آلمان در آستانه یک انتخاب

«گرهارد شرودر» مهرماه به «پوستدام» در شرق آلمان می رود تا در جشن های پانزدهمین سالگرد اتحاد دو آلمان شركت كند. نتیجه انتخابات هرچه باشد، او به عنوان صدراعظم آلمان در این مراسم شركت می كند و «آنگلا مركل» رهبر حزب مخالف دموكرات مسیحی نیز فارغ از نتیجه ، در طول مراسم در كنار وی قرار می گیرد. ۱۵ سال پس از اتحاد آلمان شرقی و آلمان غربی ، این مسأله هنوز درانتخابات ونتیجه آن مهم است. اما چرا انتخابات پارلمانی آلمان پیش از موعد برگزار می شود؟
گرهارد شرودر صدراعظم آلمان در دومین دوره زمامداری خود نتوانسته است به تعهداتش مبنی بر بهبود وضعیت اقتصادی و كاهش بیكاری عمل كند و به همین جهت، برنامه اصلاحات اقتصادی جدیدی به نام «هارتس چهار» ارائه كرده است. او برای كسب مشروعیت عمومی درباره این برنامه خود، با استفاده از اختیارات قانونی صدراعظم ، مجلس این كشور را منحل و از «هورست كهلر» رئیس جمهوری فدرال آلمان درخواست برگزاری انتخابات زودهنگام را كرد. از سویی، دو نماینده مجلس آلمان با ارائه شكوائیه ای به دادگاه قانون اساسی ، انحلال مجلس را غیرقانونی خواندند و خواستار لغو آن شدند. دادگاه قانون اساسی آلمان نیز پس از هفته ها بحث و بررسی، با هفت رأی مثبت در برابر یك رأی منفی ، بر اقدام شرودر در برگزاری انتخابات زودرس پارلمانی صحه گذاشت و به این ترتیب، احزاب این كشور به صورت جدی وارد رقابت های انتخاباتی شدند.
شرودر با انحلال پارلمان آلمان كوشید تایك بار دیگر بخت خود را در دستیابی به قدرت از طریق برگزاری انتخابات زودرس امتحان كند و معتقد است چنانچه حزب سوسیال دموكرات وی (SPD) رأی كافی برای تشكیل دولت به دست بیاورد، به معنای آن است كه اكثریت مردم آلمان موافق پیشبرد برنامه های وی هستند. در این میان حزب دموكرات مسیحی آلمان كه قدرتمندترین حزب مخالف دولت آلمان است، با دامن زدن به نارضایتی های گسترده از برنامه های اقتصادی شرودر در صدد آن است تا مجدداً قدرت سیاسی را در آلمان و پس از سالها دوری در اختیار بگیرد. مقامات این حزب امیدوارند كه در انتخابات پارلمانی بتوانند اكثریت آرای مردم را به خود اختصاص دهند و مركل را به عنوان نخستین صدراعظم زن تاریخ آلمان بر مسند قدرت بنشانند، اما اگر اوضاع برای این حزب تا چندماه پیش خوب بود، اینك ابرهای تیره ای در آسمان حزب ظاهر شده اند. حزب دموكرات مسیحی تا اواسط ژوئن اكثریت آرا مردم را در نظرسنجی ها با خود داشت، اما آرای این حزب اخیراً درنظرسنجی های جدید به شدت ریزش پیدا كرده است. كاریزمای گرهارد شرودر و چند اشتباه پی در پی از سوی تیم مركل باعث شد،تا گرهارد شرودر بیش از پیش به مركل نزدیك شود.بیشترین ضربه را به مركل ، وزیر اقتصاد در سایه وی وارد كرده است برنامه های اقتصادی او از جمله نحوه اخذ مالیات ها، بسیاری از رأی دهندگان را به سوی شرودر رانده است و تیم تبلیغاتی صدراعظم آلمان از این اشتباه بزرگ، به بهترین نحو بهره برداری كرده اند. «ادموند اشتویبر» نامزد شكست خورده انتخابات سال ۲۰۰۲ و صدراعظم باواریا نیز با اظهارنظرهای خود، ضربه ای جدی به مركل وارد كرده است. وی اخیراً در اظهارنظری، شهروندان آلمان شرق را شهروندانی درجه دوم خواند كه نباید سرنوشت انتخابات به دست آنها تعیین شود و شاید اظهارنظرهایی از این قبیل است كه باعث شده است مركل به عنوان فردی از شرق آلمان، از محبوبیت چندانی در آن منطقه برخوردار نباشد. از جمله، در شهر «تمپلین» كه وی در آنجا بزرگ شده، مركل را دوست ندارند و می گویند او به آنها پشت كرده است.
انتخابات امسال بیشتر تحت تأثیر مسائل و مشكلات اقتصادی آلمان است. هنگامی كه شرودر به قدرت رسید ، قول داد تا نرخ بیكاری را كاهش دهد، اما در دور دوم حكومت خود، وی نتوانسته است به این تعهد خود عمل كند ونرخ بیكاری به رقم بی سابقه ۱۱ درصد رسیده است. شرودر از مردم خواسته است تا صبور باشند،اما بسیاری باور خود را به وی از دست داده اند. مركل قول داده است به روند اصلاحات سرعت بخشد و میزان بیكاری را كاهش دهد.
از دیگر مسائل مهم وتأثیرگذار انتخابات امسال، اصلاحات مالیاتی است.دموكرات مسیحی ها خواهان تغییراتی در برنامه های مربوط به اخذ مالیات هستند، اما سوسیال دموكراتها می گویند: برنامه های آنها تنها به نفع ثروتمندان است ومركل می خواهد با اخذ مالیات از فقرا، به نفع ثروتمندان عمل كند.
خانواده ومسائل مربوط به آن نیز از موضوعاتی است كه رأی دهندگان به آن علاقه دارند. نرخ تولد در آلمان در حال كاهش است و احزاب آلمان در تبلیغاتشان می كوشند تا نشان دهند به مسائل خانواده ها توجه می كنند.
سوسیال دموكرات ها پیشنهاد پرداخت كمك مالی به یكی از والدین برای یكسال پس از تولد كودك را داده اند، اما دموكرات مسیحی ها چنین پیشنهادی را رد می كنند و می گویند: باید تخفیف مالیاتی به این والدین تعلق گیرد.
این در حالیست كه شرودر و حزبش، مركل را متهم كرده اند كه به دلیل نداشتن فرزند، مشكلات زنان آلمانی را درك نمی كند. احزاب حاضر در انتخابات خواهان ارائه تسهیلات بیشتر و بهتری به خانواده ها هستند وگفته اند سعی خواهند كرد تا زمینه های حضور بیشتر زنان را در عرصه های مختلف فراهم كنند. زنان در آلمان برخلاف سایر كشورهای توسعه یافته و صنعتی ، سهم زیادی از عرصه های مدیریتی را در اختیار ندارند و این برای اولین بار است كه یك زن شانس تصاحب سمت صدراعظمی را پیدا می كند. زنان آلمانی در عرصه سیاسی نیز حضور چندانی ندارند.
برخی فعالان زن خواهان حمایت از مركل به خاطر جنسیت او شده و گفته اند: زنان باید در به قدرت رسیدن مركل سهیم باشند، اما اكثریت مردم می گویند جنسیت در انتخاب صدراعظم مؤثر نیست.
مركل خود گفته است كه در صورت پیروزی، مسائل زنان را به صورت جدی مورد توجه قرار خواهد داد.
در انتخابات امسال به غیر از مركل، یك زن دیگر نیز تأثیرگذار است و این فرد كسی جز همسر چهارم گرهارد شرودر نیست. «دوریس شرودر» كه یك روزنامه نگار است، به صورت فعال در تبلیغات انتخاباتی شركت می كند و از هر فرصتی برای تبلیغ به نفع شوهرش بهره می گیرد.امامركل كه برای بار دوم با یك شیمیدان ازدواج كرده است از این موهبت برخوردار نیست. «یواخیم سائور» به ندرت در كنارهمسرش ظاهر می شود و به همین دلیل، رسانه های آلمانی به او لقب «شبح اپرا» را داده اند.
در كنار مسائل اقتصادی، عضویت تركیه در اتحادیه اروپا و حضور قوی تركها در جامعه آلمان از موضوعات مهم انتخابات است. بیش از نیم میلیون ترك درانتخابات پارلمانی آلمان شركت می كنند و به دلیل حمایت حزب سوسیال دموكرات از ورود تركیه به اتحادیه اروپا، آنها از این حزب حمایت می كنند. مخالفت های سرسختانه مركل و حزب وی با عضویت تركیه در اتحادیه اروپا، كارت برنده آرا ی ترك های آلمان را مستقیماً در جیب شرودر قرار داده است.
ترك ها حضور قوی در آلمان دارند و شركت های تركی مجموعاً۲۹ میلیارد یورو در آلمان سرمایه گذاری كرده اند.
شرودر می گوید: تركیه به دلیل حاكم بودن اسلام میانه رو در آن كشور و همكاری های وسیع با غرب باید عضو این اتحادیه باشد واین عضویت را به نفع امنیت درازمدت اروپا می داند، امامركل تنها قبول به ارائه پیشنهاد نوعی همكاری و شراكت با تركیه است. وی شدیداً به ارزش های مسیحی پای بند است و باور دارد كه اروپا ریشه در مسیحیت دارد و شاید به همین دلیل است كه تمایلی به عضویت تركیه در اتحادیه اروپا ندارد.
اما تمام مسائل مهم انتخابات آلمان اقتصادی نیستند. سیاست خارجی از دیگر مواردی است كه برای رأی دهندگان آلمانی بسیار مهم است. گرهارد شرودر صدراعظم آلمان می تواند به كارنامه خود در این عرصه ببالد، اما پیروزی مركل رقیب وی در انتخابات، تنها صحنه سیاسی آلمان را دچار تغییر نمی كند بلكه این امر بر سیاست خارجی كشور و اروپا نیز اثرگذار خواهد بود. اروپا به دقت، انتخابات را زیرنظر دارد و شاید برای آنكارا، مسكو و واشنگتن و پاریس نتیجه این انتخابات بیش از همه مهم باشد. دموكرات مسیحی ها می گویند آلمان تحت رهبری گرهارد شرودر از آمریكا دوری گزیده و به دنبال اتحاد استراتژیك با روسیه و فرانسه است. شرودر نیز كه امید به پیروزی دارد، می گوید: آلمان نیرویی برای صلح است، نه جنگ. سیاست های ضدجنگ شرودر و عدم پیوستن او به ائتلاف آمریكا در جنگ علیه عراق از دلایل محبوبیت وی است.مركل در صورت پیروزی، تغییراتی در سیاست خارجی آلمان اعمال خواهد كرد كه مهم ترین آنها بهبود و ترمیم روابط با واشنگتن خواهد بود. وی گفته است كه آمریكا مهم ترین متحد و دولت آلمان است. البته او می داند كه مردم آلمان ضدجنگ هستند و به همین خاطر، پیشنهاد اعزام سرباز به عراق برای كمك به آمریكا را رد كرده است. در مورد ارتباط با روسیه هم، مركل ضمن مهم برشمردن روابط با روسیه می گوید: به دلیل زندگی در آلمان شرقی و دانستن اهمیت و ارزش آزادی، بیشتر منتقد پوتین و عملكرد روسیه خواهد بود. آلمان تحت صدراعظمی مركل همچنین خواهان نزدیكی و همبستگی بیشتر با لهستان و سایر كشورهای كوچك اتحادیه اروپا برای مقابله با تأثیر و نفوذ روسیه در اروپای شرقی است. مركل همچنین اتحاد فرانسه و آلمان به عنوان نیروی محركه اتحادیه اروپا را كم اهمیت می داند و خواهان همكاری بیشتر با انگلیس و كشورهای كوچك اتحادیه برای مقابله با نفوذ فرانسه است.اگر پیروزی روز یكشنبه (امروز) از آن حزب دموكرات مسیحی و آنگلا مركل باشد روابط برلین - واشنگتن، سمت و سوی جدید خواهد یافت. اتحاد آلمان - فرانسه در قلب اروپای قدیمی به زعم «دونالد رامسفلد» تضعیف می شود و نقش و نفوذ فرانسه كاهش پیدا می كند. به نظر، آمریكا نیز خواهان پیروزی مركل است. شرودر به دلیل سیاست های ضدجنگ خود و انتقاد از سیاست های آمریكا، دشمنان بسیاری برای خود در آمریكا تراشیده و برای بسیاری از سیاستمداران با نفوذ جمهوریخواه یك عنصر نامطلوب است و شاید به همین دلیل است كه آمریكا حتی از مشاورین مركل به گرمی استقبال می كند. مشاوران رئیس حزب دموكرات مسیحی آلمان در سفرهای خود به واشنگتن با «جورج بوش» رئیس جمهوری، «كاندولیزارایس» وزیر امور خارجه و «استیفن هادلی» مشاور امنیت ملی آمریكا دیدار كرده اند. مركل به رغم سیاست های نزدیكی با واشنگتن در یك مورد با آمریكا به مشكل برخورد خواهد كرد و آن هم، عضویت تركیه متحد استراتژیك آمریكا در اتحادیه اروپا است. واشنگتن خواهان عضویت تركیه در اتحادیه اروپا است و بارها از كشورهای عضو خواسته است تا روند این عضویت را سرعت ببخشند. نتیجه انتخابات بی شك در این مورد تأثیرگذار خواهد بود.
بازگشت ماركس
پیش از انتخاباتی كه گرهارد شرودر را به قدرت رساند، آلمان عمدتاً كشوری سه حزبی بود، اما با ورود حزب سبز، صحنه سیاسی آلمان تغییر یافت. اما امسال حزب پنجمی هم وارد رقابت ها شده است، حزب چپ با اعلام موجودیت خود، بسیاری از رأی دهندگان را به خصوص در شرق آلمان جذب خود كرده است. در آخرین نظرسنجی ها این حزب بیش از ۳۰ درصد آرا مردم در شرق را به خود اختصاص داده است.
رهبران این حزب از شرق و غرب آلمان هستند كه این سمبلی از اتحاد دو طرف قلمداد شده است. بازگشت چپ های جدید می تواند تعادل سیاسی آلمان را تغییر دهد. اشپیگل با توجه به نظرسنجی های اخیر و وضعیت روبه رشد این حزب، روی جلد خود را به تصویر كارل ماركس اختصاص داد و نوشت: «شبح بازگشته است؛ قدرت جدید چپ ها». این قدرت چیزی نیست كه دو حزب سنتی آلمان خواهان آن باشند. چپ جدید آلمان تركیبی است از كمونیست های شرق آلمان و ناراضیان چپ گرای سوسیال دموكرات و بریده از رهبری شرودر. رهبری حزب در اختیار «اسكار لافونتین» است كه قبلاً خود عضو ارشد حزب سوسیال دموكرات و مدتی هم وزیر اقتصاد آلمان بود كه ترجیح داد راه خود را از این حزب به صورت كامل جدا كند. چپ های جدید، سیاست های اقتصادی را مورد حمله قرار می دهند، و به بوش در مورد حمله احتمالی به ایران هشدار داده اند. ظهور این گروه از چپ ها نشان می دهد كه مخالفت های گسترده ای با سیاست های نئولیبرالی به خصوص در شرق آلمان وجود دارد. لافونتین مغز متفكر پیروزی شرودر بركهل در انتخابات سال ۱۹۹۸ بود. یكسال پس از آن، «اسكار قرمز» از تمام سمت های خود كناره گرفت و از سیاست دوری گزید، اما شش سال بعد، بازگشت موفقی به صحنه سیاسی آلمان داشت. آنها (چپ های جدید) امیدوارند كه بتوانند آرای ناراضیان حزب سوسیال دموكرات را جذب خود كنند. «لافونتین» بی مهابا به شرودر و سیاست های او حمله می كند و شاید به همین دلیل است كه اعضای حزب سوسیال دموكرات او را خطرناك می دانند: تنها سوسیال دموكرات ها نیستند كه چپ های جدید را خطرناك می دانند. مركل و دموكرات مسیحی ها هم از وضعیت روبه رشد حزب چپ نگران هستند و به خصوص از آن هراس دارند كه چپ ها موفق شوند آرای مركل را در شرق آلمان به خود اختصاص دهند.
معجزه شرودر؟
تا چند ماه پیش، وضع برای صدراعظم كاریزماتیك آلمان مناسب نبود و او و حزبش در نظرسنجی ها تفاوتی خیره كننده با دموكرات مسیحی ها داشتند، اما شرودر كه یكبار به صورت معجزه آسایی در سال ،۲۰۰۲ نتایج انتخابات را از آن خود كرد به نظر قصد تكرار آن معجزه را دارد. اختلاف دو حزب در آخرین نظرسنجی ها به ۵ درصد رسیده و این درحالی است كه هنوز ۳۰ درصد از آلمانی ها هنوز تصمیم نگرفته اند كه در انتخابات به چه كسی رأی می دهند. آلمان ۲۰۰۵ بسیار شبیه انگلیس در سال های ۱۹۸۰ است. انگلیس در آن سال ها وضعیت مشابهی با آلمان امروز داشت و نتیجه انتخابات سراسری آن «مارگات تاچر» را به خانه شماره ۱۰ «داونینگ استریت» فرستاد. آیا این وضعیت می تواند برای بانوی آهنین آلمان هم تكرار شود؟ رسانه های طرفدار محافظه كاران كه مركل را با تاچر مقایسه می كنند به چنین وضعیتی خوش بین هستند، اگرچه منتقدان هم كه به مركل لقب موش خاكستری داده اند، هشدار می دهند صدراعظمی مركل، وضعیت آلمان را وخیم تر می كند. با توجه به نظرسنجی های اخیر، هیچ كدام از احزاب آنقدر قوی نیستند كه بتوانند به تنهایی تشكیل دولت بدهند. شاید مركل در انتخابات پیروز شود و به اولین صدراعظم زن آلمان تبدیل شود، اما بی شك، وی مجبور به تشكیل دولت با غریبه ها خواهد شد و شاید حتی مجبور به تحمل رقیب اصلی خود در دولت ائتلافی شود. برای تشكیل دولت، احزاب باید ۵۰ درصد آرا را به خود اختصاص دهند. در حالت طبیعی احزاب دموكرات مسیحی و دموكرات آزاد تشكیل دولت می دهند، اما در آن سو هم حزب سوسیال دموكرات مترصد تشكیل دولت با سبزها است، اما اقبال عمومی امسال از سبزها و رهبر پرجذبه اش «یوشكا فیشر» روی گردانده است. در چنین حالتی، ائتلاف باید با حضور سه حزب شكل بگیرد كه طبیعی است كسی از تشكیل چنین دولتی شادمان نشود. چنین فرضیه ای درست مانند این خواهد بود كه كاخ سفید همزمان در اختیار دو حزب جمهوریخواه و دموكرات باشد. طی سال های ۱۹۶۶ تا ،۱۹۶۹ چنین ائتلافی بر سر كار بود، اما چنین تجربه ای بسیار ناموفق از آب درآمد.
مركل خواهان ائتلاف سیاه (نماد دموكرات مسیحی ها) و زرد (نماد لیبرال ها) است. شرودر نیز می خواهد ائتلافی میان قرمزها (سوسیال دموكرات ها) و سبزها شكل گیرد. مركل هشدار داده است كه احتمال تشكیل ائتلاف قرمز، سبز و قرمز (چپ های جدید) وجود دارد، اما شرودر گفته است كه هرگز با چپ های جدید كار نخواهد كرد. اگر احزاب بر سر تشكیل دولت به توافق نرسند، این احتمال وجود داردكه انتخابات جدید برگزار شود.
آلمان ها عمدتاً نسبت به آینده خوش بین نیستند. آنها به دنبال حزب یا احزابی می گردند كه بتوانند این خوش بینی را به آنها بازگردانند، وضعیت اقتصادی را بهبود ببخشند و مشكل بیكاری را حل كنند. ۵۹۸ كرسی پارلمان آلمان امروز (یكشنبه) در حالی در معرض رأی مردم گذاشته می شود كه احزاب آلمان امید چندانی به پیروزی قاطع ندارند.
آنچه نتیجه انتخابات را تعیین می كند، سمت و سو و تمایل و اراده مردم آلمان است كه هیچ یك از احزاب سیاسی در پی انكار آن نیستند. شرودر با انحلال مجلس و برگزاری انتخابات زودرس، خطر كرد و ریسك آن را پذیرفت؛ ریسكی كه ممكن است بار دیگر او را به مسند صدراعظمی آلمان بازگرداند و یا او را برای همیشه به جزئی از تاریخ این كشور تبدیل كند.

آرمن نرسسیان

منبع : روزنامه ایران