خجالت و شرم

معانی لغوی خجالت:
شرم ، شرمساری ، شرمندگی (طبق لغت نامه دهخدا).
و در اصطلاح یعنی وضعیت عدم آرامش در حضور جمع .
معانی لغوی شرم:
حیا ، انفعال ، آزرم ، عیب ، عار (طبق لغت نامه دهخدا) .
خجالت پیامد کمرویی است و هنگامی بروز می شود که شخص در جمعی حاضر شود . البته شرم تا حدودی با خجالت فرق دارد اگر چه در بالا جزء معانی خجالت آورده شده است . شرم همیشه بد نیست ، مومنان واقعی از انجام گناه در پیشگاه خدا شرم دارند ، ما از بیان بعضی از لغات شرم می کنیم و ...
شرم خدا آفرین بر دل او غالب است
شرم نکو خصلتی ست در ملک محتشم (منوچهری)
شرم از اثر عقل و دین است
دین نیست ترا گر ترا حیا نیست (ناصر خسرو)
خداوند رای و خداوند شرم
سخن گفتن خوب و آواز نرم (فردوسی)
از طرفی هرگاه شخص شرم نداشته باشد این می شود که شاعر می گوید:
کسی کش بود دیده از شرم پاک
ز هر زشت گفتن نیایدش باک
ز شرم ار با فرشته همنشینی
ز بی شرمی تو با دیوان قرینی (ناصر خسرو)
طبق اشعاری که در بالا آورده ام تا حدودی حد و مرز شرم و خجالت مشخص شده است مخصوصا شعر آخر ناصر خسرو که می گوید کسی که شرم دارد صفات او نیکوست و با فرشتگان همنشین است و کسی که بی شرم است چون صفات اخلاقی اش زشت است با دیوان همنشین است. اما در جامعه کنونی ما خجالت چیز خوبی نیست . چون خجالتی بودن با یک ناتوانی از کنار آمدن با زندگی اجتماعی و خانوادگی و حرفه ای مشخص می شود . و یک فرد با انطباق خویش در شرایطی که به نظرش خطرناک می آید عاجز می شود . فرد خجالتی از حضور داشتن در جمع وحشت دارد و همواره با دلایل گوناگون خود را از جمع کنار می کشد . فرد خجالتی همیشه از چیزی می ترسد و همین ترس باعث می شود تا نتواند در جمع حاضر شود
نشانه های خجالت
۱- تنگی نفس
۲- خشک شدن بزاق دهان
۳- سفت شدن عضلات بدن
۴- سرخ شدن یا رنگ پریدگی
حدیث ار کند با تو از شرم گردد
دو رخسار او چون گل ارغوانی (فرخی)
۵- خشم از خود
۶- تشدید ضربان قلب
۷- بی تصمیمی و افسردگی
۸- بریده بریده سخن گفتن
و ...
علت خجالت کشیدن:
۱- احساس حقارت
۲- عزت نفس پایین
۳- عدم انطباق خود با محیط
۴- احساس نا امنی و عدم اعتماد
۵- احساس خود کم بینی
۶- دلایل ژنتیکی و ارثی
روش های مقابله با خجالت:
۱-عقاید و باورهای غلط را تصحیح کنیم
۲- خود آگاهی، هنگامی که ما توانایی های خود را شناخته و تصویر خود واقع بینانه ای نسبت خود داشته باشیم نقاط قوت خود را شناخته و همچنین نقاط ضعف خود را می شناسیم و در جهت تقویت و جبران آنها می کوشیم
۳- نان به نرخ روز خوردن و در حال زندگی کردن ،
۴- تلقین به عنوان آخرین راه حل
مقاله از
حمید رضا هاشمی فرهود