گازگرفتگی

در این مقاله سعی شده است تا اقدامات لازم و ضروری در برخورد با گازگرفتگی پیش از مراجعه به پزشک به زبانی ساده اما کامل بیان شود.
▪ اقدامات عمومی در برخورد با گازگرفتگی
در برخورد با بیماری که دچار گازگرفتگی توسط حیوان یا انسان شده است، بیمار به پشت خوابانده می‌شود تا از افت فشارخون حاصل از استرس و کاهش سطح هوشیاری به دنبال آن و احتمالاً برخورد سر و سایر نقاط حساس به زمین پیشگیری شود.
در صورتی که موضع گاز گرفته شده، دچار خونریزی شدید و جهنده باشد پس از پوشیدن دستکش استریل، انگشت را داخل زخم برده و خونریزی را بند می‌آوریم و به سرعت بیمار را به نزدیک‌ترین مرکز اورژانس منتقل می‌کنیم.
در صورتی که خونریزی شدید و جهنده وجود نداشته باشد، در اولین قدم، زخم با حجم زیادی از سرم شست و شو، ضدعفونی می‌شود. حجم سرم استفاده شده باید حداقل ۴-۳ لیتر باشد، بسته به سطح آسیب‌دیده ممکن است سرم مورد نیاز به بیشتر از ۱۰ لیتر هم برسد. در حین شست و شو دادن زخم، اجسام خارجی ناشی از آلودگی با یک گاز استریل خارج می‌شود. در اقدامات بعدی سطح آسیب‌دیده با یک پماد آنتی‌بیوتیک پوشیده شده و سپس با یک پانسمان چند لایه، پوشیده شده و بیمار به سرعت به نزدیک‌ترین مرکز اورژانس منتقل می‌شود.
باید یادآوری کرد که در صورت عدم دسترسی سریع به سرم استریل شست و شو می‌توان از آب شهر به حجم زیاد همراه با صابون برای شست و شوی زخم استفاده کرد.
توجه: مهمترین اقدام در برخورد با زخم ناشی از گازگرفتگی شست و شوی زخم با حجم زیاد سرم یا آب و صابون است.
▪ گازگرفتگی توسط انسان
برخلاف تصور عموم مردم، زمانی که گازگرفتگی توسط انسان صورت گرفته باشد، بیشترین احتمال عفونت وجود دارد. علت این امر به نوع میکروب‌های ساکن در دهان انسان مربوط می‌شود.
بنابراین لازم است اقدامات درمانی مربوط به گازگرفتگی انسان بسیار دقیق و حتماً زیر نظر پزشک صورت گیرد تا احتمال بروز عفونت به حداقل برسد. پژوهش‌ها نشان داده‌اند خطر انتقال بیماری‌هائی چون ایدز (آلودگی با ویروس HIV) و هپاتیت B در گازگرفتگی توسط انسان وجود دارد.
▪ گازگرفتگی توسط گربه
احتمال بروز عفونت در موارد گازگرفتگی توسط گربه حدود ۵۰ درصد است. دندان‌های گربه باریک و تیز هستند که سبب منتقل شدن میکروب‌های عفونت‌زا به سطوح عمقی پوست، استخوان و مفاصل می‌شوند و این قضیه به‌خوبی احتمال بالای عفونت ناشی از گازگرفتگی گربه را توجیه می‌کند.
در آمارها مشخص شده است که گازگرفتگی توسط گربه در خانم‌ها بیشتر از آقایان و در اندام فوقانی بیشتر از اندام تحتانی است.
▪ گازگرفتگی توسط سگ
به‌علت حضور عضلات قوی در آرواره‌های سگ عارضه اصلی و خطرناکی که ممکن است در مراحل اولیه معاینه از نظر پزشک هم دور بماند حضور شکستگی‌ها در سطوح زیرین محل گازگرفتگی است؛ بنابراین، در این موارد استفاده از تصاویر رادیولوژی به تشخیص کمک خواهد کرد. گازگرفتگی ناشی از سگ بیشتر در آقایان و بیشتر در اندام تحتانی است و به‌علت عمقی بودن باید به دقت و سرعت با آن برخورد شود.
▪ لازم است در پایان دو نکته مورد تأکید مجدد قرار گیرند:
اول: استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ها در بیشتر گازگرفتگی‌ها لازم است، اما استفاده از آن فقط با نظر پزشک توصیه می‌شود و استفاده خودسرانه بیماران از آنتی‌بیوتیک‌ها به هیچ وجه توصیه نمی‌شود و حتی ممکن است به‌علت ظهور عفونت‌های مقاوم، مشکل‌ساز باشد.
دوم: بیماری‌های کزاز و هاری که از عوارض گازگرفتگی محسوب می‌شوند بسیار خطرناک هستند، ولی خوشبختانه واکسن‌های مربوط به هر دو بیماری در حال حاضر در کشور ما وجود دارد و حتی افرادی که به هیچ وجه سابقه واکسیناسیون علیه این دو بیماری را ندارند، می‌توانند با مراجعه به مراکزی که برای مبارزه با این موارد تجهیز شده‌اند با نظر پزشک آن مرکز، نسبت به اقدامات ضروری و لازم که با درصد بسیار بالا ابتلا به این دو بیماری را می‌کاهد اقدام نمایند.

دکتر پیمان حافظی‌مقدم (پزشکی عمومی)

منبع : مجله درد