وحدت آلمان پس از ‪ ۱۵‬سال، تداوم رویا یا تحقق واقعیت؟

پیش از وحدت، روز ملی آلمان غربی در سالگرد یادبود كارگران جان باخته در تظاهرات ‪ ۱۷‬ژوئن سال ‪ ۱۹۵۳‬در آلمان شرقی، برگزار می‌شد. در حالیكه در نقاط دیگر جهان روز ملی به‌عنوان مهمترین روز كشور جشن گرفته می‌شود، چنین می‌نماید كه آلمانی‌ها در سال‌های اخیر برای به یاد آوردن خاطره روز ملی كشورشان اشتیاق چندانی ندارند و امسال نیز فقط قرار است در یك كلیسا در منطقه مركزی برلین، مراسم دعا و نیایش گرامیداشت این روز برگزار شود. این در حالی است كه سوم اكتبر سال ‪ ۱۹۹۰‬زمانی كه دو كشور آلمان شرقی و غربی بطور رسمی پیمان اتحاد موسوم به ‪ ۲+۴‬را امضا كردند، مراسم باشكوهی در این كشور بویژه در مقابل ساختمان پارلمان آلمان غربی آن روز، موسوم به "رایشتاگ" برگزار شد و مردم دو بخش شرقی و غربی ساعت‌ها به برگزاری جشن و نورافشانی پرداخته بودند. اما اكنون ‪ ۱۵‬سال پس از وحدت دو آلمان نه تنها دیگر خبری از شور و نشاط روزهای آغازین این وحدت نیست بلكه زمزمه‌های تفرقه، به هیاهو و جنجال تبدیل شده است. هر چند این اختلاف نظرها را در زمینه‌های مختلفی می‌توان دسته‌بندی كرد اما مهمترین موضوع درباره وحدت دو بخش آلمان مسایل اقتصادی و مالی است زیرا ‪ ۱۵‬سال پس از تحقق این وحدت، مشخص شد سردمداران وقت آلمان ارزیابی درستی از مشكلات اقتصادی چنین وحدتی نداشتند. زمانی كه از "هلموت كهل" صدراعظم وقت آلمان كه بعدها به "صدراعظم وحدت آلمانی‌ها" مشهور شد پرسیدند كه هزینه مالی چنین اتحادی را چگونه تامین خواهد كرد، وی گفته بود سكنه بخش غربی با خوردن یك فنجان قهوه كمتر می‌توانند هزینه وحدت دو بخش شرقی و غربی را پرداخت كنند. اما بزودی مشخص شد كه سخنان آن زمان كهل بر پایه و اساس درستی قرار نداشته، زیرا آلمان از سال ‪ ۱۹۹۰‬تاكنون بیش از یك تریلیون و ‪ ۳۰۰‬میلیارد دلار بابت وحدت دو بخش شرقی و غربی، تنها در نقاط شرقی این كشور هزینه كرده است. از سوی دیگر، در زمان كنونی نیز سالانه ‪ ۹۰‬میلیارد یورو از مالیات شهروندان بخش غربی آلمان هم به بخش شرقی این كشور بابت هزینه بازسازی سرازیر می‌شود. در اوایل وحدت دو آلمان به‌دلیل شرایط تبلیغاتی و سیاسی، كمتر مخالفتی در این زمینه ابراز می‌شد، زیرا جانبداری از تحقق چنین وحدتی بالاترین مرتبه میهن پرستی به حساب می‌آمد. اما در سال‌های اخیر با گسترش تعهدات مالی بخش غربی برای هموطنان شرقی، دامنه نارضایتی‌ها افزایش یافته بویژه اینكه بخش غربی با توسعه موضوع جهانی‌سازی، خود با ركود اقتصادی و نیز افزایش بیكاری مواجه شده است. حتی در زمان كنونی بین مردم بخش غربی آلمان كم نیستند شهروندانی كه اظهار می‌دارند اگر دولت اجازه دهد خود آنان با تهیه مصالح ساختمانی، بار دیگر دیوار فرو ریخته برلین را احیا خواهند كرد. این در حالی است كه قرار شده در چارچوب پیمان ‪ ۱۰۰۰‬صفحه‌ای همبستگی دو بخش آلمان، ساكنین بخش غربی تا سال ‪ ،۲۰۱۹‬مبلغ ‪ ۱۵۶‬میلیارد یورو به اقتصاد بخش شرقی كمك مالی ارایه كنند. از سوی دیگر سكنه بخش شرقی نیز كه پس از اعلام آزادی رفت و آمد بین دو بخش برلین و برداشته شدن مرز در سال ‪ ،۱۹۸۹‬مشتاقانه خود را در آغوش بخش غربی انداختند هرگز تصور نمی‌كردند هموطنان غربی آنها اندك سرمایه تولیدی آنان را نیز از بین ببرند. این در حالی بود كه هنگام وحدت دو آلمان، بخش شرقی این كشور از صنایع مهمی نظیر ماشین‌آلات، شیمیایی، پتروشیمی و داروسازی برخوردار بود اما رقبای آنها در بخش غربی، از بیم آنكه رقیب بازارها را مختل كند، مبادرت به خرید سهام این كارخانجات و در نهایت تخریب آنها كردند. حتی در این میان، كارخانه‌هایی كه رقیب هم نداشتند به علت بهره‌برداری غیر اصولی از سرمایه‌های مالی تزریق شده دولتی، به ورطه ورشكستگی سقوط كردند و نتیجه چنین اغتشاشی در عرصه صنایع بخش شرقی، شمار افراد بیكار در این بخش زیاد شد. از سوی دیگر، مردم آلمان شرقی امیدوار بودند پس از وحدت از امكانات رفاهی و اقتصادی مانند هموطنان بخش غربی برخودار شوند اما زود دریافتند كه این خواسته هرگز جنبه واقعیت نخواهد گرفت و مدتی بعد نیز مجبور شدند سرمایه برابر خود با بخش غربی را نیز در زمینه مخارج روزمره هزینه كنند. از همین رو، امروزه با گذشت ‪ ۱۵‬سال از وحدت دو آلمان، میانگین بیكاری در بخش شرقی بیش از ‪ ۲۰‬درصد است و بسیاری از شهرهای این بخش نیز تقریبا خالی از سكنه شده و شهروندان آنها به امید یافتن كار و درآمد، به كشورهای همجوار بویژه اتریش، هلند و حتی اروپای شرقی از جمله لهستان مهاجرت كرده‌اند. از سوی دیگر، مشكلات اقتصادی موجب بروز تضاد اجتماعی شدیدی نیز بین دو بخش شرقی و غربی آلمان شده به نحوی كه برخی ساكنین بخش غربی، مردم بخش شرقی را افرادی فرصت طلب و تن پرور می‌دانند كه با درآمد دیگران روزگار می‌گذارنند و بعضی سكنه بخش شرقی نیز هموطنان غربی خود را افرادی مغرور و خودخواه می‌پندارند كه حاضر نیستند با ارایه كمك‌های مالی بیشتر، همبستگی ملی را تقویت كنند. به‌عبارت دیگر، می‌توان گفت هر چند جدایی سیاسی میان دو بخش شرقی و غربی كشور پس از گذشت حدود ‪ ۴۰‬سال منجر به وحدت شد، اما ‪ ۱۵‬سال پس از وحدت سیاسی، نشانه‌ها و شواهد حاكی است كه شهروندان این كشور تا سالیان متمادی برای دستیابی به وحدت اقتصادی و اجتماعی باید تلاش بیشتری از خود نشان دهند.

منبع : خبرگزاری جمهوری اسلامی ـ ایرنا