شیوع سردرد میگرنی در مبتلایان به بیماری پرولاپس دریچه میترال

سندرم‌ پرولاپس‌ دریچه‌ میترال‌ از شایعترین‌ اختلالات‌ دریچه‌ای‌ قلب‌ می‌باشد و در حدود ۳ تا ۵ درصد جمعیت‌ به‌ آن‌ مبتلا هستند كه‌ فراوانی‌ آنها در زنان‌ دوبرابر مردان‌ است‌(۱).فراوانترین‌ سن‌ بروز پرولاپس‌ دریچه‌ میترال‌ بین‌ ۱۴ تا ۳۰ سالگی‌ است‌ و افزایش‌ وقوع‌ فامیلی‌، انتقال‌ بیماری‌ را به‌صورت‌ اتوزوم‌ غالب‌ مطرح‌ می‌كند. علت‌ پرولاپس‌ دریچه‌ میترال‌ احتمالاً یك‌ اختلال‌ ژنتیكی‌ بافت‌ كلاژن‌ می‌باشد (۲). علایم‌ كلینیكی‌ عبارنند از: كلیك‌ میان‌ سیستولی‌ با یا بدون‌ سوفل‌ انتهای‌ سیستولی‌، درد قفسه‌ سینه‌، خستگی‌پذیری‌، طپش‌ قلب‌، سنكوپ‌، و علایم‌ اختلال‌ كار سیستم‌ اتونوم‌. سردرد میگرن‌ یك‌ اختلال‌ عصبی‌ ـ عروقی‌ شایع‌ است‌ كه‌ حدود ۴ تا ۵ درصد جامعه‌ به‌ آن‌ مبتلا هستند و وجود سابقه‌ فامیلی‌ مثبت‌ در آن‌ بالاست‌، در زنان‌ شایع‌تر و اوج‌ آن‌ در سنین‌ باروری‌ است‌ (۳). مكانیسم‌ پیدایش‌ سردرد احتمالاً تحریك‌ عروقی‌ ناحیه‌ای‌ از ساقه‌ مغز است‌ كه‌ موجب‌ فعال‌ شدن‌ سلولهای‌ هستة‌ تریژمینال‌ مغز و آزادشدن‌ نوروپپتیدهای‌ فعال‌كنندة‌ عروق‌ از انتهای‌ تریژمینال‌ می‌شود (۴). علایم‌ آن‌ به‌صورت‌ بروز اختلالات‌ بینایی‌، شامل‌ جرقه‌هایی‌ به‌رنگ‌ سفید یا رنگی‌ و علایم‌ نورولوژیك‌ موضعی‌ به‌ صورت‌: كرختی‌ و مورمورشدن‌ لبها و صورت‌، اغتشاش‌ فكری‌، ضعف‌ یك‌ دست‌ یا پا، سرگیجه‌ اختلال‌، در راه‌ رفتن‌ و خواب‌آلودگی‌ به‌ مدت‌ ۵ تا ۱۵ دقیقه‌ ( Aura ) می‌باشد و سپس‌ یك‌ سردرد ضرباندار یكطرفه‌ شروع‌ می‌شود. گاه‌ تهوع‌ نیز وجود دارد.
با توجه‌ به‌ مشاهدات‌ كلینیكی‌ مبنی‌بر همراهی‌ سردرد میگرنی‌ و پرولاپس‌ دریچه‌ میترال‌ و شباهتهایی‌ كه‌ بین‌ علائم‌ و درمان‌ آنها وجود دارد، همچنین‌ با توجه‌ به‌ این‌ كه‌ تاكنون‌ به‌ مطالعه‌ای‌ در این‌ زمینه‌ برخورد نكردیم‌، این‌ تحقیق‌ در راستای‌ تعیین‌ ارتباط‌ بین‌ این‌ دو بیماری‌ انجام‌ شد.
مواد و روشها
مطالعه‌ توصیفی‌ و روش‌ نمونه‌گیری‌ به‌طریق‌ آسان‌ بود. ۲۳۴ بیمار مبتلا به‌ پرولاپس‌ دریچه‌ میترال‌ كه‌ از مهرماه‌ ۱۳۷۶ لغایت‌ تیرماه‌ ۱۳۷۷ به‌ مراكز اكوكاردیوگرافی‌ بیمارستانهای‌ الزهرا(س‌) و چمران‌ اصفهان‌ مراجعه‌ نموده‌ بودند، انتخاب‌ شدند. چون‌ در تشخیص‌ پرولاپس‌ دریچه‌ میترال‌ بحث‌ وجود دارد، بنابراین‌، معیارهای‌ Perloff (۵) كه‌ مورد توافق‌ اكثر كاردیولوژیستها می‌باشد، ملاك‌ تشخیص‌ قرار گرفت‌. به‌ منظور بررسی‌ علایم‌ دموگرافیكی‌ در شیوع‌ میگرن‌ در مبتلایان‌ به‌ پرولاپس‌ دریچه‌ میترال‌، پرسشنامه‌ ویژه‌ای‌ كه‌ بر اساس‌ ضابطه‌های‌ انجمن‌ بین‌المللی‌ سردرد تنظیم‌ شده‌ بود، توسط‌ یكی‌ از پژوهشگران‌ و به‌ صورت‌ حضوری‌ تكمیل‌ شد. مبتلایان‌ به‌ پرولاپس‌ دریچه‌ میترال‌ كه‌ سردرد نیز داشتند برای‌ تأیید سردرد نوع‌ میگرنی‌ به‌ نورولوژیست‌ ارجاع‌ می‌شدند.
اطلاعات‌ به‌ دست‌ آمده‌ از پرسشنامه‌ها توسط‌ نرم‌افزار SPSS تجزیه‌ و تحلیل‌ گردید.
نتایج‌
این‌ مطالعه‌ نشان‌ داد: از بین‌ ۲۳۴ بیمار مبتلا به‌ پرولاپس‌ دریچه‌ میترال‌ حدود (۶۳ درصد) ۱۴۸ بیمار مبتلا به‌ سردرد بودند كه‌ از بین‌ آنها (۲۲ درصد) ۵۲ نفر سردرد میگرنی‌ داشتند. توزیع‌ فراوانی‌ متغیرهای‌ جامعه‌ شناختی‌ مطالعه‌ در جدول‌ ۱ نشان‌ داده‌ شده‌ است‌ كه‌ براساس‌ این‌ نتایج‌: از نظر جنس‌ (۵۴/۸۶ درصد) ۴۵ نفر زن‌ و بقیه‌ مرد بودند. از نظر سن‌، اكثریت‌ در محدودة‌ سنی‌ ۳۰ تا ۴۴ سال‌ (۳۹/۴۰ درصد) ۲۱ نفر بودند و كمترین‌ تعداد زیر ۱۵ سال‌ قرار داشتند. از نظر میزان‌ تحصیلات‌، بیشترین‌ تعداددر مقطع‌ ابتدایی‌ (۶۲/۳۴ درصد) ۱۸ نفر و كمترین‌ تعداد در مقطع‌ لیسانس‌ بودند. از نظر شغل‌، بیشترین‌ آنها در زنان‌ خانه‌دار (۳۸/۶۵ درصد) ۳۴ نفر و كمترین‌ تعداد بین‌ محصلین‌ بودند. از نظر علایم‌، بیشترین‌ علامت‌، تهوع‌ و استفراغ‌ (۲۳/۹۴ درصد) ۴۹ نفر و كمترین‌ علامت‌، تنگی‌ نفس‌ بود. سایر علایم‌ عبارت‌ بودند از: طپش‌ قلب‌ در (۴۶/۸۸ درصد) ۴۶ نفر و درد قفسه‌ سینه‌ (۳۱/۶۷ درصد) ۳۵ نفر(جدول‌ ۱).
بحث‌
این‌ مطالعه‌ نشان‌ داد كه‌ تعداد زیادی‌ از بیماران‌ مبتلا به‌ پروپلاپس‌ دریچه‌ میترال‌ مبتلا به‌ سردرد بودند (۶۳ درصد) و سردرد میگرن‌ در ۲۲ درصد آنها دیده‌ شد كه‌ با توجه‌ به‌ شیوع‌ سردرد میگرن‌ در جامعه‌ كه‌ ۴ تا ۱۵ درصد است‌، حتی‌ با درنظرگرفتن‌ فاصله‌ اطمینان‌ (۳/۵ ‏ ۲۲)، باز هم‌ سردرد میگرن‌ در این‌ بیماران‌ شایع‌تر است‌. این‌ كه‌ آیا ارتباطی‌ از نظر مكانیسم‌ و پاتولوژی‌ بین‌ این‌ دو بیماری‌ وجود دارد، پژوهش‌ وسیعتری‌ را می‌طلبد.
در این‌ مطالعه‌ مبتلایان‌ به‌ سردرد میگرن‌ بیشتر زن‌ و در محدودة‌ سنی‌ بالغین‌ (۳۰ تا ۴۴ سال‌) بودند. از نظر تحصیلات‌ بیشر آنها در مقطع‌ ابتدایی‌ و خانه‌دار بودند. این‌ نتایج‌ شاید نقش‌ استرس‌ و هماهنگی‌ دو بیماری‌ را مطرح‌ نماید. وجود توأم‌ علائم‌ سرگیجه‌، تهوع‌ و استفراغ‌، طپش‌ قلب‌ و تنگی‌ نفس‌ در دو بیماری‌، فعال‌ شدن‌ سیستم‌ عصبی‌ اتونوم‌ را در اثر استرس‌ نشان‌ می‌دهد كه‌ شاید از مكانیسم‌ واحد سرچشمه‌ بگیرند. در بررسیهای‌ مرور متون‌ انجام‌ شده‌، مطالعه‌ای‌ در این‌ حیطه‌ موضوعی‌ یافت‌ نشد كه‌ نشانگر اهمیت‌ یافته‌های‌ موجود در مقاله‌ حاضر و لزوم‌ بررسی‌ بیشتر در خصوص‌ ارتباط‌ سردردهای‌ عروقی‌ با پرولاپس‌ دریچه‌ میترال‌ می‌باشد.

References
۱- Braunwald E, Heart Disease, ۵th Ed, WB Saunders Co, Vol ۱, pp: ۱۰۳۵; ۱۹۹۷.
۲- Braunwald E, Harrison&#۰۳۹;s Principles of Internal Medicine, ۱۴th Ed, McGraw Hill Co, Vol ۱, pp: ۱۰۵۸-۵۹; ۱۹۹۴.
۳- Adams RD, Principle of neurology, ۶th Ed, New York: Willams and Wilkings Co, pp: ۱۹۷-۸; ۱۹۹۷.
۴- Raskin N, Merritts textbook of neurology, ۱۰th Ed, Philadelphia: Williams and Wikings Co, pp: ۸۳۷-۴۵; ۲۰۰۰.
۵- Perloff JK. Child J. CoEdwards JE, New guidelines for the clinical diagnosis of mitral valve prolapse, Am J Cardial, ۵۷: ۱۱۲۴; ۱۹۸۶.
۶- Zvppiroli A. Roman M. Deverelx BB, Nautral history of mitral valve Prolapse, Am J Cardiology, ۷۵(۷): ۱۰۲۵-۳۲; ۱۹۹۵.
۷- Aminoff M, Clinical neurology, ۴th Ed, Stamford: Simon and Schuster Co, pp: ۹۳-۹۸; ۱۹۹۹.



دكتر احمد گركیراق- دكتر احمد چیت ساز
استادیار گروه داخلی دانشكده پزشكی دانشگاه علوم پزشكی و خدمات بهداشتی - درمانی استان اصفهان استادیار گروه اعصاب دانشكده پزشكی دانشگاه علوم پزشكی و خدمات بهداشتی ـ درمانی استان اصفهان

منبع : پایگاه جامع اطلاع رسانی پزشکان ایران