در مان سنگ صفرا

تقریبا دو سال پیش یكی از اقوام ما (که خانومی سی ساله بود) به سنگ صفرا دچار شده بودو اندازه ی سنگ به ۸ میلی متر رسیده بود و روز به روز بزرگتر می شد و علاجی جز عمل كردن نداشت اما به علت اینكه بسیار چاق بود دكتر ها پشت سرهم عمل را به تاخیر می انداختند ودر عوض درد هر روز بیشتر وبیشتر و سنگ هر روز بزرگتر و زرگتر می شد . تا اینكه روزی آب چشمه ای را به ایشان معرفی كردند كه می گفتند این آب سنگ صفرا را از بین می برد . او دو روز از این آب مصرف كرد و پس از دو روز دردش به كلی از بین رفت ونوشیدن این آب را تا پنج ماه ادامه داد و دیگر اثری از درد پدیدار نشد . هم اكنون دو سال از این ماجرا می گذرد وهنوز هم كه هنوز است هیچ دردی مشاهده نمی شود و بنا به عکس سونوگرافی که گرفته اند اثری از سنگ به چشم نمی خورد . لازم به ذکر است که هیچ گونه ای تغییر در رژیم غذایی خود انجام نداده است تا این امر را به بیماری ربط دهیم . این امر برای من بسیار جالب بودو انگیزه ای در من ایجاد کرد تا دلیل آن را با تحقیق و مطالعه بیا بم .
در ابتدا این سئوال پیش آمد كه : دلیل اینكه این آب ، سنگ صفرا را درمان می كند چیست ؟این پروزه دارای اطلاعات غنی در مورد صفرا و سنگ صفرا می باشد و در تحقیقات گذشته ای که در مورد سنگ صفرا انجام شده درمورد تعیین املاح سنگ صفرا و ارتباط این بیماری با بیماری های دیگر است که تنها در مورد املاح سنگ صفرا توضیح داده و در مورد درمان آن موردی ذکر نشده است است و اما در این طرح روش جدیدی ذکر می شود که هیچ گونه عارضه برای بیمار ندارد . در صورتی که داروهای ضد سنگ صفرا عوارض جانبی دارند.
سنگ کیسه صفرا(gallstone)چیست؟
سنگ کیسه ی صفرا شایعترین بیماری صفراوی است. خانم ها بیشتراز آقایان دچار سنگ صفراوی می شوند. معمولا در سنین چهل و بالاتر سنگهای صفراوی تشکیل می شوند. در کشورهای غربی از هر چهار تا پنج نفر، یک نفر سنگ صفراوی پیدا می کند ولی در کشور ما ظاهرا شیوع سنگهای صفراوی قدری کمتراست.
سنگهای صفراوی سه نوع می باشد:
سنگهای کلسترولی و سنگهای مخلوط کلسترل ورنگدانه سنگهای رنگدانه وسنگهای کلسترلی ومخلوط ۸۰ درصد کل سنگهای صفراوی را تشکیل می دهد.
چرا سنگهای صفراوی بوجود می آیند؟
در حالت طبیعی صفرا از کبد ترشح شده و از راه مجاری صفراوی به روده ها ریخته می شود. کیسه ی صفرا کار انبار کردن وغلیظ کردن صفرا را بر عهده دارد. وقتی شخص غذا می خورد کیسه ی صفرا با انقباض خود مقدار زیادی صفرای غلیظ را وارد روده می کند، تا به هضم چربیها کمک کند.گاهی به علت اختلال در ترکیب مواد موجود در صفرا، غلضت کلسترول بالا رفته وغلضت املاح صفراوی در صفرا،کم شده و زمینه ی مساعد برای تشکیل کریستال در صفرا ایجاد می شود.کریستالها بزرگتر شده وبه هم می پیوندد وسنگ صفراوی تشکیل می شود. از دیگر علل می توان به : خالی‌نشدن‌كامل‌كیسه‌صفرا ،بروز تغییراتی‌در مخاط‌صفراوی‌،افزایش‌غلظت‌بیلی‌روبین‌در صفرا،عفونت‌در مجاری‌صفراوی‌كه‌صفر از كبد در آنها به‌جریان‌می‌افتد و تشکیل سنگ کیسه صفرا وقتی رخ می دهد که کلسترول ، رنگ دانه های صفراوی ، املاح صفراوی، کلسیم و مواد دیگر در کیسه صفرا رسوب می کنند. علت اصلی تشکیل سنگ کیسه صفرا نامعلوم است. رکود ، عفونت و اختلال متابولیک و یا تغییرات شیمیایی به نظر می رسد نقش داشته باشند. . Serles et al در سال ۱۹۷۰ ثابت کردند بیمارانی که کالری بالا از هر نوع غذا بگیرند باعث زیاد شدن ترشح کلسترول در صفرا و تشکیل بیشتر سنگ صفراوی می شوند . همانطور كه چاقی باعث ایجاد سنگ صفراوی می‌شود كاهش وزن سریع و استفاده از روش‌های لاغری سخت و سریع نیز احتمال ایجاد سنگ صفرا را افزایش می‌دهدنسبت كلسترول صفرا به املاح بین یك تا بیست و یك بر سی می باشد وقتی این نسبت به یك بر سیزده نزدیك می شود صفرا نمی تواند كلسترول را دفع كند ودر نتیجه كلسترول رسوب كرده و سنگ ایجاد می شود .دو عامل كلسترول و اسید صفراوی در ایجاد سنگهای صفراوی مؤثرند.بدین ترتیب كه هرچه میزان كلسترول صفرا بالاتر و یا غلظت اسید صفراوی كمتر باشد خطر سنگ‌سازی بیشتر میشود .در افرادی كه زایمانهای مكرر دارند خطر ایجاد سنگ صفرا بیشتر است.عمل جراحی معده انجام داده و عصب واگ را قطع كرده باشند، همچنین افرادی كه قسمتی از روده آنها طی جراحی برداشته شده و نیز در مبتلایان برخی بیماریهای التهابی روده بیش از سایرین در معرض ابتلا به سنگ كیسه صفرا هستند.همانطور كه چاقی باعث ایجاد سنگ صفراوی می‌شود كاهش وزن سریع و استفاده از روش‌های لاغری سخت و سریع نیز احتمال ایجاد سنگ صفرا را افزایش می‌دهد.نسبت كلسترول صفرا به املاح بین یك تا بیست و یك بر سی می باشد وقتی این نسبت به یك بر سیزده نزدیك می شود صفرا نمی تواند كلسترول را دفع كند ودر نتیجه كلسترول رسوب كرده و سنگ ایجاد می شود .دو عامل كلسترول و اسید صفراوی در ایجاد سنگهای صفراوی مؤثرند.بدین ترتیب كه هرچه میزان كلسترول صفرا بالاتر و یا غلظت اسید صفراوی كمتر باشد خطر سنگ‌سازی بیشتر در افرادی كه زایمانهای مكرر دارند خطر ایجاد سنگ صفرا بیشتر است.عمل جراحی معده انجام داده و عصب واگ را قطع كرده باشند، همچنین افرادی كه قسمتی از روده آنها طی جراحی برداشته شده و نیز در مبتلایان برخی بیماریهای التهابی روده بیش از سایرین در معرض ابتلا به سنگ كیسه صفرا هستند.
عوامل‌ افزایش‌دهنده‌ خطر چیست؟
وجود بیماری‌هایی‌مثل‌بیماری‌سرخرگ‌های‌قلب‌، سیروز كبدی‌، یا اختلالات‌روده‌كوچك‌سابقه‌خانوادگی‌سنگ‌ كیسه‌صفرا عوامل‌ژنتیك‌. برخی‌از گروه‌های‌قومی‌استعداد بیشتری‌در مورد تشكیل‌سنگ‌در كیسه‌صفرا دارند. مصرف‌ الكل‌وقرص‌های‌ضدحاملگی‌ ورژیم‌غذایی‌پرچرب‌و كم‌فیبر وكاهش‌وزن‌سریع‌ در خانم‌هایی‌كه‌فرزندان‌زیاد به‌دنیا آورده‌اند.
علائم سنگهای صفرا چیست ؟
عده ای از افراد مبتلا به سنگ کیسه ی صفرا هیچگونه علامتی ندارند و از بیماری خود بی اطلاعند. اگر سنگ کیسه ی صفرا علامت ایجاد کند، به صورت احساس پری و سنگینی ناحیه ی بالای شکم، یک تا سه ساعت بعد از خوردن غذای چرب است، که مدت دو تا سه ساعت طول می کشد .این درد گاهی همراه با حالت تهوع همراه است ، و بیمار ممکن است آنرا سوء هاضمه تعبیر کند. گاهی درد در ناحیه ی بالای شکم ودر طرف راست شکم ایجاد شده و شدید می شود و با حالت تهوع واستفراغ همراه می شود، و ادرار پررنگ می شود،این حالت به علت التهاب حاد کبد بوجود می آید وبه کوله سیستیت حاد موسوم است و نیاز به درمان جراحی دارد.از دیگرعلائم سنگ صفرا می توان به : تهوع‌و استفراغ‌ ، نفخ‌یا آروغ‌، عدم‌تحمل‌غذاهای‌چرب‌(سوءهاضمه‌، نفخ‌و آروغ‌)و زردی اشاره کرد.
آیا راه معالجه ای برای سنگ کیسه ی صفرا هست؟
اگر سنگ کیسه ی صفرا بدون علامت است وبطور اتفاقی کشف شده است نیاز به معالجه ی خاصی ندارد . چنانچه بیمار دچار درد ناشی از سنگ کیسه ی صفرا بعد از غذای چرب می شود، باید درمان انجام گیرد . بهترین درمان خارج کردن کیسه ی صفرا وسنگهای درون آن، بوسیله ی عمل جراحی است. امروزه توصیه می شود، در مراکز مجهز، عمل جراحی با استفاده از لاپاراسکوپ انجام گیرد. (لاپاراسکوپ وسیله ای است لوله مانند، که آنرا از سوراخ کوچکی که روی شکم ایجاد می کنند، وارد شکم بیمار کرده، و امکان دیدن و خارج کردن کیسه ی صفرا را فراهم می سازد (که در اطلاعات عمومی در بخش آخر به تفضل شرح داده شده است )).گاهی جراح قادر به خارج کردن کیسه ی صفرا با لاپاراسکوپ نیست، و مجبور به بازکردن شکم به روش معمولی، و عمل جراحی کیسه ی صفرا می شود.آیا امکان درمان سنگهای کیسه ی صفرا بدون عمل جراحی هست؟
آری این کار امکان پذیر است (صرف نظر از دارویی که من در تحقیق خود ارائه می دهم)،ولی فقط در موارد مخصوص از این روش استفاده می شود،و این روش داروهای ضد سنگ صفرا می باشد (در زیر شرح داده شده) و هرگز روش روتین برای همه بیماران بشمار نمی رود، زیرا:
۱-پس از شش ماه تا دو سال فقط پنجاه درصد سنگها حل می شود ۲- سنگها با قطر یک سانت یا بزرگتر حل نمی شوند ۳- پس از قطع درمان در پنجاه در صد بیماران مجدداً سنگ کیسه ی صفرا پیدا می کنند. ۴- درمان همراه با عوارض
۵-داروهای تجویز شده گران است ،و بایستی تا آخر عمر، هر روز مصرف شوند.
۶- اگر کیسه صفرا بعلت التهاب مزمن قدرت انقباض خود را از دست داده باشد ، درمان داروئی فایده ای ندارد.
۷-این دارو ها را به ندرت می توان یافت چون در کشور ما تولید نمی شود و به سختی وارد می شود .
۸- اگرچه این داروها مقدار كلسترول كیسه صفرا را كاهش می‌دهند اما مقدار كلسترول خون را بالا می‌برند زیرا دفع كلسترول در صفرا كم می‌شود.
گاهی سنگ های کیسه ی صفرا را با دستگاه سنگ شکن خرد کرده، وداروهای حل کننده سنگ به بیمار می دهند. این روش ها در بیماران پیر که مشکلات قلبی دارند و قادر به تحمل عمل جراحی نیستند، بکار می رود.اگرسنگ کیسه ی صفرا را درمان نکنیم چه عوارضی ممکن است پیش آید؟
۱- و گاهی دهانه ی خروجی آنرا می بنددوسبب ایجاد التهاب حاد آن (کوله سیستیت حاد ) می شود التهاب حاد کیسه ی صفرا می شود که یک مسئله ی اورژانسی است وکارطبیعی کیسه صفرا را مختل می کند .
۲- سیاه شدن کیسه ی صفرا و سوراخ شدن آن، که عارضه ی خطرناکی است.
۳- ایجاد فیستول، و وارد شدن سنگ در داخل روده و مسدود کردن روده ی باریک.
۴- سنگ کیسه ی صفرا گاهی متعدد است، و قطر آن گاهی تا چند سانتیمتر می رسد. ،. گاهی سنگ، از کیسه ی صفرا خارج شده و به مجرای اصلی صفراوی (که از کبدشروع شده و به روده ختم می شود)وارد شده و راه اصلی جریان صفرا را می بندد . از این حالت بیمار ممکن است دچار یرقان و اتساع مجاری صفراوی شود.داروهای ضد سنگ صفرا چگونه عمل می‌كنند؟
كنودئوكسی كولیك اسید ماده‌ایی اس كه بطور طبیعی در صفرا یافت می‌شود. این ماده بر فرآیندهای شیمیایی در كبد اثر می‌گذارد و یا كنترل مقدار كلسترولی كه وارد صفرا می‌شود در تنظیم میزان كلسترول خون نقش دارد. به محض آنكه میزان كلسترول كاهش پیدا كند اسیدهای صفراوی را حل و تجزیه سنگها را در كیسه صفرا شروع می‌كنند. برای ایجاد بهترین اثر دارویی كنودئوكسی كولیك اسید باید این داروها را با یك رژیم غذایی كم كلسترول و پر الیاف مصرف كرد. اشخاصی كه آترواسكلروز ( رسوبات چربی در دیوار رگها ) دارند باید در مصرف داروها احتیاط کرد . تحقیقات انجام شده در مورد تعیین تركیب سنگهای كیسهء صفرا و ارتباط آن با فاكتورهای خونی (كلسترول، تری گلیسرید، كلسیم،, BS, LDH، چاقی و بیماریهای همراه) نتایج این تحقیق عبارتند از:
۱-از ۱۰۰ بیمار مورد مطالعه ۷۰ نفر زن و ۳۰ نفر مرد بودند، با افزایش سن شیوع سنگ در زن ها افزایش می‌یابد بیشترین میزان شیوع سنگ در زنها در گروه سنی ۵۰-۶۴ و در مردها در گروه سنی بالای ۶۵ سال می‌باشد.
۲- از ۱۰۰ بیمار مورد مطالعه ۶۴ درصد ساكن شهر و ۳۶ درصد ساكن روستا بودند.
۳ - میانگین سن جامعهء مورد مطالعه ۵۴/۰۹ سال است.
۴- شیوع سنگ در خانمها یی كه بیش از ۴ زایمان داشته‌اند بیشتر است .
۵- شایعترین نوع سنگ در جامعهء مورد مطالعه از نوع مخلوط با شیوع ۵۷ درصد می‌باشد
۶- تفاوتی از نظر نوع سنگ در ساكنین شهر و روستا وجود ندارد.
۷- شایعترین بیماری همراه با سنگ صفرا اولسرپپتیك (زخم اثنی عشر)می‌باشد.
۸- از ۱۰۰ بیمار مورد مطالعه فقط ۲۱ نفر سابقهء سنگ در فامیل درجهء اول خود داشته‌اند.
۹-از ۱۰۰ بیمار مورد مطالعه ۱۷ درصد سابقهء هیپرلیپیدی، ۸ درصد سابقهء زردی داشته‌اند.
۱۰- شایعترین علامت در بیماران مبتلا به سنگ صفرا دل درد می‌باشد كه در ۸۴ درصد كیسهء صفرا زردی بوده است كه فقط در ۲۰ درصد جامعهء مورد بررسی وجود داشته است .
۱۱- میانگین قند خون جامعهء مورد مطالعه ۱۲۰/۹۶ میلی‌گرم درصد با انحراف معیار ۴۹/۶ می‌باشد كه در مردان ۱۳۱/۱ و در زنان ۱۱۶/۶۱ می‌باشد كه این تفاوت از نظر آماری معنی‌دار نمی‌باشد.
۱۲- میانگین تری گلیسرید سرم در مردان جامعهء مورد مطالعه ۱۲۹/۰۳ و انحراف معیار ۸۵/۵ و در زنان ۱۵۷/۲۳ با انحراف معیار ۱۱۷/۵۱ می‌باشد كه این تفاوت در دو جنس از نظر آماری معنی‌دار نیست.
۱۳ P value . ۰.۰۹- در اكثریت سنگهای كیسهء صفرا میزان تری گلیسرید سرم درهنگام درد نرمال بوده است.
۱۴- میانگین كلسترول سرم در مردان با افزایش سن افزایش می‌یابد بطوریكه بیشترین میانگین در گروه سنی ۶۵ سال و بالاتر با میانگین ۱۱۷/۹۵ مشاهده می‌گردد. در زنان میانگین كلسترول سرم با افزایش سن افزایش یافته ولی در گروه سنی ۶۵ سال و بالاتر كاهش چشمگیری در میانگین كلسترول سرم دیده می‌شود.
۱۵- با افزایش میزان كلسترول سرم کلسترول سنگ صفرا نیز افزایش می یاید و میانگین درصد كلسترول سرم رابطهء مستقیم با كلسترول سنگ صفرا دارد.
۱۶- میزان كلسیم خون در زنان بیشتر از مردان می‌باشد .
۱۷- میانگین درصد كلسیم سنگ صفرا در مردان بیشتر از زنان می‌باشد.
۱۸- سنگ كلسیمی در بیمارانی دیده می‌شود كه كلسیم سرمی پائین دارند. بنابراین میزان كلسیم سرم با درصد كلسیم موجود در سنگ رابطهء عكس دارد.
۱۹- میانگین LDH سرم در مردان بیشتر از زنان می‌باشد.
۲۰- نیمی از افراد با سنگهای پیگمانته LDH سرمی بالای ۲۰۰ u داشته‌اند.
۲۱- با افزایش LDH میانگین درصد پیگمان موجود در سنگ افزایش می‌یابد و LDH رابطه ی مستقیم با پیگمان سنگ دارد .
۲۲- تفاوتی از نظر BMI بین دو جنس در جامعهء مورد مطالعه وجود نداشت .
۲۳- در كسانیكه BMI بیش از ۲۵ داشتند، سنگهای كلسترولی و Mixed در آنها شایعتر بوده است
۲۴- ارتباطی بین بیماریهای همراه و نوع سنگ وجود نداشت .آنچه از این تحقیق می توان دریافت این است كه جنس زن، سن بالای ۴۰ سال، زندگی در مناطق شهری، چاقی، مصرف OCP، حاملگی، عمل جراحی روی GIدیابت،اولسرپپتیك و هیپرلپیدی به عنوان فاكتورهای مؤثر در ایجاد سنگ كیسهء صفرا محسوب می‌شوند. همچنین درصد كلسترول سنگ با میزان كلسترول سرم رابطهء مستقیم و درصد كلسیم سنگ با میزان كلسیم خون رابطهء عكس دارد. و LDHرابطه ی مستقیم با پیگمان سنگ دارد.واما در ادامه چه موادی بر صفرا و سنگ صفرا و درمان سنگ صفرا موثرند:
آرتیشو ( کنگر فرنگی ) Artichoke (نام علمی Cynara scolymus ، خانواده Astraceae)
تركیبات شیمیایی: برگهای خوردنی آرتیشو درای اینولین ، اینولاز و ماده ای تلخ بنام سینارین Cynarine می باشد . سینارین خاص زیاد کننده ترشحات صفرا و علت صفرا بری آرتیشو داشتن این ماده است .
خواص داروئی: ۱) کبد را تمیز و اعمال کبد را تنظیم می کند . ۲)ترشح صفرا را افزایش می دهد . ۳) باعث دفع سنگهای کیسه صفرا می شود . البته تمامی گیاهان ذکر شده خواص دیگری نیز دارند كه در اینجا از گفتن آنها صرف نظر می كنیم * *اسفناج دارای ویتامین های A وB۱و B۲ ، C ، D و P ، کلسیم ، فسفر، پروتیین ، چربی ، قند ، آهن ، ید و بسیاری از املاح دیگر است . اسفناج به علت داشتن اکسالات برای مبتلایان به بیماری سنگ کیسه صفرا و ورم ضرر دارد .
سویا:
تركیبات شیمیایی: سویا از نظر ویتامین های گروه B بسیار غنی است و دارای مقدری ویتامین های C,D,E,K و كمی كاروتن می باشد . سویا همچنین دریا كلروفیل و آنتی بیوتیكی بنام كاناوالین نیز هست. دانشمندان موفق شده اند كه از لوبیای سویا یك نوع آنتی بیوتیك ارزان قیمت تهیه كنند كه مورومیكس نامیده می شود و باكتریهای مضر روده را از بین می برد .
خواص داروئی: سویا سنگ كیسه صفرا را شكسته و خارج می سازد و اگر از فرآورده های سویا استفاده كنید در بدن شما سنگ كیسه صفرا تولید نخواهد شد اگرسنگ كیسه صفرا درید رژیم خود رابه سویا تغییر دهید
کار صفرا :
کار کیسه صفرا در انسان انباشتن و تغلیظ صفرا است تا به هضم چربی کمک نماید. وقتی که چربی وارد اثنی عشر می شود باعث تحریک و ترشح هورمون Cholecystokinin توسط مخاط روده می شود. هورمون مذکور از راه خون وارد کیسه صفرا شده و باعث انقباض آن می شود که در نتیجه صفرای غلیظ شده وارد مجرای کلدوک و بعد به روده کوچک وارد می شود که وجود آن برای امولسیفیکسا سیون ( ذره – ذره شدن) ( Emulsification ) چربی های مورد نیاز است. قطع شدن جریان صفرا که بیماریهای کیسه صفرا به وجود می آید می تواند باعث اختلال هضم چربی ها شود . در حدود ۵ تا ۱۰ درصد از افراد بالغ دچار بیماریهای کیسه صفرا می شوند التهاب و عفونت کیسه صفرا را کولسیستیت ( Cholecystitis ) و به وجود آمدن سنگ کیسه صفرا کوله لیتیاز ( Cholelithiasis ) می نامند . نشانه ها وعلائم بالینی ( Symptoms ) در بیماریهای کیسه صفرا : درصد بالایی از ناراحتی های کیسه صفرا بدون علامت و ( Silent ) خاموش هستند. در زمانی که عفونت و یا مسدود شدن کیسه صفرا توسط سنگ در مجرای ( Cystic ) ( درد های کولیکی شدید در صورت انقباض کیسه صفرا پیش می آید- هضم و جذب غذاهای چرب باعث ناراحت شدن Discomfort ) بیمار و اختلال در هضم و جذب Imgaired Digestion چربی ها به علت مختل شدن ترشح صفراوی به وجود می آید. در بعضی از بیماران به دلائل نامعلوم تحملشان نسبت به بعضی از سبزیجات ( Legumes ) – خربزه و میوه هایی مانند توت ( Berries ) کم می شود. در کلیه سیستیت های حاد – شکم درد – نفخ شکم، حالت تهوع، استفراغ و تب نیز می تواند از علائم باشد. برای رژیم غذایی بیماران کیسه صفرا اصل این است که ناراحتی بیمار را با دادن غذاهای کم چرب به حداقل برسانیم. از لحاظ کالری اکثر بیماران کیسه صفراوی وزن بالاتر از طبیعی داشته و رژیم کم کالری توصیه می شود. با بیشترکردن غذاهای کم چرب و کربو هیدرات ها(Carbohydrates) می توان بیماران را تا اندازه ای از بیماری های کیسه ی صفرا راحت نگه داشت .صفرا از املاح صفراوی ، پیگمانتهای صفراوی و مواد دیگری تشكیل شده كه در یك محلول الكترولیتی قلیایی( شبیه شیره ی لوز المعده) حل شده اندآب
مواد جامد .حدود ۵۰۰ میلی لیتر صفرا در هر روز ترشح می شود .گلوكورونیدهای پیگمانتهای صفراوی یعنی بیلی وردین و بیلی روبین مسئول رنگ زرد طلائی صفرا هستند . املاح صفراوی نمكهای سدیم و پتاسیم اسید های صفراوی هستند كه با گلیسین یا تورین كه یك مشتق سیستین است مزدوج شده اند . دو اسید صفراوی اصلی كه در كبد تشكیل می شوند اسید كولیك و اسید كنودزوكسی كولیك هستند . در كولون باكتری ها اسید كولیك را به اسید دزوكسی كولیك و اسید كونوداُكسی كولیك را به اسید لیتوكولیك تبدیل می كنند چون این اسید ها بر اثر عمل باكتری ها تشكیل می شوند لذا اسید داُكسی كولیك و اسید لیتوكولیك اسید های صفراوی ثانویه نامیده می شوند . مزدوج شدن این اسید ها در كبد انجام می شود و مواد مزدوج شده مثلا اسید گلیكولیك و اسید تورو كولیك در صفرای قلیایی (۸/۵ تا (PH=۷/۵ ، كبدی املاح سدیمی و پتاسیمی تشكیل می دهند . املاح صفراوی تعدادی اعمال مهم دارند . املاح صفراوی با لیپید ها تركیب شده و میسلها را تشكیل می دهند كه مجموعه های محلول در چربی بوده و چربی از آن ها با سهولت بیشتری جذب می شود این عمل موسوم به اثر هیدروتروپیك املاح صفراوی است.املاح صفراوی كشش سطحی را كاهش داده و بطور تؤام با فسفر لیپید ها و مونوگلیسرید مسئول درآوردن چربی ها به صورت محلول هستند و به این ترتیب چربیها برای هضم و جذب در روده ی باریك آماده می كنند . نود تا نود پنج درصد املاح صفراوی از روده ی باریك جذب می شود . مقداری توسط انتشار غیر یونی جذب می شود اما قسمت عظیم آن ها به وسیله ی یك روند انتقال فعال بسیار كار آمد از بخش انتهایی ایلئون جذب می شود . پنج در صد باقی مانده وارد كولون شده وبه املاح اسید داُكسی كولیك واسید لیتوكولیك تبدیل می گردند . املاح صفراوی جذب شده مجدداً از طریق ورید باب به كبد انتقال یافته وبطور مجدد در صفرا ترشح می شوند (گردش روده ای – كبدی ) سرعت طبیعی سنتز املاح صفراوی ۲/۰ تا ۴/۰ گرم در روز است . مقدار كل املاح صفراوی بدن كه تقریباً ۵/۳ گرم است بطور مرتب از طریق گردش روده ای – كبدی مورد استفاده قرار می گیرد و محاسبه شده كه تمامی این مقدار دوبار در هر وعده ی غذا و ۶-۸ بار در روزمورد استفاده قرار می گیرد .هنگامی كه صفرا در روده وجود نداشته باشد تا ۵۰% چربی خورده شده در مدفوع ظاهرمی گردد . صفرای موجود در كیسه صفرا غلیظ تر از صفرای كبدی است . صفرا مایعی است صاف سیال ، زرد طلایی ( قبلاً دراین مورد سخن گفته ایم ) یا سبز رنگ ، تلخ مزه و دارای pH قلیایی است . مواد گوشتی و چربی غذاها ، هورمون سكرتین و تحریك اعصاب پنوموگاستریك و هورمون هپاتوكرینین موجب ترشح صفرا از كبد می شود .
اطلاعات در مورد اسیدها و املاح صفراوی
۱- اسید كولیك كه مقدارش در صفرا بیشتر است .
۲- اسید داُكسی كولیك كه فاقد عامل هیدروكسیل بر روی كربن شماره ی ۷ است .
۳- اسید كنوداُكسی كولیك كه فاقد عامل یدروكسیل بر روی كربن های شماره ی ۱۲ است .
۴- اسید لیتو كولیك كه فرمول شیمیایی آن مانند اسید كولیك می باشد ولی فقط عامل هیدروكسیل روی كربن های ۷ و۱۲ است .
كلسترول منشا سنتز اسید های صفراوی است
اسید آمینه گلیسین و یاتورین تركیب شده و به صورت اسید های صفراوی تركیبی و به شكل نمك های قلیایی گلیكوكولات و توروكولات در می آیند ، این نمكها را املاح صفراوی می نامند .كلسترول در آب محلول نیست ولی وجود املاح صفراوی آنرا به صورت محلول در می آورند . نسبت مقدار كلسترول به املاح صفراوی در صفرای طبیعی یك بیستم تا یك سی ام است و اگر این نسبت به یك سیزدهم برسد كلسترول رسوب می كند و سنگ صفرا را بوجود می آورد . املاح صفراوی كشش سطحی محلول های آبی را كاهش داده و در نتیجه تركیباتی مثل كلسترول ، اسید های چرب ، صابونها ،لسیتین و ویتامینهای محلول در چربی (A,K,E,D ) را بصورت محلول در آب در می آورد . بعلاوه املاح صفراوی چربیهارا به صورت امویلین (ذره ذره) در می آورد كه در نتیجه سطح تماس ذرات معلق چربی با آنزیم های لیپاز بیشتر شده ، و آسانتر و سریعتر هیدرولیز می شود.
خنثی سازی : صفرا با واكنش قلیایی خود هنگام ورود به دوازدهه اثر اسیدی شیره ی معده را به حد لازم خنثی كرده و PH محیط روده را قلیایی می كند تا فعالیت آنزیم های مترشحه از دوازدهه و روده ی كوچك PH بهینه ی آنها قلیایی است مسیر گردد .
دفع : متابولیت داروها سموم املاح Cu و Zn وHg و رنگدانه های صفراوی توسط صفرا دفع می شوند . رنگدانه های صفراوی مانند بیلی روبین و بیلی وردین كه از كاتابولیسم هم (هموگلوبین ) بوجود می آیند .شیره ی روده ایاز غدد برونر دوازدهه و غدد لیبركوهن موجود در مخاط روده ی كوچك در شبانه روز به مقدار یك لیتر ترشح می شود . مایعی است صاف ، لزج با واكنش قلیایی (۵/۷ ، ۵/۸ = PH) كه حدود ۴% مواد جامد و ۹۶% آب دارد . مواد معدنی آن ۶/۰ گرم و شامل كاتیون های و آنیون های میباشد.مواد آلی آن شامل آنزیم ها و موسین است . طبق نظریه ی ناست (Nasset) هورمون آنتروكرینین كه با تماس مكانیكی مواد غذایی در مخاط روده به وجود می آید محرك ترشح شیره ی روده ای است .
اطلاعات در مورد آب چشمه ای که سنگ صفرا را درمان می کند:
از باغ های مراغه است كه دمای آن ۷ درجه ی سانتی گراد است ودرون آن هیچگونه موجود زنده (تك سلولی ، جلبك و ...) و میكروسكوپی به چشم نمی خوردو در آن محلی كه آب از آنجا خارج می شود هیچ گونه جلبكی وجود ندارد. نبود جلبك در آب و آن جایی كه آب از آن جا خارج می شود به دلیل وجود املاح است (در آخر طرح ضمیمه گشته ). این آب هیچگونه عارضه ای برای بدن ندارد .این آب دارای رسانایی بسیار بالایی است ( تقریبا ۵ برابر آب شهری).ما آزمایشاتی برای تشخیص یون ها انجام دادیم امّا چون اعداد دقیقی بدست نیامده بود این كار را به اداره ی آب و فاضلاب مراغه محّول كردیم ( نتایج آزمایش در آخر پروژه آورده شده ) . در این آب املاح و نمك هایی مثل : (سدیم كلرور ها و بیكربنات ها و دیگر نمك های صفرا )وجود دارد .درمان سنگ صفرا بدون عمل جراحی و داروهای ذکر شده ی ضد سنگ صفرا (که بسیار گرانبها و کمیاب نا یاب هستند) چگونه امکان پذیر است ؟در حقیقت پاسخ این سوال موضوع همان طرح جدیدی است که این مقاله آن را ارائه می کند . همان طیور که مشاهده می کنید در این آب املاح صفراوی وجود دارد و املاحی که در صفرا نیست هم در این آب یافت نمی شود و PH آب بربر است با ۴۸/۷ که صفرا نیز تقریباً همین PH را دارد وقتی که آب نوشیده می شود و املاح وارد بدن می شوند پس از جذب شدن املاح صفراوی دوباره به حالت تعادل برگشتهو سن را در خود حل می کند دقیقاً کاری که داروی كنودئوكسی كولیك اسید اسید انجام میدهد ولی با این تفاوت كه كنودئوكسی كولیك اسید كلسترول را كاهش داده ودر نتیجه املاح افزایش می یابد و سنگ صفرا را دوباره به صورتمحلول درآورده و آن را دفع می كند امّا وقتی که این آب نوشیده می شود به كلسترول كاری نداریم و کلسترول ثابت می ماند (این خود یکی از امتیازات این طرح می باشد زیرا کلسترول صفرا با کلسترول خون رابطه ی عکس دارد و وقتی که ما کلسترول صفرا را کاهش می دهیم کلسترول خون بالا می رود)و فقط املاح را افزایش میدهیم و املاح بیشتر شده ، سنگ صفرا را تجزیه و دفع می كنند است ، همانگونه که نسبت املاح به کلسترول کمتر شده و سنگ ایجاد می شود عکس این نیز درست می باشد یعنی وقتی وقتی املاح بیشتر شود یا کلسترول کم شود سنگ دوباره به صورت محلول در آمده و با ترشح صفرا طبق روال همیشگی خود از آن دفع می شود و سنگ از بین می رود . املاح صفراوی را می توان با رژیم غذایی و یا با آب و نوشیدنی ها وارد بدن کنیم . و در ضمن آب و نوشیدنیها خود نیز از ایجاد سنگ صفرا جلوگیری کرده ودرد را کمی کاهش می دهند . وقتی که املاح مورد نظر در آب هست باعث می شود کشش سطحی آب نیز پایین بیاید (این نیز امتیازی محسوب می شود، برای اینکه یکی از وظایف صفرا کم کردن کشش سطحی آب برای محلول کردن کلسترول در آن است ). اگر ما با نوشیدن آبی با این املاح رژیم غذایی کم چربی هم داشته باشیم نتیجه ی کار چند برابر می شود .
نوشته : آرش داوری