پیامدهای جهانی و منطقه ای عضویت ترکیه در اتحادیه اروپا

عضویت تركیه در اتحادیه اروپایی هم برای تركیه و هم برای اروپا فرصت ها و مزایای فراوانی را دربر خواهد داشت. به طور اصولی اتحادیه اروپایی و دولت آمریكا به دلایل متفاوت هم عقیده هستند كه تركیه باید از امكان عضویت در اتحادیه اروپایی برخوردار باشد.عضویت تركیه در اتحادیه اروپایی عوامل ژئوپلتیك اروپا را دستخوش تغییر خواهد كرد، چون كشورهای سوریه - عراق و جمهوری اسلامی ایران همسایه مستقیم اتحادیه اروپایی خواهند شد.فراهم آوردن امكان پیوستن تركیه به اتحادیه اروپایی اعتبار سیاست اروپا را در قبال كشورهای مسلمان نیز افزایش خواهد داد.در شرایطی كه اتحادیه اروپایی درپی به دست آوردن مسئولیت بیشتر در وین ست، پذیرش تركیه در این اتحادیه، توانایی های این قاره را به عنوان یك بازیگر سیاست خارجی تقویت می كند. تركیه به دلیل موقعیت ژئواستراتژیك خود به تلاش های اتحادیه اروپایی در سیاست خارجی در خاورمیانه، مدیترانه و آسیای مركزی و قفقاز ابعاد جدیدی می دهد. موقعیت خاص جغرافیایی تركیه موجب شده است كه این كشور از موقعیت استراتژیك هم برخوردار باشد. این سرزمین همانند پلی دو منطقه مهم و استراتژیك بالكان و خاورمیانه را به یكدیگر متصل می كند. به طوری كه هم زمان با آنكه اختلافات ژئوپلتیك قدیمی دوران جنگ سرد جای خود را به دنینامیسم تازه در سطح منطقه ای و بین المللی می دهد، گرایش چندجانبه تركیه اهمیت بیشتری یافته است. تركیه موقعیت بی همتایی دارد كه به آن اجازه می دهد به عنوان رابط سیاسی، اقتصادی و فرهنگی بین مناطق مجاور آن و به طور كل غرب عمل كند، با پیشرفت روند عضویت تركیه در اتحادیه اروپا، این نقش تسهیل خواهد شد. علاوه بر این اروپا درحال حاضر به رغم كمك مالی به فلسطینی ها، نقش اندكی در خاورمیانه دارد اما می تواند در آ ینده بدون به چالش كشیدن رهبری آمریكا، مثلا در مناقشه اسراییل و فلسطینی ها نقش موثری ایفا كند. تركیه كه می كوشد تا با هر دو طرف این درگیری، روابط خوبی داشته باشد،تلاش دارد تا به عنوان حلقه ارتباطی میان اروپا و اعراب ایفای نقش كند. همچنین توان نظامی تركیه و قابلیت های این كشور به نفع سیاست دفاعی و امنیتی اروپاست. تركیه با پیوستن به اتحادیه اروپا، می تواند نقش مهمی را در جلوگیری از جدایی فرهنگی و سیاسی غرب و خاورمیانه و جهان اسلام ایفا كند و در راه تحقق صلح پایدار و امنیت اروپا گام بردارد.در اواسط دهه ۹۰ میلادی ساموئل هانتینگتون نظریه «نزاع تمدن ها»ی خود را مطرح كرد. هانتینگتون با مطرح كردن ۸ گسل تمدنی در سراسر جهان ادعا كرد كه جدی ترین تهدید پس از شوروی سابق، برخورد این گسل های تمدنی در جهان است.در صورت موفقیت آمیزبودن روند پیوستن تركیه به اتحادیه اروپا ،می توان به روشنی نشان داد كه اسلام توانایی تبدیل شدن به بخشی از فرهنگ اروپا را داراست. به علاوه این امر، افسانه ستیز اجتناب ناپذیر تمدن ها را ازبین خواهد برد. افزون بر این عضویت تركیه در اتحادیه اروپایی به تحولات سیاسی داخلی در سایر كشورهای اسلامی تاثیر خواهد گذاشت، چون نشان خواهد داد كه دموكراسی و تكثرگرایی، حاكمیت قانون، مدرنیته سیاسی و غیره صرفا ویژگی های نیست.
ورود تركیه به اتحادیه اروپایی سند غیرقابل انكاری برای اثبات این خواهد بود كه اروپا یك باشگاه مسیحی بسته نیست. این موضوع ماهیت اتحادیه اروپایی را به عنوان جامعه ای بامدارا و تحمل كه قدرت خود را از گوناگونی اش می گیرد و با ارزش های مشتركی چون آزادی، دموكراسی و حكومت قانون و احترام به حقوق بشر منجسم مانده است، اثبات می كند. در قرن ،۲۱ یك اروپای چندقومی، چند فرهنگی و چند مذهبی كه تركیه را در درون خودش پذیرفته باشد می تواند پیام محكمی بر «بقیه دنیا بفرستد و بگوید كه «جنگ تمدن ها» سرنوشت گریزناپذیر بشر نیست، از این راه اتحادیه اروپایی می تواند نقش قابل توجهی در آینده روابط غرب و دنیای اسلام هم ایفا كند.استدلال اروپا درمورد عضویت تركیه به اتحادیه اروپا این است كه پیوند این اتحادیه با تركیه باعث ایجاد پلی ارتباطی با اسلام و نمونه ای برای خاورمیانه خواهد شد.
رجب طیب اردوغان، نخست وزیر تركیه در دیدار سال گذشته خود از آ لمان گفت: «اتحادیه اروپایی یك كانون مسیحی نیست بلكه مجموعه سیاسی از ارزش های مشترك است. تركیه با پیوستن به این اتحادیه نقش مهمی را در جلوگیری از جدایی فرهنگی و سیاسی ایفا و در راه تحقق صلح، پایداری و امنیت در اروپا كمك های موثری خواهد بود.یكی دیگر از فواید و پیامدهای مثبت جهانی و منطقه ای كه عضویت تركیه در اتحادیه اروپایی به دنبال خواهد داشت این است كه تركیه ازنظر اقتصادی نیز می تواند به وزن اروپا در دنیا بیافزاید، اگرچه اقتصاد تركیه با كسری و نبود توازن روبه روست اما كشور تركیه بزرگ است و منابع و نیروی كار جوان و آموزش دیده ای دارد. جمعیت حدود ۷۰ میلیونی تركیه و دورنمای افزایش قدرت خرید آن، قابلیت هایی یك بازار خوب برای اروپا را دارد.همجواری این كشور با دریای سیاه، اژه، مدیترانه و وجود دو تنگه مهم بسفر و داردانل، باعث شده است كالاهای مصرفی اروپا از طرق تركیه به منطقه ارسال شود.
نرخ تولید ناخالص داخلی تركیه برای كشوری با حدود ۷۰ میلیون نفر جمعیت، در حد متعادل است.
جعفر نظربیگی

منبع : روزنامه همشهری