پنجشنبه, ۹ فروردین, ۱۴۰۳ / 28 March, 2024
مجله ویستا


به اجرا درآمدن کنوانسیون واشنگتن مورخ ۲۸ اکتبر ۱۹۷۳ حاوی قانون متحد الشکل در خصوص شکل یک وصیت نامه بین المللی


حقوق بین الملل خصوصی توارث , توجه زیاد سازمانهای بین المللی را, در زمینه وحدت قواعد تعارض قوانین بخود معطوف نموده است. كنوانسیون واشنگتن مورخ ۲۸ اكتبر ۱۹۷۳, حاوی قانون متحد الشكل ناظر بر شكل یك وصیت نامه بین المللی است, كه در اول دسامبر ۱۹۹۴ در فرانسه به مرحله اجرا درآمد, و سومین ابزار بین المللی در زمینه حقوق وصیتی است, كه به كنوانسیون لاهه مورخ ۵ اكتبر ۱۹۶۱ در مورد شكل ترتیبات وصیتی و به كنوانسیون بال مورخ ۱۶ می ۱۹۷۲ ایجاد شده در كادر شورای اروپا در اراتباط با تاسیس یك سیستم ثبت وصیت نامه ها اضافه شده است. كنوانسیون لاهه مورخ ۱۹۶۱, ۷ یا ۸ عامل ارتباط را پیش بینی نموده است كه براساس آنها می توان فرم وصیت نامه های تنظیمی در یك چهارچوب بین المللی را معتبر تلقی نمود. كنوانسیون بال انتشار و عمومیت وصیت نامه های بین المللی را تامین می نماید. كنوانسیون واشنگتن تهیه شده بوسیله انستیتو بین المللی برای وحدت حقوق خصوصی (UNI DROIT) هدف متفاوتی را دنبال می نماید (یعنی) ارائه نوعی وصیت نامه كه قابلیت پذیرش بوسیله حقوق داخلی همه كشورها را داشته باشد.
_ قطعاً سیستمهای حقوق ملی بسیاری, وجود و همزیستی انواع زیادی از وصیت نامه ها را می پذیرند_ وصیت نامه رسمی, خودنوشت و سری ولی شرایط شكلی این وصیت نامه ها یكسان نیستند. همچنین قواعد حل تعارض قوانین مربوط به اعتبار شكلی وصیت نامه ها نیز متفاوتند, و شرایط شكلی مقرره بوسیله قانون محل تحریر وصیت نامه ممكن است به طور متفاوتی بوسیله یك قانون دیگر ( قانون محل اجرا, قانون محل آخرین اقامتگاه متوفی یا قانون محل وقوع اموال غیر منقول) مورد ارزیابی قرار گیرد و بدین ترتیب بطلان وصیت نامه را دی پی داشته باشد. پس گرچه قاعده LOCUS regit actum بطور بسیار گسترده ای در مورد وصیت نامه ها پذیرفته شده, اما وصیت نامه خود نوشت تنظیمی در خارج بوسیله شخصی كه اهلیتش تابع پرتغال است, در پرتغال بر سمیت شناخته نخواهد شد.
_ كنوانسیون لاهه مورخ ۳ اكتبر ۱۹۶۱ در مورد تعارض قوانین در خصوص فرم ترتیبات وصیتی مبین پیشرفتی قابل توجه در زمینه تعارض قوانین است, زیرا طبق ماده ۱ این كنوانسیون, موصی می تواند وصیت نامه اش را طبق قانون محل تنظیم وصیت نامه, یا بموجب قنون كشوری كه موصی در زمان تنظیم وصیت نامه یا زمان فوتش تابعیت آنها را دارد یا بموجب قانون كشور محل اقامت یا سكوت معمولی وی در زمان تنظیم وصیت نامه یا زمان فوتش و یا وقتی كه مساله مال غیر منقولی مطرح است, به موجب قانون كشور محل وقوع اموال, تهیه و تنظیم نماید. این كنوانسیون فعلاً در ۳۴ كشور اجرا می شود.
اجرای كنوانسیون لاهه نشان داده كه مشكلات ناشی از فرم وصیت نامه ها در عمل نادر است. معذلك گرچه كنوانسیون لاهه امكان اجرای تعداد زیادی از قوانین را پیش بینی می نماید, ولی برای موصی یا قاضی مشكل شناختن فرمهای پذیرفته شده توسط این قوانین وجود دارد. همچنین شورای مدیریت انستیتو بین الملل برای وحدت حقوق خصوصی UNI DROIT به فكر ایجاد یك فرم جدید وصیت نامه (یعنی) وصیت نامه بین المللی مورد قبول قانون داخلی همه كشورها, افتاده است.
_ هدف كنوانسیون واشنگتن وحدت حقوق مادی كشورهای طرف قرارداد است همچنانكه خود فرم این سند بین المللی مبین آن است, (این سند) به عنوان كنوانسیونی است كه قانون مادی متحدالشكلی كه باید در قانون داخلی كشورهای طرف قرارداد وارد شود, ضمیمه آن است. كنوانسیون مایل به ایجاد یك فرم جدید وصیت نامه علاوه بر فرمهای شناخته شده قبلی است. كنوانسیون واشنگتن به دول طرف قرارداد اجازه می دهد تا در مورد یك شكل واحد وصیت نامه كه مورد پذیرش تمام كشورها باشد هم نوا شوند بدون اینكه لازم باشد در هر مورد قانون حاكم بر شكل وصیت نامه تعیین شود.
اشكل وصیت نامه موجود در كشورهای مختلف نه حذف می شوند و نه تغییر می یابند, بلكه شكل جدیدی از وصیت نامه, یعنی وصیت نامه بین المللی به دیگر انواع وصیت نامه كه تا كنون شناخته شده, اضافه می گردد. بعد از یادآوری محدوده اجرای كنوانسیون, ما شرایط تهیه و تنظیم وصیت نامه بین المللی را قبل از مطالعه دامنه بین المللی آن مورد بررسی قرار خواهیم داد.
۱. دامنه اجرای كنوانسیون واشنگتن
الف _ موضوع كنوانسیون
موضوع كنوانسیون تامین بر سمیت شناختن مستقیم اعتبار شكلی وصیت نامه بین المللی بوسیله هر سیستم حقوق ملی است.
هدف كنوانسیون این است كه در سیستم حقوقی هر دولت طرف قرارداد, علاوه بر فرمهای قبلی وصیت نامه, فرم جدید از وصیت نامه بنام وصیت نامه بین المللی را وارد نماید. در قانون متحد الشكل تعریفی از وصیت نامه نشده است ولی مقدمه كنوانسیون نیز عبارت actes de dernieres volontes را مورد استفاده قرار می دهد.
قانون متحد الشكل تنها مساله فرم وصیت نامه را حل می نماید و اهمیت چندانی ندارد كه این ابراز آخرین تمایلات, متضمن تعیین وارث نباشد.
این وصیت نامه كه هدفش تسهیل در روابط خصوصی بین المللی است به وصیت نامه بین المللی موصوف شده, ولی این نوع وصیت نامه می توان در سیستم داخلی همانند سیستم بین المللی اعمال شود. استفاده از وصیت نامه بین المللی متضمن هیچ شرطی در ارتباط با خارجی بودن بازمانده نیست. این نوع وصیت نامه می تواند در وضعیتی كه هیچ عامل بین المللی ر آن نیست بوسیله یك موصی كه در كشور خود دارای اموالی است و اموالش در آن كشور واقعند, مورد استفاده قرار گیرد.
_ نامگذاری وصیت نامه بین المللی از دو جهت قابل انتقاد است؛ زیرا به نظر می رسد كه خود عبارت, استفاده داخلی این فرم وصیت نامه را به روشنی منتفی می سازد. از سوی دیگر ممكن است از این اصطلاح چنین برداشت شود كه فرم مذكور در تمام وضعیتهای بین المللی لازم الرعایه است, حال آنكه وصیت نامه بین المللی چیزی جز یك فرم جدید وصیتی نیست, كه به دیگر فرمهای وصیت نامه قابل انتخاب بوسیله یك وصیت كننده كه در صدد تعیین تكلیف تركه خود در یك چهارچوب بین المللی است, اضافه می شود.
_ كنوانسیون تنها ناظر بر شكل وصیت نامه هاست و حاوی قواعد ماهوی, مقررات مربوط به اعتبار وصیت نامه ها بطور كل, فسخ وصیت نامه, تغییر یا از بین رفتن وصیت نامه یا خصوصیات شخص موصی یا شهود نیست.
_ همچنین وصیت نامه چند جانبه از محدوده عمل كنوانسیون خارج شده است. ماده ۲ قانون متحد الشكل مقرر می دارد كه: قانون حاضر بر اشكال ترتیبات وصیتی مندرج در یك سند توسط دو یا چند شخص جاری نیست. با ایجاد یك شكل وصیت نامه , (بموجب كنوانسیون) مشكل می توان كشورهایی را كه سیستم وصیت نامه, (بموجب كنوانسیون ) مشكل می توان كشورهایی را كه سیستم وصیت نامه چند جانبه را نمی پذیرند, وادار نمود تا در قوانین خود, قواعدی مربوط به چنین وصیت نامه هایی را وارد نمایند. اصولاً می توان در مورد توصیف ماهوی به چنین وصیت نامه هایی را وارد نمایند. اصولاً می توان در مورد توصیف ماهوی یا شكلی بودن یك چنین ممنوعیتی تردید نمود و كنوانسیون واشنگتن مثل كنوانسیون لاهه مورخ ۵ اكتبر ۱۹۶۱ توجهی به این شكل توصیفی نكرده است.
در فرانسه توصیف شكلی بودن وصیت نامه چند جانبه بوسیله رویه قضایی پذیرفته شده و این توصیف برای اجرای وصیت نامه های چند جانبه ای كه به منظور معتبری مطابق یكی از قوانین صلاحیتدار , _ حسب ماده ۱ كنوانسیون لاهه _ تهیه و تنظیم شده اند نشانگر راه حلی رضایتبحخش است. معذلك به موجب بند ۲ ماده ۱ قانون متحدالشكل, یك وصیت نامه تنظیم شده بصورت بین المللی بوسیله تعدادی اشخاص طی یك سند بعنوان وصیت نامه بین المللی شناخته نشده و باطل است, ولی ممكن است در صورتی كه چنین وصیت نامه ای با مقررات یك قانون ملی مطابق باشد, بعنوان وصیت نامه ای از نوع معتبر تلقی شود.ب _ دامنه مكانی و زمانی
_ كنوانسیون واشنگتن از اول دسامبر ۱۹۹۴ در فرانسه به مرحله اجرا درآمد. هر چند در تئوری , دول طرف قرارداد یك سال از تاریخ تصویب یا الحاق به كنوانسیون فرصت دارند تا قانون متحدالشكل را در قانون خود وارد نمایند (مواد ۱و۱۱ كنوانسیون), اما قانون متحدالشكل می تواند همزمان با تصویب كنوانسیون و طی یك عمل قانونگذاری وارد سیستم قانونی ( هر كشور طرف قرارداد) شود. فرانسه این راه حل را پذیرفته, زیرا ( در این كشور) قانون مربوط به تصویب كنوانسیون, اجازه تصویب قانون متحدالشكل و ضمیمه آن را داده است.
قانون مورخ ۲۹ آوریل ۱۹۹۴ افراد صلاحیتداری برای تنظیم وصیت نامه بین المللی را تعیین نموده. (الزام اصلی و اساسی كه حسب ماده ۲ كنوانسیون برای داخل نمودن قانون متحد الشكل در حقوق بین المللی مقرر شده است).
_ كنوانسیون واشنگتن در اول دسامبر ۱۹۹۴, _ ۲۰ سال پس از امضای آن توسط فرانسه در ۲۹ نوامبر ۱۹۷۴, در این كشور به مرحله اجرا درآمد. این مدت زمان ممكن است زیاد و بیش از حد تلقی شود, چنین به نظر می رسد كه الزام مقدماتی به اصلاح ماده ۹۸۰ قانون مدنی در مورد خارجی بودن شاهد, _ مقرره ای كه هنوز تغییر نیافته _ مانع عملی شدن پروسه تصویب بوده. ولی شكی نیست كه تمایلات ابرازی در جریان كنگره سردفتران فرانسه در ۱۹۰۰ و ۱۹۹۲ به پروسه تصویب سرعت بخشیده اند.
_ كنوانسیون واشنگتن در ۹ فوریه ۱۹۷۸ در كانادا, نیجر, لیبی, پرتغال, یوگسلاوی؛ در ۳ اكتبر ۱۹۷۹ در اكوادور ؛ در ۱۴ آوریل ۱۹۸۳ در قبرس در ۲۱ اكتبر ۱۹۸۳ در بلژیك و در ۱۶ نوامبر ۱۹۹۱ در ایتالیا به مرحله اجرا درآمد. این كنوانسیون همچنین بوسیله آمریكا, انگلستان, ایران, سیرالئون, تایوان, لائوس, واتیكان, شوروی سابق و چكسلواكی سابق به امضاء رسیده است.
_ كنوانسیون حاوی مقرراتی ناظر بر حقوق انتقالی نیست, ولی تنها وقتی می توان یك وصیت نامه بین المللی را در یك كشورطرف قرارداد تحریر و تنظیم نمود كه شخص صلاحیتدار در این مورد, توسط مقامات دولتی (كه باید ظرف ۶ ماه از تاریخ اجرای كنوانسیون چنین مسئولی را تعیین نمایند) انتخاب شده باشد.
بعلاوه, در اجرای بند ۱ ماده ۱ قانون متحدالشكل, بعد از به اجرا درآمدن معاهده در یك كشور طرف قرارداد, باید وصیت نامه های بین المللی تنظیم شده در كشورهایی كه قبلاً كنوانسیون را تصویب نموده اند نیز, به رسمیت شناخته شوند.
_ وانگهی اعتبار وصیت نامه بین المللی به هیچ وجه محدود به دول طرف قرارداد نیست. چنین وصیت نامه ای در كشورهایی هم كه طرف قرارداد نیستند در صورتی كه به موجب قواعد حل تعارض این كشورها صلاحیت به دولتی اعطا شده, كه در سیستم قانونی آن شكل وصیت نامه بین المللی حسب كنوانسیون واشنگتن پذیرفته شده باشد, لازم الاجرا خواهد بود. بعلاوه این اثر غیر مستقیم كنوانسیون بوسیله كنوانسیون لاهه مورخ ۱۵ اكتبر ۱۹۶۱ ناظر بر تعارض قوانین در زمینه فرم مقررات وصیتی كه در كشورهای بسیاری به مرحله اجرا درآمده گسترش داده شده است.
اگر یك وصیت نامه بین المللی در حضور مقام صالح یكی از كشورهای تصویب كننده كنوانسیون واشنگتن, تهیه و تنظیم شده باشد, چنین وصیت نامه ای از نظر شكلی در تمام كشورهای عضو كنوانسیون لاهه معتبر تلقی خواهد شد, حتی اگر این كشورها كنوانسیون واشنگتن را تصویب نكرده باشند. زیرا این وصیت نامه مطابق قانون محل تحریر _ قابل اجرا بموجب ماده اول كنوانسیون لاهه _ تنظیم شده است.
ج_ كنوانسیون و قانون متحدالشكل
_ لازم است نمای خاص این معاهده معرفی شود. این سند بین المللی به شكل كنوانسیون متجلی شده كه در ضمیمه اش قانون متحدالشكلی كه باید در مختلف بین المللی و خصوصاً در كنوانسیونهای ژنو ۱۹۳۰ و ۱۹۳۱ در مورد برات, سفته و چك و (همچنین ) در كنوانسیون لاهه مورخ ۱ ژوئیه ۱۹۶۴ حاوی قانون متحدالشكل در مورد بیع بین المللی اشیاء منقول, جاری شده است. كنوانسیون بین المللی حاوی ۱۶ ماده (شماره گذاری شده به ارقام رومی) بوده و تنظیم كننده و بیانگر روابط و تعهدات دول طرف قرارداد است, كه ماموریت اصلیتشان ورود قانون متحد الشمل ضمیمه كنوانسوین, طی ۱۵ ماده (شماره گذاری شده به ارقام عربی) شكل وصیت نامه بین المللی را تعیین نموده و بصورت یك قانون داخلی در می آید و می تواند در یك قانون مدنی یا یك بخش قانونی دیگر جا داده شود.
_ متن قانون متحدالشكل به چهار زبان (انگلیسی, فرانسه, روسی و اسپانیولی) ارائه شده است, كشورهایی كه یكی از این زبانها را مورد استفاده قرار می دهند حق هیچگونه تغییری نه در طرز ارائه و نه در لغتهای مورد استفاده در قانون متحدالشكل را ندارند. این سخت گیری باید اجرای متحدالشكل كنوانسیون را كاملاً تضمین نماید. كشورهایی كه مشتركاًزبان دیگری دارند مجموعاً نسخه مشتركی را تهیه خواهند نمود.
یادآور خواهمی شد كه كشورهای آلمانی زبان یك ترجمه مشترك از قوانین متحدالشكل ۱۹۳۰ و ۱۹۳۱ در مورد برات, سفته و چك ارائه نموده اند.
_ هدف این وحدت مادی تسهیل روابط بین المللی است و مقصود از تهیه و تنظیم وصیت نامه پیش بینی شده بوسیله قانون متحد الشكل, شناسایی فرم جدید وصیت نامه بین المللی است.
راه حلهای ارائه شده در معاهده نمایانگر تاثیر متقابل و ارتباط كامل و مستقیم بین كنوانسیون و خود قانون متحدالشكل است.
۲. قانون متحد الشكل و تنظیم وصیت نامه بین المللی
_ بررسی و تحلیل قانون متحدالشكل, از جهت وضع مقررات مادی حاكم بر تهیه و تنظیم وصیت نامه است, كه بیشتر به حقوق داخلی مربوط می شود تا به حقوق بین الملل
_ معذلك لازم است قبل از بحث در مورد دامنه بین المللی وصیت نامه بین المللی, به بررسی شرایط ایجاد آن بپردازیم.
الف _ تشریفات
_وصیت نامه بین المللی یك شكل ساده شده وصیت نامه سری است. دو سری تشریفات پیش بینی شده كه عدم رعایت بعضی از آنها موجب بطلان وصیت نامه بین المللی است, (ولی) عدم توجه به دیگر تشریفات ضمانت اجرایی ندارد.
_ تشریفات ذیل دارای ضمانت اجرای بطلان وصیت نامه بین المللی هستند: كتبی بودن وصیت نامه, وجود دو شاهد و شخص صلاحیتدار, امضای موصی و اشخاص حاضر و ممنوعیت وصیت نامه های چند جانبه.وصیت نامه باید بصورت كتبی تنظیم شود (ماده ۳ بند ۱) ولی ضرورتاً نباید بدست خود موصی نوشته شود ( ماده ۳ بند ۲). یك بی سواد یا یك معلول می تواند وصیت نامه خود را توس دیگری تنظیم نماید. وصیت نامه ممكن است بصورت تایپی باشد امری كه عملاً در سیستم كامن لو انجام می شود. وصیت نامه می تواند كتباً به هر زبانی تحریر شود (ماده ۳ بند ۳). این امكان جدیدی است ( كه برای وصیت نامه بین المللی در نظر گرفته شده) نسبت به مقررات بعضی كشورها كه در آنها وصیت نامه عادی باید به زبان محل تحریر آن تنظیم شود.
بموجب ماده ۴, موصی در حضور ۲ شاهد و یك شخص صلاحیتدار برای تنظیم سند, اعلام می دارد كه سند (تنظیمی) وصیت نامه به شهود یا شخص صلاحیتدار قانونی نیست. در صورت تمایل موصی وصیت نامه بین المللی می تواند بصورت سری باشد ولی این امر مانع از آن نیست كه موصی قرائت وصیت نامه را درخواست نماید. این امر خصوصاً در جایی مفید است كه خود موصی نمی تواند بخواند.
_ موصی در حضور شهود و شخص صلاحیتدار قانونی وصیت نامه خود را امضاء می نماید و چنانچه آن را قبلاً امضاء نموده امضای خود را تایید و تصدیق می نماید (ماده ۵ بند ۱).
در صورتی كه موصی توانایی امضاء نداشته باشد, علت آن توسط شخص صلاحیتدار قانونی در وصیت نامه درج می شود (ماده ۵ بند۲). وانگهی موصی می تواند از شخص دیگری درخواست نماید تا بجایش امضاء نماید؛ البته در صورتی كه قانون تعیین كننده مقام صلاحیتدار قانونی , چنین اجازه را بدهد.
مثلاً بموجب حقوق انگلیس كسانی كه توانایی امضاء ندارند می توانند از شخص دیگری درخواست نمایند تا بجایشان امضاء نماید. ولی این شیوه عملی باشد بموجب قانونی كه حسب آن مقام صلاحیتدار قانونی تعیین شده, برسمیت شناخته شده باشد. شهود و مقام صلاحیتدار وصیت نامه را فوراً در حضور موصی امضاء می نمایند.
_ شرایط لازم برای شاهد شدن در یك وصیت نامه بین المللی بموجب قانون تعیین كننده مقام صلاحیت دار مقرر می شوند. همین وضع در مورد مفسرین احتمالی كه از ایشان درخواست مداخله شود نیز جاری است. بند ۲ ماده ۵ كنوانسیون طی یك مقرره مادی متحدالشكل تصریح می دارد كه صرف خارجی بودن مانعی برای شاهد شدن بر یك وصیت نامه بین الملی نیست. این طبیعی است كه یك موصی پرتغالی بتواند شهود پرتغالی را بطلبد. این مقرره در فرانسه مانع اجرای ماده ۹۸۰ قانون مدنی در مورد تحریر وصیت نامه بین المللی می شود ولی شرط تابعیت فرانسوی در خصوص دیگر اشكال وصیت نامه پابرجا باقی می ماند. باید در انتظار یك اصلاح قانونگذاری در این مورد بود.
_ دیگر تشریفات مربوط به محل امضاء, تاریخ وصیت نامه و شماره گذاری صفحات در مواد ۶و۷ پیش بینی شده اند, ولی ضمانت اجرایی در این موارد قرار داده نشده است. امضاء باید در پایان وصیت نامه قرار گیرد و چنانچه وصیت نامه در چند برگ است هر برگ باید امضاء و شماره شود. تاریخ وصیت نامه _ كه ضمانت اجرای بطلان را ندارد _ همان تاریخ امضاء شخص صلاحیتدار قانونی است كه باید در پایان وصیت نامه انجام شود. اگر تاریخی ذكر نشده باشد, اثبات آن به هر طریقی امكان پذیر است. وصیت نامه ممكن است دو تاریخ داشته باشد؛ تاریخ تحریر و تاریخ امضاء آن بوسیله شخص صلاحیتدار قانونی, كه به وصیت نامه خصیصه وصیت نامه بین المللی را اعطا می نمایدو این تاریخ اخیر است كه پذیرفته خواهد شد.
_ حسب ماده ۵ كنوانسیون امضاهای مختلف انجام شده در وصیت نامه از هرگونه قانون یا تشریفات مشابهی معاف هستند. درج حاشیه پیش بینی شده در كنوانسیون لاهه مورخ ۵ اكتبر ۱۹۶۱ كه الزام به تصدیق قانونی اسناد دولتی خارجی را از بین می برد, در زمره تشریفات مشابه است. وانگهی تعداد زیادی از كنوانسیونهای بین المللی دو جانبه یا چند جانبه اسناد دولتی را از تصدیق قانونی معاف می سازند. معذلك مقامات صلاحیتدار كشورهای طرف قرارداد می توانند در صورت لزوم از اصالت امضاء شخص صلاحیتدار (در جریان تنظیم وصیت نامه بین المللی ) اطمینان حاصل نمایند.
ب _ شخص صلاحیتدار در جریان تنظیم (سند), عامل اساسی در ایجاد وصیت نامه بین المللی است. به موجب ماده ۲ كنوانسیون, خود دولل طرف قرارداد موظفند در قلمرو هر دولت اشخاص مجاز به تنظیم وصیت نامه بین المللی را تعیین نمایند. چنین تعینی برای ورود قانون متحدالشكل در حقوق داخلی و به مرحله اجرا درآمدن كنوانسیون در یك كشور طرف قرارداد مهم و ضروری است. كنوانسیون به رسمیت شناختن اختیارات مامورین و مقامات تعیین شده را پیش بینی می نمایند. به موجب ماده ۳ كنوانسیون اختیارات قاضی مقرره بوسیله قانون یكی از طرف دول قرارداد برای شخص صلاحیتدار در تنظیم سند در مورد وصیت نامه بین المللی در سرزمین دیگر دول طرف قرارداد به رسمیت شناخته می شود . شناسایی متقابل شخص صلاحیتدار برای تنظیم سند اعم از اینكه این شخص از سردفتران اسناد رسمی, قضات, مدیران دفتر دادگاه یا دارنده یك دفتر اداری باشد, به دولت ایالات متحده آمریكا سپرده شده كه امین كنوانسیون است (بند ۲ ماده ۱۶).
_ اصولاً دولتها در تعیین شخص صلاحیتدار از آزادی كامل برخوردارند. در كشورهای تابع حقوق لاتین, سردفتران اسناد رسمی بطور كلی بعنوان اشخاص صلاحیتدار به فهوم مورد نظر كنوانسیون تعیین شده اند. این امر در كشورهای بلژیك, اكوادور, ایتالیا و فرانسه جاری است. در استانهای انگلیسی كانادا اعضای مجمع قانون (meubers of law society) به این عنوان تعیین شده اند. در آمریكا كه هنوز كنوانسیون را تصویب ننموده, بحثهای مهمی در مورد تعیین مقامات صلاحیتدار در كادر فدرال (مامورین تصدیق صحت وصیت نامه , وكلا ( officers of arobate court, attorneys صورت گرفته است._ دولتها می توانند همچنین مامورین دیپلماتیك و كنسولی خود را در خارجه به عنوان اشخاص صلاحیتدار تعیین نمایند. اتباع دولتی كه چنین امكانی را فراهم ساخته _ مثل فرانسه _ می توانند برای تنظیم وصیت نامه بین المللی به كنسولگری یا سفارتشان مراجعه نمایند. این امر در صورت عدم مخالفت دولت محل اقامت مقامات كنسولی یا دیپلماتیك با اعطای چنین حقی در سرزمینش ممكن است. در این مورد می تواند بهكنوانسیونهای كنسولی كه حاوی موافقتنامه های خاص در مورد اختیارات ثبتی كنسولها در زمینه وصیت نامه است اشاره نمود.
_ شخص صلاحیتداری كه بدین ترتیب تعیین می شود مستقیماً در ایجاد وصیت نامه شركت دارد و همچنین می بایستی گواهی ارائه نماید مبنی بر اینكه الزامات مقرره بوسیله قانون متحدالشكل رعایت و اجرا شده اند. این گواهی باید در ۳ نسخه و به شكل مقرر در ماده ۱۰ قانون متحدالشكل تنظیم شده و منضم به وصیت نامه باشد. اضافه نمودن فرمولی به یكی از مقررات قانون متحدالشكل امری نامتعارف و غیر معمول است. بطور كلی قانون متحدالشكل ضمیمه كنوانسیون تلقی می شود. این گواهی حاوی تمام نكات ضروری برای شناسایی شخص صلاحیتدار, شهود, درج صریح تمام تشریفاتی كه حسب مقررات قانون متحدالشكل لازم الاجرا بوده , می باشد. گواهی كه این پنجمین تنظیم شده حسب ماده ۱۲ قانون متحدالشكل, مدركی كافی دال بر اعتبار شكلی وصیت نامه بین المللی به مفهوم كنوانسیون است. گواهی در تمام كشورهای طرف قرارداد معتبر تلقی می شود و استفاده از یك فرمول موجب اجتناب از هرگونه اعتراض نسبت به محتوای این گواهی می شود. معذلك تنظیم این گواهی یك تشریفات ضروری نیست و عدم تنظیم یا تنظیم نادرست آن لطمه ای به اعتبار شكلی یك وصیت نامه تنظیمی حسب مقررات قانون متحدالشكل وارد نمی نماید. وانگهی جای تعجب است كه شخص صلاحیتداری برای تنظیم وصیت نامه كه یك عامل رسماً تعیین شده بوسیله یك دولت طرف قرارداد خواهد بود, صدور این گواهی را به فراموشی بسپارد.
ج _ نگاهداری وصیت نامه بین المللی
_ كنوانسیون حاوی قاعده الزامی در مورد نگاهداری وصیت نامه بین المللی نیست. بهلحاظ تنوع سیستمهای داخلی در خصوص این موضوع, مذاكره كنندگان كنوانسیون از تدوین سیستم متحدالشكلی در مورد نگاهداری از وصیت نامه های بین المللی صرفنظر نموده اند. در نبود قاعده الزامی در خصوص نگاهداری وصیت نامه, شخص صلاحیت دار از موصی درخواست می نماید كه در صورت تمایل, تكلیف نگاهداری از وصیت نامه اش را روشن نماید؛ در صورت تمایل موصی, محلی را كه وی برای نگاهداری از وصیت نامه اش بر می گزیند در گواهی تنظیمی توسط شخص صلاحیتدار درج می شود. بعلاوه یك قطعنامه منضم به كنوانسیون با الهام از كنوانسیون بال مورخ ۱۶ می ۱۹۷۲ در مورد ایجاد یك سیستم ثبت وصیت نامه ها, دول طرف قرارداد را به ایجاد یك سیستم ثبت وصیت نامه ها ترغیب می كند. خواهیم دید كه گواهی تنظیمی توسط شخص صلاحیتدار حاوی تمام اطلاعات لازم برای ثبت وصیت نامه به موجب كنوانسیون بال می باشد. وصیت نامه بین المللی تنظیمی در فرانسه كه كنوانسیون بال را اجرا می كند قابل ثبت در بایگانی مركزی وصیت نامه ها در شهر اكزان پرووانس Aix _ en_ provence می باشد. در كنوانسیون بال انواع تركیباتی وصیتی كه باید ثبت شوند به شكلی پیش بینی شده اند كه شناخت وصیت نامه بین المللی را میسر می سازند.
_ ورود مستقیم قانون متحدالشكل كه حاوی مقررات مربوط به تنظیم وصیت نامه بین المللی است در سیستمهای قانونگذاری داخلی بموجب دو مقرره كنوانسیون تعدیل شده است. به موجب ماده ۱۵ قانون متحدالشكل , در اجرای متن قانون متحدالشكل و در جهت منافع خود آن, مقتضی است خصیصه بین المللی قانون متحدالشكل مد نظر واقع شود, نه اصول حقوق داخلی. از دیگر سوی حسب ماده ۳_۱ هر یك از دولن طرف قرارداد می تواند كلیه مقررات تكمیلی لازم را برای اجرای كامل قانون متحدالشكل در سرزمین خود وضع نماید. در این مورد می توان خصوصاً به مقررات مربوط به نگاهداری وصیت نامه بین المللی توجه داشت.
۳. دامنه بین المللی وصیت نامه
_ تاسیس وصت نامه پیش نویسی شده در قانون متحدالشكل, شناسایی بین المللی این نوع وصیت نامه را مدنظر دارد. به موجب بند اول ماده ۱ قانون متحدالشكل وصیت نامه ای كه به شكل وصیت نامه بین المللی تنظیم شده باشد از حیث فرم معتبر است صرفنظر از, مثلاً محل تنظیم آن, محل وقوع اموال, تابعیت, اقامتگاه یا محل سكونت موصی.
هر وصیت نامه بین المللی تنظیم شده در محل تحریرش در حضور شخص صلاحیتدار معتبر است.
به موجب بند دوم ماده ۱ قانون متحدالشكل بطلان وصیت نامه بعنوان وصیت نامه بین المللی تاثیری بر اعتبار احتمالی آن از نظر شكلی بعنوان وصیت نامه ای از نوع دیگر ندارد. این بدان معنی است كه وصیت نامه تحریر, تاریخ و امضاء شده بوسیله موصی می تواند به عنوان بین المللی تلقی شود.
_ كنوانسیون , شناسایی بین المللی وصیت نامه را تسهیل می نماید, در واقع اعتبار وصیت نامه بین المللی مستقیماً نسبت به قانون ملی هر دولت طرف قرارداد مورد بررسی و ارزیابی واقع می شود, حتی اگر وصیت نامه در خارجی و در مقابل یك مقام خارجی تنظیم شده باشد. زمانی كه فرمهای مقرره قانون متحدالشكل رعایت شده باشد, كنوانسیون شناسایی مستقیم اعتبار شكلی تمام وصیت نامه های بین المللی را بوسیله هر قانون ملی تحقق می بخشد.
كنوانسیون هرگونه بررسی در مورد قانون قابل اجرا در چهارچوب كشورهای پذیرنده این وصیت نامه بین المللی را حذف می كند. بدین ترتیب كنوانسیون یك تامین قضایی برای موی برقرار می نماید . (وی) با انتخاب این نوع وصیت نامه مطمئن خواهد بود مه وصیت نامه اش در تما كشورهای امضا كننده كنوانیون معتبر خواهد بود.
_ این اعتبار وصیت نامه بین المللی از چهار چوب دول طرف قرارداد فراتر می رود؛ این اعتبار در صورتی تحمیل می شود كه در اجرای قواعد حل تعارض دولتی كه عضو كنوانسیون نیست, صلاحیت به دولتی اعطا شده باشد كه فرم وصیت نامه بین المللی را در سیستم قانون اش پذیرفاه باشد. این تاثیر غیر مستقیم كنوانسسیون چنانكه قبلا دیدیم در كنوانسیون لاهه ۱۹۶۱ گسترش یافته است.بالاخره درج شروط فدرال chauses federales _ پیش بینی شده در مواد ۱۴و۱۵ كنوانسیون (چنین شروطی به شكل كلاسیك در كنوانسیونهای لاهه ذكر شده اند) كه جرح و تعدیلات فدرال یا غیر متحدالشكل در نظر دارند, به ایجاد یك وحدت داخلی كمك می نمایند _ ماده ۱۴ به دولتی كه سیستم چند قانونی در زمینه شكل وصیت نامه ها در آن حكمفرماست, این امكان را می دهد تا برای تمام قسمتهای سرزمینش و یا تنها برای یك یا چند واحد به كنوانسیون ملحق شود.
_ شناسایی صلاحیت اشخاص صلاحیتدار تعیین شده بوسیله دول طرف قرارداد اعتبار وصیت نامه بین المللی را قوت بخشیده است.
به موجب ماده ۳ كنوانسیون, هر دولت عضو باید صلاحیت كلیه مقامات تعیین شده بوسیله قوانین دیگر دول عضو اعم از قاضی, سردفتر, یا یك رییس دفتر محكمه یا یك دفتردار اسناد رسمی امریكایی (notary public americain) بون داشتن اطلاعات حقوقی خاص, را بپذیرد. از طرف دیگر بموجب ماده ۴ كنوانسیون , گواهی پیش بینی شده در ماده ۱۰ ضمیمه, در سرزمین تمام دول عضو به عنوان دلیل اعتبار شكلی وصیت نامه بین المللی شناخته خواهد شد.
_ وصیت نامه بین المللی در محدوده اجرایش, در حقوق بین الملل خصوصی یك مشكل خاص توصیفی در مقابل مقررات مواد ۱۰۰۶ و ۱۰۰۸ قانون مدنی فرانسه ایجاد می نماید. تفكیك بین وصیت نامه رسمی از یكسو و وصیت نامه خود نوشت یا سری از سوی دیگر, حایز اهمیت است. به موجب ماده ۱۰۰۶؛ كسی كه طرف وصیت كل اموال متوفی واقع شده, زمانی كه هنگام فوت موصی, مورت قانونی وجود نداشته باشد از حقوق كامل برخوردار می شود. ولی ماده ۱۰۰۸ در صورتی كه وصیت نامه خود نوشت یا سری باشد وی را ملزم به اخذ مجوز از مراجع قضایی برای در اختیار گرفتن اموال می كند. در واقع این تصمیم قضایی برای در اختیار گرفتن اموال, بعنوان تشریفاتی ساده برای بررسی سند محسوب می شود, همین تشریفات در بلژیك و لوكزامبورگ نیز وجود دارد.
معذلك طی مرحله تصمیم قضایی تشریفاتی طولانی و پرخرج است كه پروسه وراثت را با تاخیر مواجه می كند. بنابرانی لازم است بدانیم كه آیا تشریفات مقرر در ماده ۱۰۰۸ در مورد وصیت نامه بین المللی نیز قابل اجرا است.
قطعاً می توان اینطور تلقی نمود كه وصیت نامه بین المللی, مورد نظر قانون مدنی نبوده است و لذا در اینجا اخذ مجوز محكمه ضرورت ندارد. برعكس اگر وصیت نامه بین المللی به مثابه وصیت نامه سری تلقی شود در اینصورت اخذ مجوز محكمه الزامی است. بنظر ما اخذ مجوز محكمه در اجرای یك وصیت نامه بین المللی به دلایل ذیل موجه نیست.
ماده ۱۲ قانون متحدالشكل تصریح می دارد كه گواهی مدركی است كافی برای اعتبار شكلی وصیت نامه بین المللی. گواهی صادره بوسیله شخص صلاحیتدار, مدرك اعتبار شكلی سند وصیت نامه در معنی كنوانسیون حاضر تلقی می شود, مگر اینكه خلافش ثابت شود. گواهی, موید صحت وصیت نامه است همانطور كه یك گواهی نامه certificat de coutume چنین اثری دارد. در كشورهای كامن لو, صرف تنظیم گواهی باید بعنوان مدرك كفایت نماید. اگر هدف ماده ۱۰۰۸ اطمینان یافتن از بررسی و بازبینی وصیت نامه ها از نظر شكلی باشد, در مورد وصیت نامه بین المللی كه اعتبار شكلی آن بوسیله ماده ۱۲ قانون متحدالشكل پذیرفته شده نباید اخذ مجوزمحكمه مندرج در ماده ۱۰۰۸ تسری یابد.
_ وصیت نامه بین المللی سند بین المللی جدیدی است كه دامنه آن محدود می باشد, زیرا منظور تنها ایجاد یك فرم جدید از وصیت نامه, در نظام حقوقی كشورهای طرف قرارداد است. به اجرا درآمدن كنوانسیون لاهه در خصوص امور وراثتی, منعقده بوسیله پرتغال, جمهوری چك و جمهوری اسلواك كه ایجاد یك گواهی بین المللی تعین كننده شخص صلاحیتدار برای انجام امور وراثتی را همراه داشت, نیز به تسهیل انجام امور مربوط به وراثتهای بین المللی كمك نموده و نشان دهنده فایده اتخاذ راه حلهای جامع در زمینه بین المللی در این مورد می باشد. این اقدامات اصلاحی شكلی نباید بر مشكل اساسی حل تعارض قوانین درزمینه ارث سرپوش بگذارند. از این حیث لازم است اهمیت زیاد به مرحله اجرا در آمدن كنوانسیون لاهه مورخ اول اوت ۱۹۸۸ در مورد قانون حاكم بر ارث و الحاق فرانسه به این كنوانسیون مد نظر واقع شود.
منابع:
۱. فرمان ۸ اكتبر ۱۹۹۴ متضمن اعلام كنوانسیون حاوی قانون متحدالشكل ناظر بر شكل یك وصیت نامه بین المللی منعقده در واشنگتن بتاریخ ۲۶ اكتبر ۱۹۷۳ و امضاء شده توسط فرانسه در ۲۶ نوامبر J.D.۱۶ nov . ۱۹۹۴ p. ۱۶۲۱۹ J.D.I. ۱۹۹۵, p. ۲۲۸,
۲. G.D roz, Les nouvelles regles de confles de conflits francaises en matiere de forme des testaments: Rev. crit. DIP ۱۹۶۸, ۱.
۳. J.O. ۱۶ mai ۱۹۷۶ JCP ۱۹۷۶, III, ۴۴۳۱۶ G. Droz., Les principaux traits multilateraux relatifs aux regimes matrimoniaux, successions et liberalites in ۱۵ e congres U.I.N.L. ۱۹۷۹ p. ۲۹۲ s.
۴. M. Revillard, Droit international prive et pratique notariale : Rep. Defreois ۳ ed ۱۹۹۳, exempl ۱۲۰ p. ۱۹۹.
۵. كنوانسیون ۵ اكتبر ۱۹۶۱ در كشورهای ذیل به مرحله اجرا درآمده است: متعاقب امضاء : آلمان , اتریش, بلژیك, دانمارك , اسپانیا, (eryom), فنلاند, فرانسه, یونان, ژاپن, لوكزامبورگ, نروژ, كشورهای اسكاندیناوی, انگلستان, یوگسلاوی, سوئد, سویس, كروات, بوسنی _ هرز گوین؛ متعاقب الحاق: آفریقای جنوبی, استرالیا, بوتسوانا, فیجی, جزیره موریس, ایرلند, اسرائیل, لهستان, سوازیلند, تونگا, گرانادا, لسوتو, آنتیگاو بادبودا, تركیه , برونئی, دارالسلام.
۶. J.P. plantard, Rapport explicatif sure la convention portant loi unifourme sur la frome dum testament internationdl: Rev. dr. uniforme ۱۹۷۴. vol. I.P. ۹۰s. : G. Droz, Text et commentaire de la convention, regimes matrimoniaux, successions et liberalites, Droit International prive et Droit compare. U.L.N.L. Vol I p. ۲۹۸s.
۷. J. P. plantard, Rapport explicatif op. cit., p. ۱۱۸.
۸. G. Droz, U.I.N.L. op. cit. p. ۲۸۴ A. von overbeck, Lunification des regles de conflits de lois en matiere de form de testaments, Editions universitaires, Frib Suisse ۱۹۶۱, p. ۹۸ a ۱۰۱.
۹. Trib. Gr. Inst. Paris ۲۴ avril ۱۹۸۰: Rev. crit DIP ۱۹۸۲, ۶۸۴ note Batiffol.
۱۰. Loi no ۹۴ -۳۲۰ du ۲۵ avril ۱۹۹۴ autorisant la ratification de la convention portant loiunifurme sur la forme dun tetament intament international (ensemoble une annexe) faite a Washington le ۲۶ octobre ۱۹۷۳: J.O. ۲۶ avril ۱۹۹۴, p. ۶۰۹۶.
۱۱. Loi no ۳۴۳۳۷ du ۲۹ avril ۱۹۹۴: J.O. ۳۰ avril ۱۹۹۴, p. ۳۲۲۷.
۱۲. C. Byk, La forme internationale du testament: JCP ed . N ۱۹۹۴ doctrine n ۲۴s.
۱۳. J. P. Plantard, Rapport explicatif op. cit., p. ۹۶ Droz p. ۳۰۱.
۱۴. voeu ۸۸ congre des Notaires deFrance, Grenoble ۱۹۹۲: Rep . Defrenois. Act. Not p. ۱۲۰.
۱۵. M. Revillard, j , ci, not. From . V Legalistion face . ۱۰ et fase. ۱۵.
۱۶. Loi du ۲۹ avril ۱۹۹۴: J.O . ۳۰ avril ۱۹۹۴ , p. ۶۳۲۷.
۱۷. K. H . Nadelman The formal validity of wills akd the Washington convention ۱۹۷۳ providinging the from if an international will: A.j.c.l. ۱۹۷۴, p. ۳۶۵ s.
۱۸. M. Revillard, Droit internationdl prive et pratique notariale, op. cit. n ۳۰۱ s.
۱۹. V. model de lapostille figurant sous la convention de la Haye du ۵ octobre ۱۹۶۱ supprimant l exigence de la legalisation des actes publies etrangers ou le certificat international figurant sous la convention da le Haye de ۲۰ octobre ۱۹۷۳ sur ladministration des successions.
۲۰. G.Droz, U.I.N.L, T.I.P. ۲۸۲۶ J.CI.Dr. Int. fase ۵۵۷ le cahier n ۹۱ s.
۲۱. J.P.Plantard, op. cit., p. ۹۶ s. G.Droz, U.I,P ۳۰۱ n ۱۱۰ G.Droz et M.Revillard: J,CI, dr. int. Fase, ۵۵۷۱ cahier n ۱۱۲.
۲۲. K.H. Nadelman, op. cit., p.۳۷۳ _ ۳۷۴ J. curtis, The convention on international wills: a reply to curt Nadelman: A,J.C.L. ۱۹۷۵ p. ۱۱۹ s.
۲۳. G.Droz , U.I.N.L op. cit., p. ۳۰۰, n ۱۰۹, not ۲۷.
۲۴. G.Droz et M.Revillard: J.CI.dr. int. fasc. ۵۵۷۱ cahier n ۱۳۱ s.
۲۵. La scission de la Republique et de la Republique slovaque a provoque lentree en vigueur de cette convention le l juillet ۱۹۹۳.
۲۶. p. Lagrde, La nouvelle covention de Laa Haye sur la loi applicable aux successions Rev. crit DIP ۹۸۹. p. ۲۴۹ s.
منبع : سایت حقوقی دادخواهی


همچنین مشاهده کنید