اندازه گیری میزان دز دریافتی تخمدانها در بیماران تحت درمان

با پیشرفت‌ زمان‌، كاربرد داروهای‌ رادیواكتیو چه‌ در امر درمان‌ و چه‌ در تشخیص‌ رو به‌ گسترش‌ می‌باشد. همراه‌ با این‌ پیشرفت‌، نگرانی‌ در مورد خطرات‌ حاصل‌ از تابشهای‌ مواد رادیواكتیو برای‌ بیماران‌ و همچنین‌ دیگر افراد و به‌ ویژه‌ فرزندان‌ حاصل‌ از بیماران‌ تحت‌ تابش‌ این‌ مواد نیز، رو به‌ افزایش‌ است‌. افزایش‌ كاربرد این‌ مواد علاوه‌ بر تابش‌ به‌ بیماران‌، موجب‌ افزایش‌ تابش‌ به‌ عموم‌ مردم‌ می‌شود و این‌ در حالیست‌ كه‌ برآوردهای‌ اخیر سازمان‌های‌ بین‌المللی‌ در مقایسه‌ با قبل‌، احتمال‌ ریسك‌ بیشتری‌ را نشان‌ می‌دهد و به‌ دین‌ لحاظ‌ حد تابشهای‌ شغلی‌ را كاهش‌ داده‌اند (۱و۲). شواهد مربوط‌ به‌ سرطانزایی‌ اشعه‌های‌ یونیزان‌ بسیار زیاد می‌باشد. از اوّلین‌ گزارشهایی‌ كه‌ این‌ موضوع‌ را مورد تأیید قرار داده‌ است‌ مربوط‌ به‌ گزارش‌ Stewart در سال‌ ۱۹۵۶ می‌باشد(۳). وی‌ این‌ نتایج‌ را با توجه‌ به‌ مطالعاتی‌ كه‌ در سالهای‌ بین‌ ۱۹۵۳ تا ۱۹۵۵ بر روی‌ كودكانی‌ كه‌ در اثر بیماری‌ سرطان‌ در انگلستان‌ و ولز در سنین‌ قبل‌ از ده‌ سالگی‌ مردند و مادرانشان‌ تحت‌ آزمایشهای‌ رادیولوژیكی‌ قرار گرفته‌ بودند، به‌ دست‌ آورد. او دریافت‌ كه‌ ریسك‌ سرطان‌ در كودكانی‌ كه‌ مادرانشان‌ موقع‌ بارداری‌ مورد آزمایش‌ رادیولوژیكی‌ واقع‌ شده‌ بودند، تا سن‌ قبلی‌ از ده‌ سالگی‌، دو برابر كودكانی‌ است‌ كه‌ چنین‌ وضعیتی‌ را نداشتند. McMahon نیز نتایج‌ مشابهی‌ را از مطالعات‌ خود كه‌ بر روی‌ كودكان‌ شمال‌ آمریكا انجام‌ داده‌ بود، ارائه‌ كرد(۴). در مطالعه‌ دیگری‌ كه‌ تحت‌ عنوان‌ غربالگری‌ آكسفورد شناخته‌ شده‌ است‌ OSCC ( Oxford Survey of Childhood Cancers ) و در آن‌ مطالعه‌ بر روی‌ كودكانی‌ كه‌ تا سن‌ شانزده‌ سالگی‌ در اثر سرطان‌ در انگلستان‌ مرده‌اند صورت‌ پذیرفت‌، دریافتند كه‌ با افزایش‌ مدت‌ مطالعه‌، تعداد كودكانی‌ كه‌ در اثر تابش‌ مادرانشان‌ در دوران‌ بارداری‌ مردند، كاهش‌ یافته‌ است‌(۵). Kno با مرور این‌ مطالعه‌ دریافت‌ كه‌ حداكثر مرگ‌ كودكان‌، در سنین‌ بین‌ ۴ تا ۷ سالگی‌ می‌باشد(۶). نتایج‌ روی‌ حیوانات‌ نیز مؤید این‌ مطلب‌ است‌ كه‌ افزایش‌ دز تابشی‌ در دوران‌ بارداری‌ موجب‌ افزایش‌ ریسك‌ سرطان‌ نوزادان‌ می‌شود(۷و۸). مطالعات‌ مربوط‌ به‌ Monson و Bithell نشان‌ دادند كه‌ ریسك‌ سرطانهای‌ با توده‌های‌ جامد و خون‌ تقریباً یكسان‌ است‌ (۹و۱۰) در حالی‌ كه‌ مطالعات‌ مربوط‌ به‌ نوزادان‌ ژاپنی‌ كه‌ والدین‌ آنها مورد تابش‌ حاصل‌ از بمب‌ اتمی‌ قرار گرفتند، بیانگر آن‌ است‌ كه‌ تنها سرطانهای‌ ایجاد شده‌، از نوع‌ سرطان‌ خون‌ می‌باشد(۱۱و۱۲). آزمایشهای‌ با رادیو داروها علاوه‌ بر ریسك‌ و خطر برای‌ بیمار، برای‌ همراهان‌ و اطرافیان‌ نیز می‌تواند خسارت‌زا باشد. در این‌ صورت‌ لازم‌ است‌ توجه‌ مادرانی‌ كه‌ دارای‌ فرزندان‌ شیرخوار هستند و یا كسانی‌ كه‌ در مجاورت‌ با او بسر می‌برند را به‌ این‌ موضوع‌ جلب‌ نمود.تخمین‌ دز ارگانهای‌ مختلف‌ در روشهای‌ پزشكی‌ هسته‌ای‌ از آن‌ جهت‌ كه‌ تعیین‌ كننده‌ مقدار دز مصرفی‌ است‌، بسیار مهم‌ می‌باشد. در این‌ خصوص‌ روشهای‌ تئوریكی‌ مختلفی‌ ارائه‌ شده‌ است‌، از آن‌ جمله‌، پروتكل‌ MIRD ( Medical Internal Radiation Dose Commitee ) است‌ كه‌ توسط‌ انجمن‌ متخصصین‌ پزشكی‌ هسته‌ای‌ آمریكا ارائه‌ شده‌ است‌(۱۳). براساس‌ اظهارات‌ NRPB تابش‌ به‌ جنین‌ در خلال‌ ده‌ روز اوّل‌ بارداری‌ به‌ جز زمانی‌ كه‌ دز دریافتی‌ تا حد چند ده‌ میلی‌گری‌ باشد، خطری‌ در پی‌ نخواهد داشت‌(۱۴). بنابراین‌، NRPB توصیه‌ نموده‌ است‌ كه‌ با توجه‌ به‌ خطرات‌ حاصل‌ از بكارگیری‌ این‌ گونه‌ پروسیجرها، در دوران‌ بارداری‌ بایستی‌ پرهیز شود.
ARSAC ( Substrance Radioactive of Administration Committee Advisory ) توصیه‌ می‌نماید بیماران‌ زن‌ پس‌ از اعمال‌ این‌ روشها، حداقل‌ برای‌ دوره‌ مشخصی‌ كه‌ توسط‌ این‌ سازمان‌ ارائه‌ شده‌ است‌ از مقاربتهایی‌ كه‌ منجر به‌ بارداری‌ می‌شود، خودداری‌ نمایند(۱۵). مطالعات‌ به‌ عمل‌ آمده‌ بر روی‌ زنان‌ بیمار تحت‌ آزمایشهای‌ رادیوایزوتوپ‌ به‌ منظور بررسی‌ تأثیر بر روی‌ تخمدانها و بالتبع‌ كودكان‌ حاصل‌ از این‌ زنان‌، بسیار محدود می‌باشد. اگر چه‌ بعضی‌ مطالعات‌ تأثیرات‌ طولانی‌ مدت‌ را انكار نموده‌اند(۱۶و۱۷)، لیكن‌ نیاز به‌ بررسیهای‌ بیشتر ضروری‌ می‌باشد. این‌ مطالعه‌ با هدف‌ تعیین‌ مقدار دز تخمدانها در زنان‌ بیمار تحت‌ درمان‌ با ید رادیواكتیو می‌باشد. تعیین‌ میزان‌ دز دریافتی‌ می‌تواند راهنمای‌ خوبی‌ برای‌ توصیه‌های‌ بعدی‌ باشد.
روشها
تعداد ۵۸ نفر از زنانی‌ كه‌ به‌ ترتیب‌ از تاریخ‌ شروع‌ مطالعه‌ به‌ بخش‌ گاماكمرای‌ بیمارستان‌ سیدالشهدا برای‌ درمان‌ سرطان‌ تیروئید به‌ طریقه‌ ید درمانی‌ مراجعه‌ نموده‌اند، انتخاب‌ و سپس‌ با استفاده‌ از روش‌ دزیمتری‌ با TLD میزان‌ دز دریافتی‌ تخمدانهای‌ آنها در مدت‌ قرنطیه‌ (۷۲ ساعت‌) اندازه‌ گیری‌ گردید(۱۸). تعداد بیماران‌ دارای‌ سن‌ كمتر از چهل‌ و پنج‌ سال‌ ۴۱ نفر و بالاتر از چهل‌ و پنج‌ سال‌ ۱۷ نفر بودند. در این‌ مطالعه‌ دزیمتری‌ با استفاده‌ از دو TLD كه‌ به‌ شكل‌ دیسك‌های‌ دایره‌ای‌ هستند و در كارتهای‌ مخصوص‌ نصب‌ و مجموعاً در یك‌ بج‌ پلاستیكی‌ قرار می‌گیرد، انجام‌ گردید. دیسكها در محل‌ تخمدانها نصب‌ بوده‌ و بدین‌ طریق‌ دز دریافتی‌ تخمدانهای‌ بیمار اندازه‌گیری‌ گردید. موقع‌ ترخیص‌ بیمار TLD های‌ مربوط‌ به‌ ایشان‌ در یك‌ پلاستیك‌ مجزای‌ علامت‌ گذاری‌ شده‌ قرار داده‌ شده‌ و در ظرف‌ معینی‌ تا موقع‌ خواندن‌ نگهداری‌ گردید. به‌ منظور كالیبره‌ نمودن‌ دستگاه‌ TLD Reader از تعداد ۲۷ عدد TLD استفاده‌ شد. تعداد دو عدد نیز برای‌ تعیین‌ حساسیت‌ استفاده‌ گردید.كلیه‌ آشكار سازها كه‌ برای‌ آزمایش‌، كالیبراسیون‌ و تعیین‌ حساسیت‌ بكار رفتند، قبل‌ از انتقال‌ به‌ محل‌ بیمارستان‌، برای‌ حذف‌ دز ذخیره‌ شده‌ در آنها، با شرایط‌ كاملاً یكسان‌، به‌ وسیله‌ كورة‌ Carbolite با شرایطی‌ كه‌ در دستورالعمل‌ ارائه‌ شده‌ توسط‌ شركت‌ سازنده‌ آنها مشخص‌ شده‌، تخلیه‌ گردیدند. سپس‌ TLD ها به‌ محل‌ بیمارستان‌ منتقل‌ و در ظرف‌ مناسبی‌ نگهداری‌ گردید. TLD های‌ مورد استفاده‌ برای‌ كالیبراسیون‌ و تعیین‌ حساسیت‌ در طول‌ آزمایش‌ در محل‌ بیمارستان‌، در شرایط‌ مشابه‌ با TLD های‌ مورد استفاده‌ برای‌ نصب‌ به‌ بیمار واقع‌ گردیدند. پس‌ از اتمام‌ اندازه‌ گیریها، كلیه‌ TLD ها به‌ محل‌ قرائت‌ (محل‌ دستگاه‌ TLD Reader ) برای‌ كالیبره‌ نمودن‌ دستگاه‌ و اندازه‌گیریها منتقل‌ گردید. پس‌ از كالیبره‌ نمودن‌ دستگاه‌، انجام‌ تست‌ حساسیت‌ و اعتماد از مقدار اندازه‌ گیری‌، آشكار سازهای‌ مورد استفاده‌ برای‌ بیماران‌ توسط‌ دستگاه‌ مورد بررسی‌ و دز ذخیره‌ شده‌ در آنها كه‌ همان‌ دز دریافتی‌ بیماران‌ بوده‌ است‌، اندازه‌گیری‌ گردید.
اطلاعات‌ به‌ دست‌ آمده‌ در نرم‌افزار SPSS با روش‌ آماری‌ T-test بررسی‌ شد.نتایج‌
ضرایب‌ كالیبراسیون‌ و میزان‌ دز زمینه‌ مربوط‌ به‌ هر یك‌ از كانالهای‌ اندازه‌گیری‌، با استفاده‌ از كارتهای‌ كالیبراسیون‌ به‌ دست‌ آورده‌ شد. پس‌ از اعمال‌ این‌ پارامترها، در برنامه‌ كامپیوتری‌ دز ذخیره‌ شده‌ در هر یك‌ از آشكارسازهای‌ مربوط‌ به‌ هر یك‌ از بیماران‌، توسط‌ دستگاه‌ قرائت‌ ( TLD Reader ) اندازه‌گیری‌ گردید. همان‌ گونه‌ كه‌ قبلاً ذكر شد، هر یك‌ از كارتها حاوی‌ دو آشكارساز بودند. بنابراین‌، دز هر یك‌ از بیماران‌ توسط‌ دو آشكارساز اندازه‌گیری‌ گردید. حداكثر تفاوت‌ دز اندازه‌گیری‌ شده‌ بین‌ دو آشكارساز هر بیمار ۱۸درصد بوده‌ است‌. به‌ منظور تعیین‌ دز هر بیمار، متوسط‌ مقدار اندازه‌گیری‌ شده‌ توسط‌ دو آشكارساز به‌ عنوان‌ دز هر بیمار در نظر گرفته‌ شد. مقدار ماده‌ رادیواكتیو مصرف‌ شده‌ برای‌ هر بیمار بین‌ ۱۰۰ تا ۳۰۰ میلی‌كوری‌ می‌باشد. به‌ منظور مقایسه‌ میزان‌ دز دریافتی‌ بین‌ بیماران‌، مقدار دز دریافتی‌ به‌ ازاء هر میلی‌كوری‌ داروی‌ مصرف‌ شده‌ محاسبه‌ و ملاك‌ بررسی‌ قرار گرفت‌. مقادیر حاصل‌ در جدول‌ ۱ ارائه‌ گردیده‌ است‌. در این‌ جدول‌ مقدار میانگین‌ دز دریافتی‌ مربوط‌ به‌ بیماران‌ زیر ۴۵ سال‌ و بالای‌ ۴۵ سال‌ بطور مجزا همراه‌ با تعداد بیماران‌ در هر گروه‌ سنی‌ و انحراف‌ معیار مربوط‌ به‌ آنها ارائه‌ شده‌ است‌. دز دریافتی‌ در گروه‌ سنی‌ زیر ۴۵ سال‌ به‌ ازاء هر میلی‌كوری‌ داروی‌ مصرفی‌ ۸/۱ ‏ ۳/۴ میلی‌راد و در گروه‌ سنی‌ بالای‌ ۴۵ سال‌ ۱/۲ ‏ ۹/۳ میلی‌راد به‌ دست‌ آمده‌ است‌.
بحث‌
همان‌ گونه‌ كه‌ از نتایج‌ مشاهده‌ می‌شود، متوسط‌ دز دریافتی‌ به‌ ازاء هر میلی‌كوری‌ I ۱۳۱ استفاده‌ شده‌ برای‌ بیماران‌ زن‌ زیر ۴۵ سال‌، برابر ۸/۱ ‏ ۳/۴ میلی‌راد و در سنین‌ بالاتر ۱/۲ ‏ ۹/۳ میلی‌راد به‌ دست‌ آمد. با استفاده‌ از روش‌ آماری‌ T-test و مقایسه‌ میانگین‌ دو مقدار حاصل‌ برای‌ دو گروه‌ سنی‌، تفاوت‌ معنی‌داری‌ بین‌ دو مقدار میانگین‌ به‌ دست‌ نیامد (۰۵/۰ P> ). به‌ عبارت‌ دیگر، تفاوتی‌ بین‌ دز دریافتی‌ به‌ ازاء هر میلی‌كوری‌ داروی‌ مصرفی‌ در گروههای‌ سنی‌ مختلف‌ وجود ندارد. تفاوت‌ حاصل‌ می‌تواند زاییده‌ عوامل‌ متعددی‌، به‌ ویژه‌ نحوه‌ دفع‌ و تخلیه‌ ادرار بیماران‌ باشد. هر چه‌ تكرار ادار بیشتر و سریعتر باشد، دفع‌ رادیواكتیو تخلیه‌ شده‌ در مثانه‌ بطور مؤثرتر صورت‌ پذیرفته‌ و بنابراین‌، دز تخمدانها نیز كمتر خواهد بود. نیمه‌ عمر بیولوژیكی‌ I ۱۳۱ در بدن‌ انسان‌ حدوداً ۱۵ روز است‌. این‌ موضوع‌ بدین‌ معنی‌ است‌ كه‌ ۱۵ روز پس‌ از ورود ماده‌ رادیواكتیو I ۱۳۱ نصف‌ آن‌ از بدن‌ تخلیه‌ می‌شود. مدت‌ زمان‌ اندازه‌ گیری‌ دز دریافتی‌ تخمدانها در این‌ مطالعه‌ سه‌ روز بوده‌ است‌. از طریق‌ محاسبه‌ می‌توان‌ میزان‌ دز دریافتی‌ كلی‌ به‌ ازاء هر میلی‌كوری‌ را به‌ دست‌ آورد. این‌ مقدار تا دفع‌ تقریباً كامل‌ ماده‌ رادیواكتیو از بدن‌ در گروه‌ سنی‌ اوّل‌ ۲۵ میلی‌راد و در گروه‌ سنی‌ دوم‌ ۲۳ میلی‌راد می‌باشد. میزان‌ دز محاسبه‌ شده‌ با روش‌ توضیح‌ داده‌ شده‌ در این‌ تحقیق‌ منحصراً مربوط‌ به‌ پرتوهای‌ گامای‌ ساطع‌ شده‌ از رادیو داروی‌ مصرف‌ شده‌ به‌ وسیله‌ بیمار است‌. لازم‌ به‌ ذكر است‌ اگر چه‌ اندازه‌گیری‌ پرتوهای‌ گاما دقیقاً دز مربوط‌ به‌ تخمدانها نیست‌ بلكه‌ مربوط‌ به‌ سطح‌ پوست‌ بدن‌ بر روی‌ تخمدانهاست‌ لیكن‌ این‌ تقریب‌ تغییر چندانی‌ در میزان‌ دز جذبی‌ تخمدانها ایجاد نمی‌نماید زیرا عمق‌ تخمدانها در بدن‌ از سطح‌ پوست‌ در حدی‌ نیست‌ كه‌ موجب‌ خطای‌ قابل‌ ذكری‌ شود. تضعیف‌ پرتوهای‌ گامای‌ I ۱۳۱ با انرژی‌ kev ۳۶۴ به‌ ازاء هر سانتیمتر بافت‌نرم‌ است‌، در صورتی‌ كه‌ میزان‌ دز واقعی‌ دریافتی‌ را بخواهیم‌، بایستی‌ دقت‌ نمود كه‌ I ۱۳۱ علاوه‌ بر پرتو گاما، پرتو بتا نیز ایجاد می‌نماید. دیاگرام‌ واپاشی‌ I ۱۳۱ بسیار پیچیده‌ است‌، لیكن‌ در ۲/۸۷ درصد از حالات‌ واپاشی‌ از طریق‌ تابش‌ یك‌ فوتون‌ گاما با انرژی‌ Kev ۳۶۴ و یك‌ ذره‌ بتا با انرژی‌ Kev ۶۰۸ (مجموعاً Kev ۹۷۶) صورت‌ می‌پذیرد. بنابراین‌، دز دریافتی‌ تخمدانها مجموع‌ دز حاصل‌ از پرتو گاما و بتا می‌باشد. دز تابشی‌ پرتوهای‌ حاصل‌ از واپاشی‌ واپاشی‌ I ۱۳۱ با توجه‌ به‌ عمق‌ نفوذ آنها كه‌ حدود سه‌ میلی‌متر است‌، قابل‌ اندازه‌گیری‌ نمی‌باشد. لازم‌ به‌ ذكر است‌ تنها آن‌ بخش‌ از تابشهای‌ بتا می‌تواند موجب‌ افزایش‌ دز تخمدانها شود كه‌ ماده‌ رادیواكتیو در این‌ ارگان‌ وارد شده‌ یا در مجاورت‌ آن‌ باشد. در صورتی‌ كه‌ بخواهیم‌ میزان‌ دز مربوط‌ به‌ تابش‌ بتا را نیز در نظر بگیریم‌، لازم‌ است‌ با استفاده‌ از روش‌ ارائه‌ شده‌ توسط‌ MIRD (۱۳) یا با كاشت‌ TLD در داخل‌ بافت‌ مربوطه‌ (تخمدانها) اینكار را انجام‌ دهیم‌. در این‌ تحقیق‌ تنها دز مربوط‌ به‌ تابشهای‌ گاما در نظر گرفته‌ شده‌ است‌ و فرض‌ شد میزان‌ دز مربوط‌ به‌ بتا با توجه‌ به‌ آن‌ كه‌ منحصراً مربوط‌ به‌ مقدار ماده‌ رادیواكتیوی‌ است‌ كه‌ به‌ داخل‌ تخمدانها از طریق‌ جریان‌ خون‌ و متابولیسم‌ منتقل‌ شده‌ است‌ كه‌ در مقایسه‌ با تابش‌ گاما زیاد نمی‌باشد. ریسك‌ مزمن‌ حاصل‌ از تابشهای‌ یونیزان‌، سرطان‌ و اثرات‌ ژنتیكی‌ می‌باشد. تابشهای‌ یونیزان‌ گاما كه‌ در اثر واپاشی‌ I ۱۳۱ حاصل‌ می‌شود نیز، همچون‌ دیگر انواع‌ پرتوهای‌ یونیزان‌ می‌تواند موجب‌ سرطان‌ تخمدان‌ بیمار مورد درمان‌ شود و همچنین‌ می‌تواند موجب‌ تأثیر روی‌ تخمكها گردد. بالتبع‌ در صورتی‌ كه‌ تخمكهای‌ تابش‌ یافته‌ كه‌ تحت‌ تأثیر اشعه‌ گاما واقع‌ شده‌اند منجر به‌ جنین‌ شود، می‌تواند موجب‌ اختلالهای‌ ژنتیكی‌ در نوزاد حاصل‌ از این‌ تخمكها گردد. با در نظر گرفتن‌ نتایج‌ این‌ مطالعه‌، می‌توان‌ احتمال‌ ریسك‌ سرطان‌ و همچنین‌ ارزیابی‌ اثرات‌ ژنتیكی‌ حاصل‌ از میزان‌ پرتو گامای‌ اندازه‌گیری‌ شده‌ در این‌ تحقیق‌ را به‌ دست‌ آورد.
ICRP ریسك‌ حاصل‌ از تابش‌ به‌ یك‌ عضو یا ارگان‌ برحسب‌ دز معادل‌ ( Dose equivalent ) را برای‌ اثرات‌ ژنتیكی‌ ۱- SV ۲- ۱۰*۳/۱، برای‌ سرطانهای‌ كشنده‌ ۱- SV ۲- ۱۰*۵ و برای‌ سرطانهای‌ غیر كشنده‌ ۱- SV ۲- ۱۰*۱ ارائه‌ نموده‌ است‌ (جمع‌ كل‌ ۱- SV ۲- ۱۰*۵/۷)(۱و۲). این‌ مقادیر بدین‌ معنی‌ است‌ كه‌ در صورت‌ دریافت‌ mSV ۱ تابش‌ توسط‌ جامعه‌ای‌، یك‌ در ۷۷۰۰۰ نفر مبتلا به‌ اثرات‌ ژنتیكی‌، یك‌ در ۲۰۰۰۰ نفر مبتلا به‌ سرطانهای‌ كشنده‌ و یك‌ در ۰۰۰/۱۰۰ نفر مبتلا به‌ سرطانهای‌ غیر كشنده‌ می‌شوند. همان‌ گونه‌ كه‌ در این‌ آزمایش‌ مشخص‌ گردید، میزان‌ دز دریافتی‌ به‌ تخمدانها در اثر mCi ۱ ماده‌ رادیواكتبو I ۱۳۱ پس‌ از دو نیمه‌ عمر بیولوژیكی‌ حدود mRad ۱۵ می‌باشد (با فرض‌ ۳/۴ میلی‌رنتگن‌ پس‌ از سه‌ روز) در صورتی‌ كه‌ فاكتور كیفیت‌ ( Q ) برای‌ اشعه‌ گاما حاصل‌ از I ۱۳۱ برابر یك‌ فرض‌ شود، دز معادل‌ از این‌ پرتو به‌ ازاء هر میلی‌كوری‌ برابر با mSV ۱۵/۰ خواهد بود.با در نظر گرفتن‌ این‌ مفروضات‌ و فاكتورهای‌ ریسك‌ ارائه‌ شده‌ توسط‌ ICRP ، میزان‌ ریسك‌ حاصل‌ از مصرف‌ هر میلی‌كوری‌ I ۱۳۱ بوسیله‌ بیمار عبارتست‌ از:
ریسك‌ ژنتیكی‌ حاصل‌ از مصرف‌ یك‌ میلی‌كوری‌ ید-۱۳۱
۶- ۱۰*۹۵/۱=۱۵/۰* ۳- ۱۰* ۲- ۱۰*۳/۱
ریسك‌ سرطان‌ كشنده‌ حاصل‌ از مصرف‌ یك‌ میلی‌كوری‌ ید-۱۳۱
۵- ۱۰*۷۵/=۱۵/۰* ۳- ۱۰* ۲- ۱۰*۵
توضیحات‌ بالا بیانگر آن‌ است‌ كه‌ به‌ ازاء مصرف‌ هر میلی‌كوری‌ توسط‌ ۵۱۲۸۲۰ بیمار زن‌ كه‌ دارای‌ قابلیت‌ بارداری‌ هستند، در فرزندان‌ یكی‌ از آنها ناهنجاری‌ ژنتیكی‌ اتفاق‌ خواهد افتاد و همچنین‌ از هر ۳۳۳/۱۳۳ نفر، یك‌ نفر به‌ بیماری‌ سرطان‌ كشنده‌ مبتلا خواهد شد.
ریسك‌ محاسبه‌ شده‌ در بالا مربوط‌ به‌ وقتی‌ است‌ كه‌ بیمار تنها یك‌ میلی‌كوری‌ I ۱۳۱ دریافت‌ نماید. باتوجه‌ به‌ این‌ كه‌ ریسك‌ بیماری‌ با مقدار دز دریافتی‌ در ساده‌ترین‌ حالت‌ دارای‌ رابطه‌ خطی‌ است‌، بنابراین‌، با افزایش‌ مقدار ماده‌ رادیواكتیو دریافتی‌ به‌ همان‌ نسبت‌ وقوع‌ بیماری‌ نیز افزایش‌ می‌یابد.

References
۱- ICRP, Recommendations of the International Commission on Redioligical Protection, ICRP Publication ۶۰ Oxford: Pergamon Press, ۱۹۹۱.
۲- National Radiological Protection Board, Occupational, Public and Medical Exposure Documents of the NRPB ۴(۲), London: HMSO, ۱۹۹۳.
۳- Stewart A. Webb J. Giles D. Hewitt D, Malignant Disease in Childhood and Diagnostic Irradiation in Utero, Lancet ۲: ۴۴۷; ۱۹۵۶.
۴- MacMahon B, Prenatal X-ray Exposure and Childhood Cancer, J. Nath Cancer Inst, ۲۸: ۱۱۷۳-۹۱; ۱۹۶۲.
۵- Gilman EA. Stewart AM. Knox EG. Kneale GW, Trends in obstetric radigraphy, J. Radiol, Prot, ۹: ۹۳-۱۰۱; ۱۹۸۹.
۶- Knox EG. Stewart AM. Kneale GW. Gilman EA, Prenatal
Irradiation and Childhood Cancer, J SOC Radiol Prot, ۷: ۱۷۷-۸۹; ۱۹۸۷.
۷- Morin M. Boncorps J. Masse R, Elude experinatale des effects biolgiques dune irradiation gamma pendant less perciodes intra-utoine et post-natale chez lerat, Radioprotection, ۲۴: ۱۰۹-۲۱; ۱۹۸۹.
۸- Morin M. Masse R. Lafuno I, Role de lage au moment de L, irradiation sur L, Induction des tumeurs, CR Acad Sci Paris, ۳۱۲(۲): ۲۹-۳۴; ۱۹۹۱.
۹- Monson RR. McMahon B, Prenatal X-ray exposure and cancer in children. In: Radiation carcnogenesis, Epidemiology and biolgical significance, NewYork: Ravan press, pp: ۹۷-۱۰۵; ۱۹۸۴.
۱۰- Bithell JF. Stewart AM, Pre-natal irradiation and childhood malignance: A review of British data from Oxford Survey, Br J Cancer, ۳۱: ۲۷۱-۸۷; ۱۹۷۵.
۱۱- Jablon S. Tachikawak Belsky JL. Steer A, Cancer in Japanese exposed as children to atomic bombs, Lancet, ۱: ۹۲۷-۳۲; ۱۹۷۱.
۱۲- Yoshimoto Y. Soda M. Schull WJ. Mabuchi K, Studies of children in utero during atomic bomb detonations, In: Radiation and Society, Washington DC: American Chemical Society, pp:
۱۳۳-۴۵; ۱۹۹۵.
۱۳- Loevinger R. Budinger TF. Watson EE, MIRD primer for absorbed dose calculations, New York: Society of Nuclear Medicine, ۱۹۸۹.
۱۴- National Radiological Protection Board, Statement on diagonstic medical exposures to ionising radiation during pregnancy, documents of the NRPB ۴(۴): London: HMSO, ۱۹۹۳
۱۵- Administration of Radioactive Substance Advisory Committee, Notes for guidance on the administration of radiactive substances to persons for purposes of diagnosis treatment research. London: Department of Health, ۱۹۹۳.
۱۶- Safa AM. Schumaker OP. Rodriguez Antunez A, Long term follow-up in children and adolascents treated with radioactive Iodine ) ۱۳۱ I) for hyper thyroidism, New Engl J Med, ۲۹۲: ۱۶۷-۷۱; ۱۹۷۵.
۱۷- Dattorini ME. Lomusio G. Mazzucchelli L, Assessment of female fertility and carcinogenesis after Iodine-۱۳۱ therapy of differentiated thyroid cancer J Nucl Med, ۳۶: ۲۱-۷; ۱۹۹۵.
۱۸- Kron T, Read out of thermoluminesence dosimetry chips using contact planchet heater, Sciences in Medicine, ۱۶: ۱۳۷-۱۴۲; ۱۹۹۳.



دكتر محمدباقر توكلی
دانشیار گروه فیزیك و مهندسی پزشكی دانشكده پزشكی دانشگاه علوم پزشكی و خدمات بهداشتی - درمانی استان اصفهان

منبع : پایگاه جامع اطلاع رسانی پزشکان ایران