پرهیز از جبرگرائی محیطی

ما به تنهائی قادر به ادامه حیات نیسیتم و در هر لحظه از زندگی خود بنابر شرایط تمایل داریم تا با افراد خاصی ارتباط داشته باشیم. اعضاء خانواده، گروه دوستان، جمع همکاران یا حتی در پاره‌ای موارد گفت و گو با غریبه‌ای که لحظه‌ای در کنار او نشسته‌ایم. تمامی انسان‌ها به دنبال کسانی هستند که با آنها احساس خوشبختی کنند و از زندگی با آنها لذت ببرند و در کنارشان تجارب بیشتری کسب کنند. ما نیاز به معاشرت با دیگران و پذیرش و تأیید آنان داریم. ضمن اینکه دوست داریم دیگران را بپذیریم و آنها را تأیید کنیم. اگر بخواهیم ارتباطی مستمر و مؤثر با اطرافیان خود داشته باشیم ابتدا باید انواع روش‌های ارتباطی را بدانیم و سپس با اطلاع از اثرات آنها بر مخاطب به برقراری ارتباط ادامه دهیم. از انواع ارتباط می‌توان به ارتباط کلامی و غیرکلامی اشاره کرد. ارتباط غیرکلامی می‌تواند به‌طور کال جایگزین گفتار شود. برای مثال هنگامی می‌تواند به‌طور کامل جایگزین گفتار شود. برای مثال هنگامی‌که به دیگری لبخند می‌زنیم از نوع تبسم ما، فرد مقابل، معانی متفاوتی دریافت می‌کند. ممکن است تصور کند که او را مسخره می‌کنیم یا قصد ارتباط با وی را داریم و... پس به این ترتیب حرکات غیرکلامی در بسیاری از شرایط رساتر از کلمات هستند و دیگران نیز می‌توانند آن را به دقت شناسائی و تفسیر کنند. ارتباط غیرکلامی به تنظیم جریان ارتباط گوینده و شنونده نیز کمک می‌کند و در نهایت به ما کمک می‌کند تا بفهمیم در موقعیت‌های مختلف اجتماعی چه رفتارهائی انجام دهیم. یکی از مهمترین ابعاد ارتباط کلامی، حالات چهره است. چهره، اطلاعات فراوانی در خصوص هیجانات شما به دیگران می‌دهد و به عبارتی پس از زبان، حالات چهره منبع اطلاعات بسیار مهمی به شمار می‌رود. در اغلب اوقات بازخوردهای جاری در حرکات به‌صورت شاخص‌ترین بازخوردها برای درک میزان تأثیر ارتباطی شما است. بنابراین نه تنها به حالات چهره دیگران توجه کنید بلکه بدانید حرکات چهره شما نیز در مخاطبتان تأثیر زیادی دارد. گاهی موارد قبل از آنکه فرصت کنید از طریق کلام ارتباط برقرار کنید ظاهر، نحوه پوشش و حرکات شما می‌تواند در اقناع مخاطب و رساندن پیام شما نقش مهمی ایفا کند. پس در مواقعی که ما قادر به استفاده از ابزار اصلی ارتباط مثل کلام نیستیم ناگزیر از نشانه‌های غیرکلامی برای انتقال پیام سود می‌جوئیم.
خوب گوش کردن را بیاموزید
اگر به دنبال برقراری ارتباط عمیق هستید به‌خود بقبولانید که اول به حرف‌های طرف مقابل گوش دهید تا ببینید که آیا قادرید او را درک کنید؟ حال آنکه بسیاری از افراد به‌طور روزانه عمل می‌کنند. اگر می‌خواهید ارتباط واقعی برقرار کنید بکوشید به دیگران خوب گوش کنید و مسئله را از چارچوب ذهنی آن شخص ببینید.
در بسیاری از مواقع ما سخنان دیگران را می‌شنویم، در حالی‌که شنیدن فعالیتی جسمی و گوش دادن فرآیندی ذهنی است. برای شنیدن نیازی به یادگیری نیست اما گوش کردن را باید آموخت. گوش کردن فرآیندی است که در مغز ما اتفاق می‌افتد. به تعریفی دیگر گوش کردن عبارت است از فرآیند شنیدن، انتخاب، جذب و ساماندهی، به‌خاطر سپردن و دادن پاسخ‌های مشخص به محرک‌های شنیداری و حتی غیرکلامی.
بنابراین هنگامی‌که دیگران صحبت می‌کنند و شما به آنان توجه می‌کنید، زمینه‌های تشویقی را برای آن فرد در ابراز کاملاً آزادانه و صادقانه مسائل ایجاد کرده‌اید. همچنین به مخاطبتان می‌قبولانید که نسبت به وی ابراز علاقه، نگرانی و توجه دارید.
از تجربیات یکدیگر استفاده کنیم
انسان‌ها به دو گروه تقسیم می‌شوند: گروهی که با بهره‌گیری از تجربیات خود عمل می‌کنند و گروه دوم با تعامل و بهره‌گیری از تجربیات دیگران به ادامه مسیر خود می‌پردازند. بهتر است در گروه دوم قرار بگیریم تا گروه اول. چرا که با بهره‌گیری از تجربیات دیگران، دیگر مسیرهای شکست آنان را تکرار نخواهیم کرد. در واقع از طریق کسب تجربیات و تعامل با دیگران می‌توانیم بهتر زندگی کنیم.
از جبرگرائی بپرهیزید
یکی از نگرش‌هائی که قدرت انتخاب درست را از انسان می‌گیرد اعتقاد به جبرگرائی محیطی است. یعنی آنچه هستید ناشی از انتخاب‌ها و تصمیمات شما نبوده بلکه از رفتار والدین، همسر، رئیس، اوضاع و شرایط محیطی و... به این صورت درآمده است و به همین دلیل احساس ناتوانی می‌کنید. همه آشفتگی‌ها و نابسامانی‌ها را از حیطه توانائی‌های خود خارج می‌دانید پس دیگر قدرت انتخاب درست و منطقی را ندارید. در نتیجه این افراد به طرزی فزاینده احساس عدم تسلط براوضاع و شرایط را دارند و همواره دیگران را ملاقات می‌کنند یا همه چیز را به‌دست قضا و قدر می‌سپارند.
به حضور دیگران اهمیت بدهیم
این را بدانید که همه انسان‌ها طالب آن هستند که مورد توجه و احترام دیگران باشند و هنگامی‌که متوجه این مطلب شوند، بزرگترین موانع ارتباطی نیز برایشان کم اهمیت جلوه می‌کند و قادرند آن را از سر راه خود بردارند. در این مورد نیز نوع روحیه افراد مؤثر است. چرا که این افراد دارای روحیه اجتماعی، سریع‌تر احترام و توجه شما را پاسخگو خواهند بود. اما در برقراری ارتباط با اشخاصی که کمی از روحیه اجتماعی ضعیفی برخوردارند، بایستی ناامید نشوید و کمی صبر و تحمل به خرج دهید. برای اینکه دیگران شما را دوست داشته باشند و به شما احترام بگذارند باید بتوانید آنها را دوست بدارید و به آنها احترام بگذارید. هر چقدر سعی می‌کنید به همان اندازه که از دیگران توقع دارید شما را خوب درک کنند، خود نیز همان‌گونه عمل کنید.
دیگران را بدون تغییر بپذیریم
در اطراف شما انسان‌های زیادی زندگی می‌کنند که برخی از خصوصیات ظاهری یا اخلاق آنان در اصطلاح خودمان به دل نمی‌نشیند. اینکه اطرافیان را بدون تغییر بپذیرید. بسیار مهم است زیرا بیشتر انسان‌هائی که با آنها زندگی می‌کنیم لزومی برای تغییر در خودشان نمی‌بینند. بنابراین اگر متوجه شوند که شما تصمیم دارید آنها را تغییر دهید، مطمئن باشید که در جریان ارتباطی دچار مشکل خواهید شد. چنانچه قصد دارید لزوماً فردی را وادار به تغییر کنید. باید بدانید که بسیار صبورانه و آگاهانه این مسیر را سپری کنید تا به نتیجه مطلوب دست یابید. همچنین رفتار شما باید به گونه‌ای باشد که سخن شما مورد احترام قرار بگیرد و شنونده بدون حالت تدافعی حرف‌هایتان را بپذیرد و تأیید کند. به علاوه برای برقراری ارتباط، شناخت ویژگی‌های مخاطب بسیار مؤثر است. هر انسانی خصوصیات خاص خود را دارد و بنابراین خصوصیات به دریافت و تفسیر پیام می‌پردازد و سپس واکنش نشان می‌دهد. بنابراین شناخت مخاطب با ویژگی‌های درونی و بیرونی‌اش از نکاتی است که باید بسیار بدان اهمیت داد؛ چرا که شناخت این ویژگی‌ها به شما کمک خواهد کرد تا بتوانید حدس بزنید که تعبیر افراد از پیامتان چگونه بوده و تا چه حد به معنای واقعی که مدنظر شما بوده نزدیک است.
سارا قاسمی

منبع : روزنامه اعتماد