هیپنوتیسم درمانی

هیپنوتیسم روشی است كه اجراكننده آن (هیپنوتیست) حالتی خلسه‏گونه از اطاعت و تلقین‏پذیری در شخص برمی‏انگیزد. برخلاف تصور عامه مردم، تقریباً همه افراد بشر هیپنوتیسم‏پذیرند. به واقع هر چه فردی بیش‏تر هوشمند باشد بهتر پذیرای هیپنوتیسم خواهد بود. پیش‏تر تصور می‏شد كه تنها افراد ساده‏لوحِ زودباور هستند كه به آسانی هیپنوتیسم می‏شوند ولی این پندار دیگر اعتبار ندارد. البته به‏طور كلی هیپنوتیسم كردن افرادی كه خود مایلند تحت این آزمایش قرار گیرند آسان‏تر است ولی افراد شكاك و بی‏میل را نیز می‏توان هیپنوتیسم كرد. گرچه هیپنوتیسم كردن آنان نسبتاً دشوارتر است.مِسمر (بنیانگذار هیپنوتیسم)، هیپنوتیسم را "مغناطیس حیوانی" می‏نامید و باور داشت یا دست كم تبلیغ می‏كرد كه علت همه بیماری‏های جسمی و روانی نوعی آشفتگی در این مغناطیس حیوانی است. او به واقع بهبودهایی چشمگیر در بیماران خود برمی‏انگیخت ولی احتمالاً بیش‏تر بیماران او گرفتار بیماری‏های روان-تنی یا ذهنی-تنی بودند و بیماری‏های آنان با تلقین و محیط جادویی-نمایشی كه او برپا می‏كرد تغییر می‏یافتند.
این روش چگونه عمل می کند؟
هیپنوتیسم نوعی حالت ذهنی غیر معمول (تغییر یافته) است ولی خواب نیست. این حالت میانی وضعیتی جادویی نیست بلكه نوعی حالت تغییر شعور و ادراك است كه صدای هیپنوتیست كه ترغیب كننده، آمرانه و با اعتماد به نفس است در شخص دیگر پدید می‏آورد. هیپنوتیسم شونده به مرحله‏ای می‏رسد كه باور می‏كند آنچه به او گفته شده حتماً اتفاق خواهد افتاد؛ و این معمولاً اتفاق خواهد افتاد.
روش اجرا چگونه است؟
هیپنوتیست به طریقی آهسته، كنترل شده، ترغیب كننده، و در عین حال آمرانه با بیمار صحبت می‏كند.برخی هیپنوتیست‏ها از بیمار می‏خواهند كه بر چیزی خاص تمركز ذهن كند. آنان گاهی از یك پرتوی نور مستقیم یا بازتابنده، یا یك آونگ برای متمركز كردن ذهن و حواس بیمار استفاده می‏كنند، یا چیزی به بیمار می‏دهند كه محكم در مشت خود نگه دارد، یا از بیمار می‏خواهند كه تصویری خاص در ذهن خود مجسم كند. هدف این گونه تمركزها و خلسه‏های القاییِ بعد از آن، شل كردن عضلات و رفتن به حالت خلسه و تلقین پذیری می باشد. هیپنوتیست ها سعی نمی کنند شخص هیپنوتیسم شده را وادار به كاری خاص كنند و فقط با او گفتگو می‏كنند تا نكات و مسائل پنهان روان او یا تجربه‏های تلخ زندگی او و به عبارت دقیق‏تر ریشه ناراحتی یا نگرانی یا درد و بیماری او را آشكار سازند.
این روش چه کاربردی دارد؟
یکی از كاربردهای هیپنوتیسم بازیابی اطلاعات فراموش شده از حافظه است. کاربرد دیگر در حرفه پزشكی و برای مقاصد درمانی بوده زیرا بسیاری از دردها و بیماری‏های لاینحل، خواه جسمی یا روانی، واكنش‏های خوب به هیپنوتیسم نشان داده‏اند. امروزه آسم، بی‏خوابی، انواع ترس‏های نامعقول و بعضاً فلج كننده چون وحشت از ارتفاع بلند، وحشت از مسافرت هوایی، یا وحشت از جراحی دندان‏پزشكی، و چندی دیگر مانند آن‏ها را می‏توان با هیپنوتیسم درمان كرد. هم‏چنین عادت‏های نامطلوب و زیان‏آوری چون سیگار كشیدن و ناخن جویدن را می‏توان به راحتی با استفاده از هیپنوتیسم ترك كرد.
چه انتقاداتی به این روش وارد است؟
یك پزشك هیپنوتیست در این باره این روش می‏گوید: "یكی از مسائلی که بیش‏تر مردم را نگران می‏كند این است که آنان گمان می‏كنند در حالت هیپنوتیسم به حیوانی بی‏اراده تبدیل خواهند شد و كارهای عجیب و ناپسند خواهند كرد. این خیالی بی‏اساس است و واقعیت ندارد. ما اشخاص نیازمند كمك را وادار نمی‏كنیم كارهای پوچ یا ناپسند انجام دهند. محبوبیت وسیع روش هیپنوتیسم‏درمانی بین پزشكان كشورهای غربی در دهه‏های اخیر بیش‏تر به این دلیل است كه این روش در بسیاری موارد كه دارو درمان‏های معمول فایده نداشته‏اند مفید بوده است".