آشنایی با پوکی استخوان

همه ما میدانیم با افزایش سن، ضع ، شكستگی استخوان ها، خمیدگی پشت و كوتاه شدن قد ایجاد می گردد و اغلب به عنوان یك قسمت طبیعی از پیر شدن ازآنها یاد می شود.
اما در واقع این علایم، نشانه هایی از یك بیماری است به نام پوكی استخوان كه اگر زودتر متوجه آن شویم می توانیم از بروز آن پیشگیری نما ییم.اگر اجازه دهیم پوكی استخوان پیشرفت كند و آن را درمان نكنیم، این بیماری می تواند باعث درد، معلولیت و مرگ افراد در سالخوردگی شود. خوشبختانه امروز، هم در میان پزشكان و هم در میان مردم عادی، آگاهی از این بیماری افزایش یافته و تشخیس و درمان آن در مراحل اولیه بیماری انجام می گردد.
پوكی استخوان یا اسم علمی آن(اوستئوپوروز) (osteoporosis) به معنی پوكی شدن یا نازك شدن استخوانها به هر علتی می باشد و در اكثر افراد یالخورده دیده میشود. از دست رفتن استخوانها با افزایش سن یك پدیده كلی می باشد، اما وقتی كه توده استخوانی به حدی مقدارش كم می شود ه احتمال بروزشكستگی ایجاد می گردد، یك بیماری تلقی می شود. در افراد جوان و سالم، استخوانها قوی هستند و فقط وقتی كه با یك ضریه شدید برخورد می كنند دچار شكستگی می شود (مثلاٌ در یك تصادف اتومبیل). با افزایش سن و در بعضی بیماریها، استخوانها نازكترمی شوند و در نتیجه آنقدر ضعیف می گردند كه به آسانی دچار شكستگی می شود. این شكستگیهای شكننده، علامت بارز پوكی استخون هستند و بخصوص در استخوانهاس مچ دست، ستون فقرات و گردن استخوان ران دیده می شود.
خطر بروز شكستگی استخوان براثرپوكی استخوان با افزایش سن زیاد می گردد. در سن ۸۰سالگی می توان انتظار داشت كه ازهر۳ خانم یك نفروازهر۵ آقا یك نفردچارشكستگی های ستون فقرات شود. درسن ۵۰ سالگی، یك خانم۴۰ درصد احتمال دارد كه در طی باقی عمرش دچار شكستگی استخوان براثرپوكی استخوان شود. برای مردان این احتمال ۱۳ درصدمی باشد. در انگلستان درهرسال حدود۲۵۰/۰۰۰شكستگی به علت پوكی استخوان رخ می دهد كه ۶۰/۰۰۰ مورد آن در گردن استخوان ران و ۵۰/۰۰۰ مورد آن در استخوانهای مچ دست رخ می دهد.
گرچه پوكی استخوان در خانمهای سالخورده خیلی شایع است اما این بیماری می تواند مردان را هم گرفتار سازد و در هر سنی از كودك تا بزرگسالی هم می تواند رخ دهد. فراوانی پوكی استخوان در نقاط مختلف جهان فرق می كند ودر اروپای غربی و آمریكاشایع تر می باشد و افراد سفید اروپایی و نیز آسیاییها را نسبت به سیاه پوستان آمرسكائی بیشتر گرفتار می سازد.
در طی ۵۰ سال گذشته با پیشرفت بهداشت، مردم جهان طول عمر بیشتری پیدا كرده هند و در نتیجه تعداد افراد سالخورده جهان افزایش یافته است. به همین علت تعداد شكستگی های استخوان بر اثر پوكی استخوان هم دو برابر یا بیشتر شده است.
درد معلولیتی كه بر اثر شكستگی هایی كه به علت پوكی استخوان پدید می آید باعث بروزیك مشكل بهداشتی در جمعیتهای سالخورده جهان غرب شده است. این شكستگی ها یك علت مهم مرگ در افراد سالخورده می باشند و ۱۵ تا ۲۰ درصد كسانی كه دچا شكستگی گردن
استخوان ران می شوند درطی ۶ ماه می میرند.
هزینه‌ای كه مصرف درمان شكستگی های ایجاد شده به علت پوكی استخوان می شود بسیارزیاد است و هر ساله میلیون ها دلار در این موارد صرف می شود كه با افزایش تعداد افراد سالخورده، این مبلغ افزایش می یابد.
شرح حال اول: بیماریهای ایجاد كننده پوكی استخوان
فردریك از سن ۱۶ سالگی دچار بیماری كرون ه یك بیماری التهابی روده است می باشد. او چندین عمل جراحی انجام داده است تا قسمتهای گرفتار روده اش را بیرون بیاورد.
او همچنین نیاز به مصرف داروهای استروئیدی (كورتون دار) دارد. او در سن ۲۲ سالگی دچار پشت درد شدیدی شد كه با انجام عكسبرداری رادیوگرافی مشخص گردید كه استخوانهای او نازك شدهاند و یكی از مهره های ستون فقراتش فشرده شده است. برای او تشخیص پوكی استخوان داده شده وبرای تسكین درد و جلوگیری از بیشتر شدن پوكی استخوانش، داروهایی به او داده شد. در مورد این بیمار، پوكی استخوان به علت مصرف داروهای كورتون دار و كاهش جذب مواد مغذی بر اثر وجود بیماری روده ها ایجاد شده است.
شرح حال دوم: پوكی استخوان بعد از یائسگی
خانم مری در ۵۶ سالگی دچار شكستگی مچ دست شد. تا آن هنگام، حال او كاملاٌ خوب بود و قبلاٌ هیچ گونه شكستگی استخوان را تجربه نكرده بود. این شكستگی مچ دست وقتی اتفاق افتاد كه هنگام خرید در فروشگاه به زمین خورد. او را به یك بیمارستان رساندند و برایش گچ گرفته شد. چند هفته بعد كه او به ارتوپد مراجعه نمود تا ببیند آیا استخوانهایش جوش خورده است یا نه، برای او آزمایش اندازه گیری تراكم استخوان در خواست شد. در این آزمایش دیده شد كه دچار پوكی استخوان است، بنا براین برای او هورمون درمانی آغاز شد. ازآنجائی كه هیچ علت خاصی به غیر از یائسگی برای پوكی استخوان این خانم یافت نشد، یائسگی راعلت بروز پوكی استخوان دانستند.
شرح حال سوم: یائسگی زودهنگام
خانم سینتیا ۷۰ ساله، برای اینكه در عرض یكسال قدش چند سانتی متركوتاهتر شده است به پزشك مراجعه نمود. او همچنین متجه شده بود كه پشتش خمیده شده وشكمش به سمت جلو آمده و خطر كمراو از بین رفته است. فعالیتهای روزانه مثل ار در خانه یا خرید برای او مشكل شده بود چون وقتی زیاد به حالت ایستاده قرار می گرفت پشتش دچار درد می شد. با وجود اینكه حال مومی اوقبل از این مسئله خوب بود اما او در سن ۴۱ سالگی به یائسگی زود هنگام دچار شده بود و در آن هنگام به او توصیه نشده بود كه از هورمون درمانی استفاده كند. عكسبرداری رادیوگرافی نشان داد كه او به پوكی استخوان ستون فقرلت مبتلا شده است. برای پیشگیری از پیشرفت این بیماری، برای او یك سری فیزیوتراپی و داروهایی تجویز شد تا استخوانهایش بیش از این ازدست نرود. در این مورد، یائسگی زود هنگام علت بروز پوكی استخوان تشخیص داده شد

منبع : پایگاه الکترونیکی خدمات پزشکی ایران