نصیبشان می شود. وبه همین دلیل است که دستفروشان هم بیشتر به فروش سیگار رویآورده اند. میانگین درآمد یک سیگارفروش دوره گرد و آن هایی که سر چهارراه می نشینند و به ماشین های گذری سیگار می فروشند، روزانه مبلغی بین ۲۰ تا ۳۰ هزار تومان باشد. این مبلغ نشان می دهد که چقدر مشتاق مصرف دخانیات در ایران حضور دارند.حالا دیگر با دیدن قیافه پسرکی که هنوز پشت لبش هم سبز نشده اما خوب یاد گرفته چطور به سیگارش پک بزند زیاد تعجب آور نیست ، دیدن این بچه ها در کوچه و خیابان و پارک جزو عادت های روزانه شده است.
نوجوانان می گویند که...
حسام ۱۶ساله و دانش آموز سال اول دبیرستان در مورد دلایل سیگار کشیدنش می گوید: دوست دارم. سیگار کشیدن بهم حال می ده. فکر می کنم مثل یه مرد می تونم به مشکلات زندگی نگاه کنم و باهاش مبارزه کنم! البته خیلی نمی کشم، روزی دو سه نخ!اما احمد نظر دیگری دارد. او می گوید: سیگار می کشم چون از دودش خوشم می یاد. از این که می تونم با دودش شیرین کاری کنم خیلی لذت می برم. در ضمن سیگار کشیدن بین بچه های هم سن و سال من یعنی مردونگی، بزرگ شدن، مرد شدن و ...حامد هم در حالی که سعی می کند از کشیدن سیگارش غافل نشود می افزاید: ای بابا، برای ما سیگار کشیدن دیگه عادی شده! دلیلی هم نمی بینم که برای این کار توضیح بدهم. گوشم هم از این حرفها که سیگار برای سلامتی ضرر داره پر شده.هنگامه هم که در یک کافی شاپ کنار دوستش نشسته و با ژست خاصی سیگار می کشد می گوید: فقط برای تفریح این کار را می کنم. اولین بار ۱۵ سالگی سیگار کشیدم و از آن به بعد حداقل هفته ای ۵ تا ۶ نخ سیگار می کشم. او الان ۲۳ ساله و دانشجوی رشته معماری است، او می افزاید: خیلی از دوستان من سیگار می کشند. شاید سیگار کشیدن آن ها به یک نخ در روز ختم شود، البته بیشتر آنها به دور از چشم والدین خود این کار را می کنند در صورتی که بیشتر والدین آنها سیگاری اند. لادن دوست هنگامه معتقد است که این پدر و مادرها هستند که سیگار کشیدن را به بچه هایشان یاد می دهند و وقتی بچه ها می خواهند این کار را تکرار کنند با آنها برخورد بدی دارند. لادن هم اولین بار در ۱۳ سالگی سیگار کشیده ، او می گوید: در خانواده ما تقریبا همه سیگاری اند، پدرم، مادرم ،خاله هام و برادرم.لادن می گوید: من جلوی پدر و مادرم سیگار نمی کشم اما هر دو آنها می دانند که من سیگاری ام و حداقل در روز بین ۷ تا ۸ نخ سیگار می کشم.
آمارهای رسمی و اظهار نظرات غیر رسمی
بیش از ۷۵ درصد دختران و ۳۴ درصد پسران سیگاری اولین مصرف سیگار خود را در خانه تجربه کرده اند و فقط ۹ درصد پسران و ۴ درصد دختران اولین سیگار خود را در مدرسه تجربه کرده اند .این در حالی است که ۲/۶۷ درصد پسران و ۹/۷۹ درصد دختران اولین سیگار را از روی کنجکاوی می کشند و ۴/۲ درصد پسران همراهی با جمع و ۱۳ درصد دختران کسب لذت را دلیل اصلی مصرف سیگار بیان می کنند . همچنین ۸۰ درصد معتادان کشور سیگاری اند که این امر به این معنی است که بیش از ۸۰ درصد معتادان کشور از راه کشیدن سیگار به مصرف مواد مخدر روی آورده و معتاد شده اند . اما دلیل دیگر آسیب پذیر شدن دختران و روی آوردن به سیگار بر اساس اطلاعات موجود ، بیکاری نداشتن اوقات فراغت مفید و لذت بخش، بالا رفتن سن ازدواج ، برآورده نشدن انتظارات و یا مواجهه با بن بست های عاطفی است. تحقیقات و بررسی های به عمل آمده توسط سازمان بهزیستی بیانگر این است که ۹ درصد دختران و ۵/۴ درصد دانش آموزان پسر اولین سیگار کشیدن خود را در سن زیر ۶ سال یعنی دوره پیش از ورود به مدرسه تجربه کرده اند و این در حالی است که اولین تجربه کشیدن سیگار در بین ۲۳ درصد دختران و ۲۲ درصد پسران دانش آموز در دوره دبستان و سن ۹ سالگی بوده است .همچنین بر اساس آمار ارایه شده ۱۲ میلیون سیگاری در کشور سالانه ۵۴ میلیارد نخ سیگار دود می کنند و روزانه ۹ میلیارد تومان صرف خرید و هزینه های درمانی بیماری های ناشی از مصرف سیگار در کشور می شود .سیگاری ها برای درمان و بهبود بیماری های گوناگونی که به دلیل مصرف سیگار دچار آن شده اند ، روزانه ۱۰۰ میلیارد ریال به مراکز درمانی در بخش های مختلف پرداخت می کنند...این در حالی است که بارها و بارها از سوی دست اندرکاران و مسئولان قوانینی مختلفی برای توزیع و فروش سیگار تعیین می شود اما نتیجه آن چیزی نیست که همه انتظار دارند. کنترل استفاده از دخانیات کار ساده ای نیست، تصویب یک قانون به تنهایی نمی تواند ضمانت اجرایی آن قانون را به همراه داشته باشد. بسیاری مسئولان و متولیان امور با صدور دستورات خود برای کاستن از حجم تخریب های این قبیل معضلات اجتماعی- بهداشتی ، همواره این امید را به مردم می دهند که نگران وقوع ویرانی ( از نوع اجتماعی- بهداشتی) نباشند زیرا تدابیر خاصی به همین منظور اندیشیده شده است، اما ....
سال گذشته مسئولی از طریق رسانه های گروهی اعلام کرد که از این پس هر مکانی امکان فروش و توزیع سیگار را ندارد و تنها خواربارفروشی ها و سوپر مارکت های پروانه دار امکان این اقدام را داشته و در غیر این صورت برخورد شدیدی با فروشنده می شود. بر اساس این طرح مشترک بین وزارت بهداشت، وزارت بازرگانی، سازمان تعزیرات، شرکت دخانیات و نیروی انتظامی عدم رعایت این قانون از اول اسفند ماه موجب می شد تا از این پس در صورت مشاهده فروش سیگار در مراکز فروش مواد غذایی این اماکن بسته شود و در سایر اماکن نیز توسط سازمان بازرسی ونظارت برخورد جدی شود.اما هنوز هم با وجود این که یک سال از اعلام چنین قانونی می گذرد دکه های روزنامه فروشی همچنان سیگار می فروشند. دستفروش ها بدون این که کسی مزاحمتی برای آن ها ایجاد کند به کسب و کار خود مشغولند و هیچ خبری هم از بسته شدن مراکز متخلف و یا جمع آوری دست فروشان نیست.چرا آنها سیگار می کشند؟!
علیرضا مهاجری، کارشناس ارشد مشاوره در مورد علاقه جوانان به سیگار کشیدن می گوید: بسیاری از دخترها و پسرهایی که پدر یا مادر آنها سیگار می کشند، تمایل بیشتری به سیگار کشیدن دارند. چرا که این عمل از کودکی در برابر آن ها انجام شده و بچه ها به دلیل حس کنجکاوی که دارند دلشان می خواهد در اولین فرصت این کار را خودشان تجربه کنند. وی می افزاید: یکی از دلایل عمده روی آوردن نوجوانان و جوانان به سیگار همین تصویرهای ذهنی است که از کودکی برای آنها باقی مانده است. مهاجری تصریح می کند: بسیاری از افرادی که درحال حاضر سیگار می کشند کسانی هستند که درسنین کودکی با استفاده از غفلت والدین خود سیگار را تجربه کرده اند. وی در رابطه با این که پسرها سیگاررا برای این که نشان دهند بزرگ شده اند به دست می گیرند می گوید: این تعبیر چندان درستی نیست. خیلی از پسربچه هایی که حالا در سن ۱۲ یا ۱۳ سالگی سیگار می کشند کسانی هستند که در خانواده های آشفته زندگی می کنند. آنها از کودکی یاد گرفته اند که به محض بروز مشکلات به سیگار پناه ببرند همانطور که پدر یا مادر به هنگام ناراحتی و یا عصبانیت به اولین چیزی که فکر می کنند روشن کردن سیگار است. اما طاهره مهرور روانشناس نیز در این باره می گوید: برای جلوگیری از روی آوردن جوانان و نوجوانان به سیگار نمی توانیم با قوانینی که هیچ ضمانت اجرایی ندارند به موفقیت برسیم. وی می افزاید: بیشتر دختران و پسرانی که در سنین پایین اقدام به سیگار کشیدن می کنند، این کار را در درجه اول یک تفریح می دانند، اما اولین کسی که به آنها سیگار کشیدن را آموخته دوستانشان نیستند بلکه والدین و کسانی هستند که حکم بزرگتر را برای آنها داشته اند. مهرور خاطر نشان می کند: بچه ها همیشه دوست دارند هر کاری را که بزرگتر را انجام می دهند تجربه کنند و این حس از کودکی و از زمانی که هنوز ۲ یا ۳ ساله اند و سیگار را می بینند در وجودشان باقی می ماند. خیلی از این ها در سنین ۵ یا ۶ سالگی اولین بار سیگار را تجربه می کنند، خیلی ها در سنین ۸ یا ۹ سالگی و بعضی دیگر هم در سنین نوجوانی و این روند ادامه پیدا می کند.وی می گوید: هر چه سن تجربه کردن آن ها بالا باشد احتمال ادامه این راه بیشتر است. البته چگونگی رفتار والدین با این دسته از بچه ها نیز در ادامه استعمال دخانیات توسط آنها موثر است. این روانشناس می افزاید: برخوردهای قهر آمیز نه تنها مانع استعمال دخانیات توسط بچه ها نمی شود، بلکه آنها را تحریک می کند که روش های مخفیانه تری را برای انجام کار خود در نظر بگیرند و این امر ممکن است به مسایل بدتر و مصرف مواد مخدر هم منتهی شود. وی با رد این مطلب که هر کس سیگار می کشد مطمئنا به مواد مخدر هم آلوده می شود، می گوید: ممکن است که چنین اتفاقی در برخی مواقع رخ دهد اما تعمیم دادن این موضوع به همه افرادی که سیگار می کشند کار درستی نیست و نوعی تشویق نا به جا به حساب می آید. مهرور تصریح می کند: با این حرف نوجوانی که به سیگار روی آورده ، ممکن است به این نتیجه برسد حالا که او سیگار می کشد، پس استفاده از مواد مخدر هم هیچ فرقی با کشیدن سیگار ندارد، پس بهتر است این مواد را هم امتحان کند، چنین نتیجه گیری هایی محصول ارتباط نابجایی است که متاسفانه اکثر افراد در صحبت هایشان بین این دو مورد عنوان می کنند.
لایحه کنترل دخانیات به کجا رسید؟
لایحه کنترل دخانیات با موافقت ۵۰ نماینده ، برای تصویب نهایی در صحن علنی مجلس مورد بحث و بررسی قرار گرفت. مهمترین قسمت این لایحه ممنوعیت فروش سیگار به افراد زیر ۱۸ سال است. چرا که مصرف سیگار طی ده سال اخیر در سنین ۱۵ تا ۲۴ سال ۱۷درصد افزایش یافته است. این درحالی است که روزانه بیش از ۴ میلیارد تومان در کشور برای خرید سیگار مصرف می شود. یعنی سالیانه مردم ایران یک هزار و ۴۶۰ میلیارد تومان برای مصرف سیگار هزینه می کنند و دولت برای درمان عوارض ناشی از مصرف سیگار سه برابر این مبلغ را هزینه می کند. همچنین ۵۴ میلیارد نخ سیگارسالیانه در کشور مصرف می شود که تنها ۲۰ میلیارد نخ آن تولید داخلی است و بقیه به صورت قاچاق وارد کشور می شود. اما لایحه کنترل دخانیات بعد شور اول آن مسکوت مانده است. البته این درحالی است که تعدادی از نمایندگان مجلس مسکوت ماندن این طرح را تایید کرده و تعدادی آن را تکذیب می کنند. عضو کمیسیون بهداشت مجلس شورای اسلامی با اظهار بی اطلاعی در رابطه با مسکوت ماندن می گوید: من معتقدم اجرای چنین طرحی ممکن نیست. بیژن شهبازخانی با اشاره به یکی از قسمت های مهم لایحه کنترل دخانیات که منع فروش سیگار به افراد زیر ۱۸ سال است می افزاید: ما چطور می توانیم مانع فروش سیگار به افراد زیر ۱۸ سال شویم، برای اجرای چنین طرحی باید افراد زیادی را استخدام کنیم تا مراقب باشند که این قانون نقض نشود و در صورت نقض باید برای توبیخ کردن فرد خاطی اسناد و مدارک معتبر داشته باشیم. وی تصریح می کند: به جای این کارها باید برای جلوگیری از روی آوردن افراد به مصرف دخانیات فرهنگ سازی کنیم. این روش مطمئنا جواب خواهد داد. شهبازخانی می گوید: باید قوانینی وضع شود که ضمانت اجرایی داشته باشند و شان قانونگذار و حرمت قانون حفظ شود. یکی دیگر از اعضای کمیسیون بهداشت و درمان در رابطه با لایحه کنترل دخانیات ضمن اشاره به این موضوع که طرح مسکوت نمانده است و قرار است تا پایان آذر ماه به طور جدی در صحن علنی مجلس بررسی شود خاطر نشان می کند: ضمانت اجرایی این قانون تبلیغات فرهنگی است. ضمن این که با اجرای این طرح بخشی از درآمد دولت که از طریق تولید و توزیع مواد دخانی تامین می شد از بین می رود. عوض حیدرپور شهرضایی می گوید: باید تمام این مسایل در نظر گرفته شود و علاوه بر کارهای فرهنگی باید محدودیت هایی نیز برای افراد سیگاری و فروشندگان سیگار نیز در نظر گرفته شود. وی تصریح می کند: یکی از مسایل مهم این است که فروش سیگار باید به مغازه های مشخص و مخصوصی محدود شود، ضمن این که قیمت آن هم باید به حدی برسد که هر کسی توان خریدن سیگار را نداشته باشد. به این ترتیب کسانی که به طور تفننی اقدام به استفاده از سیگار می کنند، مجبور به ترک می شوند!اما عابد فتاحی نظر دیگری دارد و می گوید: این طرح در شان قانون و مقررات کشوری نیست، ما باید قوانینی را وضع کنیم که قدرت و انضباط لازم را برای اجرای آن داشته باشیم. این عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس می افزاید: استفاده از دخانیات در تمام کشورهای دنیا آزاد است و ضررهای دخانیات را هم همه مردم می دانند، اما قانونمند کردن دخانیات خواسته تمام مردم است. وی تصریح می کند: باید قوانینی را وضع کنیم که ضمانت اجرایی داشته باشد و مردم به آن احترام بگذارند. مساله دخانیات مساله ای است که اکثر خانواده های ایرانی با آن مواجه اند، استفاده از سیگار یک عادت است که ما نمی توانیم با وضع قانون و مقررات مانع این عادت شویم. فتاحی خاطر نشان می کند: برای این که بتوانیم برای قانونمند کردن دخانیات موفق شویم نیاز به فرهنگ سازی داریم و با وضع یک قانون نمی توانیم مردم را ملزم به ترک دخانیات کنیم. وی معتقد است این روش تنها باعث می شود که بازار دخانیات رونق پیدا کند، چرا که فرد سیگاری با گران شدن سیگار آن را ترک نمی کند، او سیگار می کشد و سودش به جیب افرادی می رود که سیگار را قاچاق می کنند. فتاحی می گوید: با گران کردن سیگار نمی توانیم آمار استفاده از آن را پایین بیاوریم، بلکه باید اولا اجازه ندهیم سیگارهای غیر استاندارد وارد بازارشود، ثانیا سیگارهایی با نیکوتین کمتر تولید کرده و در اختیار مردم قرار دهیم، ضمن این که باید مانع از گران شدن سیگار شویم.
این عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس تنها راه کنترل دخانیات در کشور را نگاه منطقی به این موضوع دانسته و می گوید: باید برای به ثمر نشستن این قانون برنامه ریزی دقیقی داشته باشیم.
و اما سیگاری های محترم...
واضح و مبرهن است که با گران شدن سیگار هم شما به کارتان ادامه خواهید داد. شما حاضرید هر مبلغی را بپردازید تا نیکوتین بدنتان پایین نیاید. شما برایتان مهم نیست که بیش از خودتان به افرادی آسیب می رسانید که در معرض دود سیگار شما قرار می گیرند. این حرف ها همه تکراری است، این که بگوییم بیش از ۵۰ درصد ناراحتی های قلبی به دلیل استفاده از سیگار است، یا این که سیگار عامل بسیاری از بیماری و سرطانهاست و این که شما با مصرف سیگار ماهانه یا سالانه چقدر از سرمایه زندگی تان را دود می کنید و به هوا می فرستید. اما این را خوب می دانیم که هیچ یک از شما بزرگ ترهای سیگاری)پدرها و مادرها) دوست ندارید دست فرزندتان سیگار ببینید، اما توجه داشته باشید که او منتظر فرصت است تا یک بار سیگار کشیدن را تجربه کند، چون شما هر روز و هر ساعت بارها و بارها او را به این تجربه مضر تشویق می کنید. پس برای حفظ سلامت و سعادت فرزندانتان لطفا سیگارهارا خاموش کنید!
منبع : سایر منابع


همچنین مشاهده کنید