سل چیست ؟

علت سل چیست و چه کسانی در معرض خطر هستند؟عفونت ازراه استنشاق قطرات کوچک پراکنده شده در هوا بوسیله عطسه یا سرفة شخص مبتلا به دیگران اننقال داده مشود .سل معمولاً بعداز تماس نزدیک و طولانی با شخص مبتلا منتقل میشود ، مانند زندگی کردن باهم یا کارکردن باهم در محیطی بسته ودر مجاورهم.هرکسی میتواند به سل مبتلا شود اما بسیاری از مبتلایان از بیماری زمینه ای دیگری نیز رنج میبرند ، یا از تغذیة فقیرانه و نامناسبی برخوردارند و از طبقه پائین و مستمندند.سل پراکندگی و گوناگونی زیادی در تمام دنیا دارد و از هر نقطه دنیا مواردی گزارش میشود .برآورد و تخمین سازمان بهداشت جهانی((WHO)) نشان میدهد که یک سوم از کل جمعیت جهانی به سل آلوده هستند و هرسال حدود سه میلیون نفراز بیماری سل فوت میکنند.۹۵% از بیماران سلی در کشورهای فقیر و در حال توسعه هستند و عموماً در آفریقا و آسیا زندگی میکنند .در انگلستان هرسال حدود ۶۰۰۰ مورد گزادش میشود که این امار افزایش کند و آرامی دراد.
تقریباً هرسال تعداد پانصد نفر در انگلستان از سل میمیرند .آنها که از ریسک بالاتری برای ابتلا به این بیمار برخوردارند عبارتند از آنهاکه در تماس نزدیک و مداوم با مبتلایان به سل ریه میباشند. آنهاکه از سیسم ایمنی ناکافی برخوردارند مانند مبتلایان به ایدز یا آنهاکه ((HIV)) مثبت دارند
الکولیکها و معتادین
آنهاکه داروهای ایمونوساپرسیو میگیرند
آنهاکه در تماس مداوم با بیماران بالاقوه هستند،مانند پرستاران و کارکنان بیمارستانها
آنهاکه تماس مداوم با مهاجرینی دارند که از نقاط پر ریسک مهاجرت کرده اند (( مانند افریقائیها و اسیائیها))یا آنهاکه از این مناطق باز گشته اند .
آنهاکه در نقاط پرجمعیت و پرازدهام زندگی میکنند.
آنهاکه تحت عمل معده قرارگرفته اند یا دچار زخم معده و اثنی عشر هستند ،دیابتبکها یا سایر بیماریهای مزمن ، مضعف و طولانی .
علائم معمول سل چیست ؟
سل یک بیماری پیشرونده است.بین کسانی که در تماس با میکرب هستند ،بسیاری به بیماری ابتدائی مبتلاشده و سیسم دفائی بدن آنها با موفقیت بیماری را از بین برده و هیچ علامتی در این مرحله ندارند .بقیه ممکن است علائم کمی برای چند هفته نشان دهند تا زمانیکه بیماری را از پادرآورند. تعداد کمی از این عده (( آنها که در تماس با باکتری هستند )) که به بیمار اولیه دچار میشوند ممکن است بیماری در آنها پیشرفت کرده و ماهها و یا سالها بعد علائم بروز کند .در تعداد کمی از مردم که مقاومت کمتری دارند تا با عفونت مقابله کنند سل علائم زودرس ایجاد میکند و اگر درمان زود شروع نشود بیماری پیشرفت کرده و عوارض جدی برای بیمار ایجاد میکند و حتی ممکن است به مرگ منجر شود .یک دهم از افراد مبتلا ، سلشان به یک عفونت مزمن در دوره زندگیشان تبدیل میشود .عفونت ابتدائی سل معمولاً ریه را دچار میکند اماممکن است که حلق را نیز مبتلا کند . همینطور که بیماری پیشرفت میکند استخوانها ، مفاصل و کلیه نیز ممکن است مبتلا شوند . سل حتی میتواند نوعی مننژیت ایجاد کند .

علائم معمول سل عبارتند از

سرفه ، با یا بدون خلط برای سه هفته یا بیشتر
غددلنفاوی متورم بخصوص در ناحیة گردن
خستگی
از دست دادن اشتها
عرق شبانه
از دست دادن وزن
جمع شدن مایع در پرده جنب (( پلورزی))
خلط خونی ممکن است با پیشرفت بیمار ی پیش آید که این علامت دیررس است

پزشکان چگونه برای سل تست میکنند؟
یکی از تستها ، تست توبرکولین است . این همان تستی است که قبلاً برای زدن واکسن BCG بکار گرفته میشد. این تست ممکن است با یک یا دو روش انجام شود . یکی از روشهای معمول عبارتست از روش((heaf)) تست ،که با یک دستگاه شش سوزنه در قسمت جلو بازو انجام میشود . آمپول حاوی مقدار کمی پروتئین توبرکولین است .هفت روز بعد مجدداً محل تزریق معاینه خواهد شد تا قست متورم شده پوست در اثر تزری توبرکولین اندازه گیری و مشاهده شود . روش دیگر تست مانتو میباشد ((MANTOUX)) که با تزریق مقدار کمی توبرکولین در داخل پوست بیمار انجام میشود و باید چهل و هشت ساعت بعد عکس العمل پوستی مورد معاینه قرار گیرد .با هردو روش یک قرمز شدگی و برآمدگی پوست به عنوان تست مثبت خوانده میشود .یک عکس العمل پوستی کم و ملایم نشان دهندة اینست که شما نسبت به بیماری سل مصونیت دارید و یک عکس العمل شدید پوستی موید اینست که شما باید تحت بررسیهای تکمیلی و ازمایشات دیگری برای بررسی و تشخیص سل قرار گیرید .آزمایش دیگر شامل برداشت نمونه ای از خلط و ارسال ان به ازمایشگاه است که برای تایید تشخیص بیماری و دانستن اینکه کدام دارو باید برای درمان استفاده کنیم ازمایش میشود .

چگونه میتوانم ازسل پیشگیری کنم؟
یک متد موثرجهت پیشگیری از سل اینست که تعداد زیادی از افراد جامعه را بر علیه سل واکسینه و مصون کنیم . در انگلستان با ((BCG))-یا ((bacille calmette guerin )) واکسینه میشوند و اطفال بین چهار ده تا ده سال را واکسینه میکنندیا در هنگام تولد توزاد آنرا واکسینه میکنند (( اگر نوزاد در جائی متولد شود که از ریسک بالای ابتلا برخوردار باسشد )) اگر چه حدی برای سنین بالاقائل نیستند ،اما واکسیناسیون برای افراد بالای ۴۵ سال توصیه نمیشود مگر اینکه انها جزو افرادی باشند که گروه پر ریسک خوانده میشوند . بر اساس نتیبجه تست پوستی واکسیناسیون یا با یک تزریق ساده انجام میشود و یا بوسیله دستگاه شش سوزنه (( که برای تست deaf)) انجام میشود . این واکسیناسیون شخص را ۷۰ تا ۸۰ در صد در برابر بیماری مصون میکند و برای موارد شدید بیماری بیشتر مصونیت ایجاد میکند تا انواع خفیف آن .عکس العمل پوستی شدید نادر است ، اگر چه اگرچه بهبود یک زخم کوچک هفته ها بطول می انجامد اما بعداز بهبود جای زخم بسیار صاف و بدون برجستگی بر روی بازو باقی میماند .اما گاهی جای زخم برجسته و بد منظره خواهد بود بخصوص وقتی که واکسیناسیون در قست خیلی بالای بازو زده شود .مصونیت تا پانزده سال طول میکشد و ایجاد مصونید مجددتوصیه نمیشود.

مسافرت هوائی !
بسیاری افراد از این هراس دارند که مسافرت های هوائی تجاری برایشان همراه با خطر ابتلا به سل باشد ، ولی تاکنون هیچ موردی که بخاطر مسافرت با شرکت های هواپیمائی سل ایجاد شده باشد گزارش نشده است .

درمان سل چیست
درمان سل معمولاً آمیزه ای از چند آنتی بیوتیک بمدت شش ماه است . برخی اوقات ممکن الست زمان بیشتر از شش ماه برای درمان لازم باشد ، بخصوص زمانی که میکرب به یک یا چند آنتی بیو تیک مقاوم باشد .آنتی بیوتیک ها ،صد درصد برای درمان سل موثر هستند در صورتیکه در یک دروه کامل درمانی مصرف شوند .هنگام درمان با این انتی بیوتیکها چند عارضه جانبی ممکن است بوجود آید ، که به قرار زیر است

اختلالات بینائی
عکس العملهای حساسنت
کاهش تمرکز
سرگیجه
تهوع
تب
یرقان

بیمار هیجوقت نبایدبا دیدن این عوارض درخود راساً انتی بیوتیک خود را قطع کند بلکه بلافاصله باید به پزشک خود مراجعه کرده تا او در مورد جایگزینی یک انتی بیوتیک دیگر تصمیم بگیرد .

نتیجه سل چیست ؟
تقریباً تمام افراد سالمی که دچار سل میشوند در صورت دریافت درمان مناسب بطور کامل بهبود حاصل میکنند .اگر چه برنامه های وسیع مصون سازی تاثیرات مثبتی برای جلوگیری از سل داشته است ،اماهنوز در برخی نقاط دنیا یکی از عوامل مهم مرگ و میر به شمار می آید .بهترین راه برای کنترل سل در سراسردنیا بهبود وضعیت تعذیه و بهترکردن وضعیت زندگی و بالابردن سطح فرهنگی اقتصادی انست

منبع : دایرکتوری جامع پزشکی ایران