خوابی با چشمهای چینی برای جهان

این رویدادها اگرچه در نظر اول و البته به ظاهر چندان ربطی به هم ندارند، اما در باطن بسیار شبیه اند. در هر دو مورد گروهها و طیف های اجتماعی بسیار ناهمگون دست به عمل اقتصادی مشترك زدند. كارگرانی كه برای كار به ژاپن می رفتند و تجاری كه خواهان كالاهای چینی بودند هر دو در یك رؤیا با هم سهیم اند؛ كسب سود در زمانی بسیار كم!
معدن طلا
دفتری نه چندان بزرگ در مركز شهر، میزی كه بر روی آن چند كامپیوتر قرار گرفته، مبلمان چرمی ساده، به علاوه یك آبدارچی كه مرتب برای شما چای می آورد و البته مقدار زیادی كاتالوگ، كل محل كار یك تاجر قدیمی است كه از گذشته، حتی قبل از این كه اسم و رسم امروزی از كالاهای چینی در میان باشد، مشغول تجارت با این كشور بوده، او می گوید: « رشد اقتصادی عجیب و بیشتر افسانه ای این كشور، آسانی و ارزانی تجارت با چین باعث شده عده بسیار زیادی از افراد كه البته بسیاری از آنها سابقه تجارت هم نداشته اند وارد این حرفه شوند. كشوری كه برای تجار حرفه ای حكم یك معدن طلا را دارد.» اما تجارت با این معدن طلا در چندسال گذشته ، باعث مسائل فراوان و سر و صدای بی شماری شده است. روند انفجارگونه تولیدات چینی نه فقط بازار ایران ، بلكه بسیاری از كشورها را دچار آشفتگی فراوان كرده است!
در حالی كه ایران به چین نفت، گاز، قیر، پتروشیمی، فولاد، سنگ و مواد اولیه ای مثل آهن صادر می كند، در مقابل بازار مصرف خود را با انواع كالاهای چینی نظیر پوشاك، كیف و كفش، اسباب بازی و لوازم برقی اشباع می كند. هرچند كه طبق آمار حجم مبادلات بازرگانی ایران وچین در سال گذشته ۵ میلیارد و ۷۰۰ میلیون دلار بوده كه تراز تجاری آن به نفع ایران است، اما ناگفته پیداست كه با تركیب فعلی صادرات و واردات با چین، در نهایت سود واقعی نصیب كدام كشور می شود.
كارفرمایان به روند ورود كالاهای چینی كه باعث فروش نرفتن تولیدات شركتهای داخلی و بیكاری كارگران می شود،معترضند و می گویند اگر دولت از تولید كنندگان داخلی حمایت نكند، باید منتظر ورشكستگی یك به یك آنها بماند و در مقابل برخی دولتمردان معتقدند ورود كالاهای چینی سبب ایجاد رقابت و شكستن انحصار تولید و افزایش كیفیت محصولات تولید داخل می شود.
اما واردات كالاهای چینی ارزان و بی كیفیت چینی واقعیتی است كه در صورت عدم اتخاذ سیاست صحیح منجر به ایجاد بحرانی وسیع در زمینه تولید داخلی و اشتغال در كشور خواهد شد. در واقع كالاهای چینی به قدری ارزان قیمت اند كه حتی وضع قیمت پایه و تعرفه های سنگین گمركی نیز تأثیر چندانی بر روی كنترل ورود آنها به كشور ندارد. چرا كه در این صورت به ورود آنها از راههای غیرقانونی و قاچاق منجر می شود.
غول سرمایه داری با لباس كمونیسم
كمكهای دولتی در چندسال گذشته به تجار و صنعتگران چینی ، یكپارچه شدن اقتصاد هنگ كنگ با چین، خارج شدن بسیاری كشورها از گردونه تولید كالاهای ارزان قیمت به دلایل مختلف از جمله بالارفتن دستمزدها و ارزش افزوده بسیاری از كالاها و خدمات در بخش های اقتصادی، این ابر غول باقی مانده از دوران كمونیسم را به یك هیولای عظیم الجثه تبدیل كرده كه خاطره احاطه اقتصاد ژاپن به جهان را بار دیگر در ذهن ها زنده می كند. این بار غول سرمایه داری در لباس كمونیسم.
زمانی مائو درگرماگرم انقلاب فرهنگی گفته بود: «ابرقدرتها در یك بستر می خوابند، اما خوابهای متفاوتی برای جهان می بینند.» و چین كمونیست، امروز خواب جدیدی برای دنیا دیده؛ در دست گرفتن اقتصاد جهان. ارزانی محصولات چینی ، مصرف كنندگان را در اغلب كشورهایی كه مقصد كالاهای چینی هستند به مصرف این كالاها ترغیب می كند.
دكتر محمدرضا فریدونی ، اقتصاددان می گوید: «این موضوع نه فقط برای كشور ما بلكه برای كشورهای زیادی مشكل به وجود آورده، كشورهایی مثل تایلند و تركیه كه تولیدكننده های پوشاك جهان بودند و حتی كشورهای اروپایی تولید كنندگان كالاهای برقی با كپی برداری كه چینی ها از محصولاتشان كرده اند، با مشكل روبرو شده اند و بازارهای مصرف داخلی خود را نیز در معرض تهدید كالاهای چینی می بینند. اما این كشورها در تلاشند با در پیش گرفتن سیاستهای آسیب پذیری بازار تولید داخلی خود را در مقابل تهدید كالاهای چینی به حداقل برسانند. از آن جمله می توان به مذاكرات گسترده مقامات اتحادیه اروپا با چین در باره كنترل صادرات منسوجات چینی به كشورهای اروپایی اشاره كرد یا كشور تركیه كه اعلام كرده به منظور حمایت از صنعت نساجی خود تعرفه واردات كالاهای چینی را افزایش می دهد. حتی آمریكا هم به این نتیجه رسیده كه باید واردات كالاهای چینی را محدودكند.»
با این همه فرقی نمی كند كه مصرف كننده در چه كشوری باشد، آمریكا، اروپا، آسیای میانه ، تركیه یا ایران. همه به دنبال جنس ارزان قیمت هستند . كالایی كه با حداقل قیمت بشود آن را تهیه كرد. اما برای مصرف كننده آمریكایی یا اروپایی غیر از قیمت فاكتور دیگری هم اهمیت دارد و آن كیفیت و استاندارد كالای مورد نظر است. نكته ای كه هم مصرف كننده ایرانی و هم تاجر ایرانی از آن غافل شده اند.
دكتر محمدرضا فریدونی ، استاد دانشگاه با اشاره به این كه كالاهای چینی در چهار كلاس B.A و D.C تولید می شوند و هركدام با توجه به كیفیت و مرغوبیت بخشی از بازارهای مصرف آمریكا، اروپا و كشورهای جهان سوم را هدف قرار می دهند، می گوید: «متأسفانه اغلب تجار و بازرگانان به دنبال خرید كالاهایی با كیفیت پایین چینی كه در نهایت قیمت تمام شده آن در بازار داخلی بسیار كم و ناچیز است ، هستند. اگر واردات كالاهای با استاندارد چینی به كشور صورت بگیرد می توانیم امیدوار باشیم كه با ایجاد رقابت میان این محصولات با كالاهای مشابه داخلی ، تولید داخلی ضربه ندیده و حتی بتواند جهت گیری درستی داشته باشد.»
آرزوهای بزرگ
بسیاری از صنعتگران و تولیدكنندگان دل پرخونی از كالاهای چینی دارند.تولیدكنندگانی كه زمانی كالاهای خود را كم رقیب یا بهتر بگوییم بدون رقیب می دیدند، اینك در مقابل كالاهایی قرار گرفته اند كه گاه تا نصف قیمت محصولات آنها به دست مصرف كننده می رسد. این گروه از تولید كنندگان حتی به شدت با این ایده كه واردات كالاهای چینی موجب شكسته شدن انحصار تولید، ایجاد رقابت و افزایش كیفیت محصولات داخلی می شوند ،مخالفت می كنند. آنها به واحدهای صنعتی و تولیدی اشاره می كنند كه در رقابت با محصولات مشابه چینی از پای می افتند و یك به یك قفل تعطیلی بر در این مراكز زده می شود. یكی از این تولید كننده ها از تعطیلی شركت تازه تأسیس تولید چینی خبر می دهد كه چندماه بعد ازافتتاح و رسیدن به تولید انبوه ، به دلیل ورود بی رویه كالای مشابه از چین تعطیل شده است. او می گوید: رقابتی شدن عرصه تولید وقتی عملی می شود كه از موانع تولید كاسته شود. در شرایطی كه برای واردات تسهیلات فراوانی وجود دارد و در مقابل تولیدكننده با قوانین دست وپاگیر روبروست، نه فقط جو رقابتی در عرصه تولید داخلی فراهم نمی شود، بلكه در درازمدت برای كشور هم بسیار گران تمام خواهد شد.
در حالی كه همچنان ورود كالاهای چینی به كشور ادامه دارد، مسؤولان فقط امیدوارند بتوانند جلوی ورود كالاهای بی كیفیت چینی به كشور را بگیرند. سال گذشته رئیس اتاق بازرگانی مشترك ایران و چین اعلام كرد با مذاكرات صورت گرفته بامقامات چینی از صدور كالاهای غیراستاندارد چینی به كشور جلوگیری می شود. اسدالله عسگراولادی گفته بود:« طی مذاكراتی كه با وابستگان و نمایندگان كارخانه های چینی داشته ایم، خواستیم كه صدور كالاهای چینی به ایران استانداردسازی شود و كالاهایی كه از استاندارد ضعیفی برخوردارند، اجازه ورود به كشور را نداشته باشند.»
باید دید سیاست های آینده مسؤولان اقتصادی و بازرگانی برچه مبنایی خواهد بود. مصون نگه داشتن تولید داخلی، افزایش كیفیت و كاهش قیمت تمام شده آنها چگونه صورت خواهد گرفت در حالی كه چین با تولید انبوه كالاها و محصولاتش منتظر نشسته تا جهانی را ببلعد. گفته می شود چین تا سال ۲۰۱۰ به سومین تولید كننده بزرگ خودروی جهان تبدیل می شود و تا سه سال دیگر بزرگترین فرودگاه جهان در این كشور افتتاح خواهد شد. چین حتی ركورد SMS (پیام های كوتاه تلفن همراه) را شكسته و خرید خط تولید كامپیوترهای شخصی IBM توسط این كشور از قدرت اقتصادی رو به فزونی اش خبر می دهد.
آمریكا، اروپا و قدرتهای بزرگ اقتصادی دنیا نه به دنبال طرد چین، بلكه به دنبال راه حلی اند كه ضمن مصون نگه داشتن اقتصاد خود، سهمی نیز از موفقیت چینی ها نصیب خود كنند. زمانی نه چندان دور بسیاری از كشورهای سرمایه داری چشم دیدن چین را نداشتند و چینی ها نیز غرب را مظهری از بورژوازی منحط می دانستند. اما امروز از یك سو رهبران و بسیاری از سردمداران اقتصاد غرب (شرودر صدر اعظم وقت آلمان بیشترین سفرها را در دوران مسؤولیت خویش به چین داشته) و از دیگر سو رهبران حزب كمونیست چین چنان همدیگر را در آغوش می گیرند كه گویا برادران دوقلوی هم بوده اند و پس از سالها یكدیگر را پیدا كرده اند و هیچ كدام نمی خواهند وقایعی نظیر میدان تیان آن من را به یاد بیاورند. شاید این هم یكی از شوخی های تاریخ باشد، شاید هم یكی از جدی ترین آنها. امروز كمتر كسی از انقلاب فرهنگی مائو، كتاب سرخش، راهپیمایی بزرگ و محاكمه چهارنفره و حتی جمهوری خلقش سخنی به میان می آورد. تنها چیزی كه همراه این كشور بزرگ شرقی به ذهن متبادر می شود جمله «Made in china» است.

فاطمه امیری

منبع : روزنامه ایران