شب قدر

بسم الله الرحمن ارحیم
انا انزلناه فی لیلهٔ القدر
و ما ادریك ما لیلهٔ القدر
لیلهٔ القدر خیر من الف شهر
تنزل الملائكه و الروح فیها باذن ربهم
من كل امر سلام هی حتی مطلع الفجر

قدر، شب مقدرات
ترجمه سوره قدر: ما این قرآن عظیم الشان را (كه رحمت واسع و حكمت جامع است) در شب قدر نازل كردیم و چه تو را به عظمت این شب قدر آگاه تواند كرد، شب قدر (به مقام و مرتبه) از هزار ماه بهتر و بالاتر است در این شب فرشتگان و روح (جبرئیل) به اذن خدا (بر مقام ولایت نبی و امام عصر (عج) از هر فرمان (و دستور الهی و سرنوشت مقدرات خلق را) نازل می گردانند، این شب، رحمت و سلامت و تهنیت است تا صبحگاه. (شهود) ((شب قدر)) یا ((لیلهٔ القدر)) مشهورترین نام این شب است. مفسران درباره اینكه چرا این شب را ((شب قدر)) گفته اند و ((قدر)) به چه معناست، سه معنا را انتخاب كرده اند:
۱- قدر = شرف و منزلت
((مرحوم طبرسی)) گوید: ((از آن رو به این شب، قدر گفته اند كه دارای شرف و پایه ای بلند و شانی عظیم است. مثل اینكه گویند: مرد دارای قدر; یعنی دارای شرف و منزلت. چنان چه قرآن می فرماید: ((و ما قدروا الله حق قدره))، یعنی عظمت و شان خدا را آن گونه كه باید به جا نیاوردند. ((ابوبكر وراق)) گوید: ((لان من لم یكن ذا قدر اذا احیاها صار ذاقدر)); آن شب ر، قدر نامیدند، از این رو كه انسان ها با زنده داشتن آن به قدر و منزلت می رسند. دیگران نیز گفته اند: شب قدر است، زیرا كارهای خدایی را در آن شب پاداشی بزرگ و گران سنگ است. گروهی دیگر نیز گفته اند: شب قدر است، چون كتابی گرانبها بر پیامبری بلند مرتبه و گرامی، برای امتی بلند پایه با دستان فرشته ای گرانقدر نازل شده است.(۲) در قدر و منزلت شب قدر همین بس كه سوره مباركه (قدر) در شان آن نازل شده است.
۲- قدر = تنگی و ضیق
یكی از معانی (قدر) ضیق و تنگی است.
این شب را از آن رو (قدر) گفته اند كه زمین به واسطه كثرت فرود فرشتگان در آن شب، تنگ می شود. زمین در این شب، سرشار از فرشتگانی است كه تا سپیده دم، هم صدا با زمینیان به احیای آن شب می پردازند و به وظایف خویش می رسند. در این زمینه قرآن كریم می فرماید: (تنزل الملائكه و الروح فیها باذن ربهم من كل امر).
۳- قدر = تقدیر و اندازه گیری
بسیاری از دانشمندان این معنا را پذیرفته اند; چون در این شب، همه چیز اندازه گیری می شود، به آن شب قدر گفته می شود. از جمله مقدرات این شب، سرنوشت افراد، جامعه، حوادث و پیش آمده، مانند جنگ، زلزله، پیروزی، شكست، سعادت و شقاوت و...است. در این شب، سرنوشت افراد و جوامع و هر آنچه با سرنوشت انسان ها ارتباط دارد، بر اساس حكمت و مصلحت رقم می خورد. (در او تقدیر و تفصیل كنند; هر كار كه مشحون به حكمت است، نقص را بر او راه نبود و هر چه در آن سال خواهد بود از آجال و اقسام، در این شب تقدیر كنند). (۳)
از حضرت امام رضا (ع)، روایت شده است كه:
(...یقدر فیها ما یكون فی السنه من خیر او شر اومضره او منفعه او رزق او اجل و لذلك سمیت لیلهٔ القدر) (۴); این شب را لیلهٔ القدر نامیده اند، چون آنچه مربوط به سال است، از قبیل خوبی، بدی، زیان، سود، روزی (معیشت) و مرگ و ولادت در آن شب اندازه گیری می شود.
امام صادق(ع)، خطاب به (ابوبصیر) فرمودند:
(یا ابا محمد، یكتب وفد الحاجه فی لیلهٔ القدر و المنایا والبلایا و الارزاق و ما یكون الی مثلها فی قابل فاطلبها فی احدی وثلاث); ای ابو محمد، در شب قدر حاجیان مشخص شده و پیشامدها و مرگ ها و روزیها و آنچه مربوط به آن سال است تا سال آینده (شب قدر دیگر) رقم می خورد; پس آن را در شب بیست و یكم و بیست سوم ماه جستجو كن البته اینكه خداوند بر پایه حكمت و مصلحت، تقدیر امور می فرماید، به شایستگی و ظرفیت و حال افراد و جوامع بستگی دارد.
قدر، باران رحمتی است كه در جویبار هر فرد و هر جمع به اندازه او جاری است. شخصیت افراد به گونه ای شكل گرفته كه بعضی از آنان توان پذیرش جریان رودی وسیع از رحمت و بركت قدر را دارند و برخی دیگر، زمینه كمتری برای جذب رحمت و عنایت دارند; برخی، هیچ گونه آمادگی ندارند تا آنجا كه زمینه وجودشان چون سنگی سخت و نفوذ ناپذیر است. حقیقت شب قدر از نوع حقایق قرآنی است و همان طور كه قرآن شفا و درمان است، شب قدر نیز این گونه است: (و ننزل من القرآن ما هو شفا و رحمه للمومنین و لا یزید الظالمین الا خسارا). (۵)
قرآن غذای سالم روح انسان هاست. این غذای دلپذیر برای روان سالم لذت بخش است. اما اگر كسی بیمار باشد، نه تنها از این سفره رنگین دلپذیر و غذای شفابخش بهره ای نمی برد، بلكه برای او مایه آزردگی است. از این رو، در قسمت دوم، آیه كریمه می فرماید: و همین قرآن برای ستمكاران مایه تباهی و زیان است. گفتیم كه در شب قدر سرنوشت انسان ها بر اساس حكمت و مصلحت رقم می خورد. بی گمان، این تصمیم گیری درباره آینده اشخاص و امت ها با گذشته آنان پیوند خورده است، اما اینكه در این شب چگونه تصمیم گیری و تقدیر می شود و چه مراحلی پشت سر گذاشته می شود و نقش عنصر. انتخاب چیست؟

۱- سوره قدر
۲- مجمع البیان ، ج ۱۰ ، ص ۵۱۸.
۳- تفسیر منهج الصادقین ، ج ۱۰، ص ۳۰۳.
۴- عیون اخبار الرض، ج ۲ ، ص ۱۱۶.
۵- اسرإ ، آیه ۸۲.

منبع : واحد مرکزی خبر