دیابت یک پدیده جهانی

امروزه اكثریت جمعیت كشور در شهرها زندگی می كنند، فعالیت بدنی افراد و كسانی كه در شهر زندگی می كنند، ناچیز است، جمعیت كشور رو به افزایش است، متوسط طول عمر نیز نسبت به سال های گذشته بیشتر شده است. در عین حال تغذیه ما نسبت به گذشته نامناسب شده است، ناسالم و پرحجم. مجموعه این عوامل دست به دست هم داده و سبب افزایش شیوع دیابت شده است.
• دیابت چیست
دیابت یك عارضه ناشی از اختلال در تولید و یا عملكرد انسولین در بدن است. انسولین هورمون یا ماده ای است كه در لوزالمعده (پانكراس) تولید می شود و سلول ها را قادر می سازد تا گلوكز را از خون بگیرد و برای تولید انرژی استفاده كنند. در صورتی كه لوزالمعده فرد مبتلا به دیابت، انسولین مورد نیاز بدن را تولید نكند (دیابت نوع یك) و یا انسولین در لوزالمعده كم تولید شود یا انسولین تولید شده موثر واقع نشود (دیابت نوع دو) در نتیجه افراد مبتلا به دیابت نسبت به دیگر افراد در سوخت و ساز بدن خود نمی توانند به خوبی از گلوكز یا قند استفاده كنند. در نتیجه قند خون آنان به مقدار قابل ملاحظه ای افزایش می یابد. افزایش قند خون را «هیپرگلیسمی» می نامند. افزایش قند خون سبب ایجاد عارضه های زودرس و دیررس در بدن می شود، اگر دیابت پیشگیری و درمان نشود، بسیاری از این عوارض می توانند سبب كاهش كیفیت زندگی برای فرد مبتلا به دیابت و خانواده او شود و احتمالاً خطر مرگ او را نیز تهدید می كند.
• عوارض زودرس دیابت
۱ـ كمای دیابتی: در اثر افزایش بیش از حد قند خون
۲ـ عفونت های مكرر
۳ـ كاهش وزن
• عوارض دیررس دیابت:
۱- عارضه در چشم (رتینوپاتی) كه ممكن است به نابینایی كامل ختم شود.
۲- عارضه در كلیه (نفروپاتی) كه ممكن است باعث از كار افتادن كامل كلیه ها شود.
۳- عارضه در اعصاب (نوروپاتی) كه در صورت همراه شدن با اختلال در گردش خون ممكن است باعث ایجاد زخم هایی در پاها و نیز قانقاریا شود كه در نهایت به قطع عضو می انجامد.
۴- عارضه در قلب و عروق كه ممكن است به بیماری های كشنده قلبی _ عروقی (زمینه ساز یك سكته قلبی) و سكته مغزی (یكی از عوامل اساسی ناتوانی و مرگ در افراد دیابتیك) منجر شود.
• انواع دیابت
دیابت نوع یك: بیشتر در كودكان و جوانان بروز می كند، اما در هر سنی امكان بروز آن نیز وجود دارد.
افراد مبتلا به دیابت نوع یك نمی توانند انسولین را در حد كافی تولید كنند. بنابراین برای كنترل قند خون به تزریق انسولین نیاز دارند. عدم دسترسی به انسولین منجر به مرگ افراد مبتلا به دیابت نوع یك می شود.
دیابت نوع دو: بیشتر در میانسالی به بعد به ویژه در افراد دارای اضافه وزن شایع است. با توجه به پدیده رو به افزایش چاقی و كم تحركی در افراد جوان دیابت نوع دو در دوران خردسالی و جوانی نیز بروز می كند. مبتلایان به دیابت نوع دو همیشه به انسولین نیاز ندارند و غالباً با تغذیه مناسب، كاهش وزن و فعالیت منظم بدنی قادرند دیابت خود را تحت كنترل درآورند.
همچنین ممكن است با دارو نیز درمان شوند، حدوداً ۹۵-۹۰ درصد كل افراد دیابتی در سراسر جهان مبتلا به دیابت نوع دو هستند.
• علائم دیابت
شروع دیابت نوع یك به طور معمول بسیار ناگهانی و ناراحت كننده است و علائم احتمالی آن عبارتند از:
• تكرر ادرار، تشنگی و خشكی غیرعادی دهان، خستگی مفرط و كمبود انرژی
• گرسنگی همیشگی، كاهش ناگهانی وزن، تاری دید و عفونت های مكرر
شروع دیابت نوع دو تدریجی است. بنابراین تشخیص دیابت بسیار دشوار است. به هر حال علائم دیابت نوع یك ممكن است در مبتلایان به دیابت نوع دو نیز به صورت خفیف تر بروز كنند. در برخی افراد مبتلا به دیابت نوع دو هیچ یك از علائم زودرس دیابت بروز نمی كند و ممكن است سال ها پس از ابتلا نیز بیمار بودن آنان مشخص شود. با وجود اینكه تاكنون درمان قطعی دیابت یافت نشده است، ولی برای كنترل آن راه های موثری وجود دارد. با كمك آموزش صحیح و پیش گرفتن یك شیوه صحیح در زندگی و درمان دارویی مناسب افراد دیابتی می توانند از یك زندگی خوب، سالم و شاداب برخوردار شوند و همانند سایر افراد جامعه به زندگی فعال خود ادامه دهند.
یكی از مشكلات شایع بیماران دیابتی عارضه سندرم پای دیابت است كه بیشتر انگشت شست پا را درگیر می كند. در بیماران مبتلا به دیابت، قطع اندام ۲۵ برابر بیشتر از افراد غیردیابتی است و در كل دنیا بیشتر از ۷۰ درصد موارد قطع عضو در بین بیماران دیابتی اتفاق می افتد. سندرم پای دیابتی در بیمارانی كه از نظر سطح اقتصادی و اجتماعی در مرتبه پایین تری هستند، بیشتر اتفاق می افتد و به همین دلیل هر سال بیش از یك میلیون نفر از افراد مبتلا به دیابت در دنیا پای خود را از دست می دهند. این بدان معنا است كه در هر ۳۰ دقیقه یك نفر به دلیل ابتلا به دیابت پای خود را از دست می دهد. زخم پای بیماران دیابتی در صورتی كه همراه با كاهش حس پاها، تغییر شكل در پاها، تحت فشار بودن مستمر پاها، عفونت و بیماری های عروقی باشد، منجر به قطع عضو می شود. در كشورهای پیشرفته از هر شش بیمار دیابتی یك نفر مبتلا به زخم پا در طول زندگی خود می شود. ولی در كشورهای در حال توسعه این رقم به مراتب بیشتر است. می توان قطع عضو حاصل از دیابت را با مراقبت مستمر بیماران دیابتی كه شامل «پیشگیری از دیابت، مراقبت از زخم پاها، افزایش دانش عمومی جامعه و پرسنل بهداشتی و تشكیل انجمن های غیردولتی در ارتباط با دیابت» است، كاهش داد.
انجمن دیابت ایران

منبع : روزنامه شرق