پول توجیبی، یارانه بچه ها

بابا پول توجیبی من یادت نره ؛ این جمله ای است كه هر روز، هر هفته و دست كم هر ماه، مسئول امور مالی خانواده را مورد خطاب قرار می دهد و یك گفتمان عاطفی- اصراری و در برخی موارد هم تنشی، فضای خانه را پر می كند؛ تنشی(!) از این جهت كه مطابق آمار سازمان ملی جوانان، ۵/۸۲ درصد از جوانان با این جمله كه این روزها پول حرف اول را می زند موافق بوده اند. البته این نظر در كنار كاستی های اقتصادی، غیرمنصفانه به نظر می رسد. در این آشفته بازار، فرزندان به فراخور درآمد یا بدون تناسب با آن، داد سخن درمی دهند كه پول توجیبی كافی نیست و كفاف خرج فلان و بهمان ضرورت غیرقابل انكار را نمی دهد و بابا پول بده، پول بده .در این مواقع، از والدین بخت برگشته گفتن نه و از لشكر سلم و تور خواهش و چانه. یك آمار فرضی، گویای مغلوبه شدن جنگ به نفع بچه هاست، البته در اكثر موارد؛ معمولا كسی راضی به رنجش و نارضایتی بچه ها نیست، شاید هم این امر تبعات و عوارض غیرقابل پیش بینی به همراه دارد كه كمتر فرد عاقلی جرات رویارویی با آن را دارد.پای صحبت بچه ها كه بنشینیم قضیه كمی فرق می كند. تقریبا هیچ كدام رضایتی از میزان دریافتی ندارند و دست آخر پدر، محكوم به جرم انحصار درآمدهای خانواده می شود. تمام این فراز و نشیب ها با نزدیك شدن به برگریزان طبیعت و بازگشایی مدارس، رنگ و بوی دیگری به خود می گیرد كه توجه به این مسئله، ضرب در بایدها و ضرورت های روان شناسی كودك می شود.گذر از طرفین این معادله، ناظر را به رویت واقعیات اجتماعی می كشاند. این واقعیات حاكی از رواج ناهنجاری های بسیار، ناشی از افراط و تفریط والدین در پرداخت پول توجیبی بچه هاست. در یك سو كودكانی را می یابیم كه از انباشت نداشته ها چشم و دل در گرو همسالان غنی تر یا دارایی های آنان دارند و در دیگر سو، فرزندانی كه متاسفانه از فرط اشباع، به دنبال هیجانات كاذب، اقدام به سرقت های كوچك و بزرگ می كنند. به این ناهنجاری ها باید استعمال دخانیات، مواد مخدر و قرص های روان گردان را نیز افزود. تمامی این كج روی ها بر خلاف تصور عموم، تنها ناشی از فقر نبوده و برخی اشكال آن بیشتر مبتلا به قشر غنی است. قشر خاصی از كودكان كه آستانه لذت آنها روزبه روز بالا می رود، دیگر با بازی و سرگرمی و تفریحات سالم ارضا نشده و طعمه های خوبی برای فروشندگان انواع كالاهای جرم زا می شوند. پیوسته باید این نكته را مدنظر قرار دهیم كه تنها، نوع سودجویی از كودكان دارا و ندار تفاوت می كند.تجربه روان شناسان نشان می دهد كه تعداد زیادی از افرادی كه شرایط را سریعا سخت و ناهموار ارزیابی كرده و تحمل مشكلات و مصائب را برنمی تابند، در زمان كودكی و نوجوانی تحت حمایت های بی مورد قرار داشته اند و به قول معروف نازك نارنجی بارآمده اند.
بایست برای نوجوانانی كه در مقابل فضای نسبتا مناسب خانواده، دوستان را ترجیح می دهند كه براساس نظرسنجی سازمان ملی جوانان، ۴۷ درصد برآورده شده اند- تمهیدی اندیشید تا در آینده، برخی از آنان شرایط سهل و نامشروع را بر شرایط سخت و مشروع ترجیح ندهند.با این وجود، طیف كودكانی كه از این جنبه در معرض خطر قرار دارند، در مقابل خیل عظیم كودكان فقیر، بسیار ناچیز است؛ به طوری كه بحث از بایسته های توزیع قدرت خرید بین كودكان فقیر، اكثریت مخاطب ها را پوشش می دهد. فرزندانی كه زیر بار نداشته ها، دچار سرخوردگی و انواع خودكم بینی می شوند و به بیان دیگر، بحران هویتی كه جامعه شناسان تنها دوردست ها را برای علل آن جست وجو می كنند، از همین كاستی ها آغاز می شود. بنابراین پول توجیبی ضرورتی است كه باید به عنوان یارانه بچه ها همیشه منظور شود.
چنانچه والدین به این مقوله بیشتر توجه كنند، میزان تبعات سوء كمبودهای اقتصادی فرزندان كاهش می یابد. همچنین اگر سیستم پول توجیبی هفتگی یا ماهانه،به جای سیستم روزانه درست مورد استفاده قرار گیرد، فرزندان متوجه می شوند كه برای رساندن بودجه تا وصول پول توجیبی بعدی باید تدابیر اقتصادی از جمله صرفه جویی، حذف خریدهای غیرضروری و اولویت بندی نیازها را پیش گیرند و در غیر این صورت باید چند روزی را با جیب خالی سر كنند.تدبیر دیگری كه می تواند موجب پرورش ذهنی و آمادگی كودكان و نوجوانان برای رویارویی با آینده ای پرفراز و نشیب باشد، در نظر گرفتن سیاست های تشویقی توسط والدین و پرداخت پول توجیبی بیشتر در قبال قبول مسئولیت و مشاركت در امور خانه است. چنین تمهیداتی فرد را آماده دستیابی به استقلال روحی ومهارت های زندگی می سازد. این درحالی است كه متاسفانه خانواده های ایرانی كمتر چنین رویكردهایی را مدنظر قرار می دهند و در اكثر موارد، برای جلب مشاركت فرزندان، با مشكلات زیادی مواجه می شوند.حال بهتر است برای رویارویی با واقعیات موجود در جیب نسل جوان و بویژه محصل، سری به آمار سازمان ملی جوانان درخصوص وضعیت اقتصادی این قشر بزنیم.مطابق آمار سازمان مذكور، وضعیت جوانان، كاملا نامناسب است؛ هم درآمد خانواده های جوانان غیرشاغل، هم درآمد جوانان شاغل و بالاخره پول توجیبی جوانان غیرشاغل بسیار كم است. درآمد ماهانه ۷۳ درصد از خانواده های جوانان در سال ۸۱، ۱۵۰ هزار تومان و كمتر است. كاملا روشن است كه این درآمد، بسیار اندك است. مسلما جوانانی كه خانواده هایشان چنین درآمدی دارند، دچار كمبودهای بزرگ اقتصادی و اجتماعی هستند. خانواده های سایر جوانان نیز عموما درآمد بسیار بالایی ندارند. درآمد ۱۷ درصد از خانوده های آنان در فاصله ۱۵۰ تا۳۰۰ هزار تومان در ماه است و فقط ۶ درصد جوانان، درآمد خانواده را بیش از ۳۰۰ هزار تومان در ماه گزارش كرده اند.براساس گزارش وضعیت و نگرش و مسائل جوانان در مورد پول توجیبی ماهانه جوانان غیرشاغل، اولا ۲۲ درصد از جوانان به هر دلیلی، نخواسته اند كه به سئوال مربوط به میزان پول توجیبی ماهانه جواب بدهند كه البته دلیل آن روشن است- ثانیا این پول توجیبی در مورد ۷۸ درصد باقیمانده، وضعیت زیر را دارد.
بدون پول توجیبی ماهانه ۱۵ درصد
هزار تومان و كمتر، ۱۷درصد
هزار تا ۳ هزار تومان ۱۶، درصد
۳ هزار تا ۵ هزار تومان، ۱۳ درصد
۵ هزار تا ۱۰ هزار تومان، ۸ درصد
بیشتر از ۱۰ هزار تومان ۹، درصد
مجموع این بررسی ها نشان می دهد كه وضعیت اقتصادی كودكان، نوجوانان و جوانان كشور در بسیاری موارد، نامناسب است و اگر معیارهای پیشرفته جهانی را درنظر بگیریم، فقط ۱۰ درصد جوانان در وضعیت اقتصادی مناسبی به سر می برند. این آمارها شاید در وجهی دیگر، میزان بالای خشم نهفته میان ۵۵ درصد از جوانان كشور را در سال ۸۳ توجیه كند.شاهد مثال نیز اتفاقاتی است كه در صفحه حوادث روزنامه ها ملاحظه می كنید. در پایان با بررسی این كاستی ها، جای تعجب است كه چرا مسئولان مدارس تنها به پول های زیاد در جیب محصلان توجه خاصی دارند و در این بین جیب های خالی، خالی از رسیدگی باقی می ماند.
ترفندهای افزایش پول توجیبی
امروزه روان شناسان روند رو به كاهش آستانه سنی ورود كودكان و نوجوانان در عرصه های اجتماعی را تایید می كنند؛ مهارت های زندگی،
خود به خود از طریق گسترش وسایل ارتباط جمعی، افزایش روند جلب مشاركت دانش آموزان در امور مدرسه و كمر نگ شدن مقاطع سنی در حال افزایش است، اما باید توجه داشت كه رشد و پیشرفت چنین روندی بیشتر در كشورهای پیشرفته صورت می گیرد و اگرچه برنامه ریزان و سیاستگذاران ما نیز خلاء برنامه های مرتبط با این موضوع را درك كرده اند، اما سیاست های اتخاذ شده توسط آموزش و پرورش بیشتر شبیه به الگوبرداری ها، ناقص است.بنابراین خانواده ها به منظور كنترل نحوه استقلال طلبی فرزندان می توانند خود، راهكارهای مناسب را پیش گیرند. از آنجا كه تشویق مالی، یكی از مهمترین تقویت ها به شمار می رود، بسیاری از تقویت ها از طریق این نوع تشویق ها اعمال می شود. پیش گرفتن چنین تشویق هایی كمك مناسبی برای افزایش پول توجیبی بچه ها به شمار می رود.یكی از راهكارهای كنترل رفتارهای اقتصادی، ارائه مسئولیت بعضی خریدهای روزانه مایحتاج خانه به بچه هاست. طی چنین فعالیتی اعضای كوچك خانه نیز با مشكلات و مسائل خارج از حیطه مدرسه آشنا می شوند. همچنین با توجیه فرزندان درخصوص كالاهای اقتصادی تر و با صرفه، چنانچه در نوع خرید آنها انتخاب این نوع كالاها ملاحظه شد، می توان مابه التفاوت آن با كالاهای معمول، ولی گران را به پول توجیبی اضافه كرد.چنین رویكردی با وجود تنوع بالای كالاها و كارخانه های متعددی كه اقدام به تولید كالاهای یكسانی با قیمت های متفاوتی می كنند، بارزتر می شود. تفاوت قیمت كالاهای یارانه ای مانند شیر كه قیمت آزاد آن بیشتر است، فراموش نشود، چرا كه سحرخیزی را در بین نوجوانان افزایش می دهد.حفظ و نگهداری از وسایل شخصی، صرفه جویی های قابل توجهی را در پی دارد. اگر فرزندان به این مهم توجه شایانی ندارند، گاه به این دلیل است كه به دنبال بی اعتنایی و تخریب وسایل، سریعا كالایی نو، جایگزین آن می شود یا نگهداری صحیح وسایل، هیچ گاه از سوی والدین مورد تشویق قرار نمی گیرد. این مهم در كودكان و نوجوانان بیش از هر چیز در البسه آنان ملاحظه می شود. چنانچه سرپرست خانواده توجه بیشتری به این موضوع داشته باشد می تواند میزان صرفه جویی حاصل از حفظ و نگهداری صحیح از وسایل و پوشاك را تخمین بزند و باز هم ترفندی برای افزایش توجیبی بچه ها به كار می رود.
مهدیا گل محمدی

منبع : روزنامه همشهری