بخش‌های مختلف اقتصاد امارات

در سال‌های پایانی قرن گذشته، جهان با انفجار تکنولوژی اطلاعات مواجه شد که این امر باعث تحول زیرساخت‌های صنعتی و اقتصادی شد و در سال های آغازین قرن اخیر، بی‌ثباتی سیاسی و امنیتی بی‌سابقه‌ای در اثر حادثه یازده سپتامبر، پدید آمد که آسیب زیادی به اقتصاد جهان وارد کرد. ازجمله آثار این حادثه سیاسی می‌توان تنزل قیمت نفت و رسیدن قیمت هر بشکه به کمتر از ۱۷ دلار در پایان سال ۲۰۰۱ نام برد. در فاصله سال‌ ۲۰۰۱ تا سال ۲۰۰۵ بخش‌های مختلف صنعتی و اقتصادی در امارات رشد کردند و باعث به حرکت درآمدن اقتصاد نابسامان سال ۲۰۰۱ شدند. در زیر خلاصه‌ای از تحولات هر یک از بخش‌های اقتصادی امارات را می‌خوانید:
‌●نفت
متوسط قیمت هر بشکه نفت دوبی در سال ۲۰۰۱، ۲۳ دلار بود اما به دنبال تغییرات ایجاد شده در عرصه اقتصاد بین‌الملل متوسط قیمت هر بشکه در سال ۲۰۰۴ از ۴۰/۳۷ دلار هم فراتر رفت. در پی این رشد، سهم رسمی صنعت نفت در تولید ناخالص داخلی این کشور از ۷۵ میلیارد درهم امارات به ۳/۱۲۳ میلارد درهم امارات رسید اما، سهم واقعی این صنعت در تولید ناخالص داخلی از ۳۳ درصد در سال ۲۰۰۱ به ۹/۲۸ درصد در سال ۲۰۰۴ تنزل کرد. شاید یکی از دلایل این تحول در سهم GDP را بتوان کاهش تولید نفت در امارات بر اثر تنزل قیمت آن در سال‌های آغازین قرن ذکر کرد. طبق آمار ارائه شده در سال ۲۰۰۲ تولید نفت خام امارات ۶/۷ درصد کاهش یافت اما به دلیل افزایش ۵ دلاری میانگین قیمت هر بشکه در فاصله سال‌های ۲۰۰۲ تا ۲۰۰۳ تولید این منبع عظیم و ارزشمند انرژی با رشدی ۶/۱۳ درصدی در سال ۲۰۰۳ مواجه شد.
●کشاورزی
اگرچه اقتصاد امارات متحده عربی در چند سال اخیر تاکید زیادی روی صنعت کشاورزی و افزایش سهم آن در اقتصاد نداشته است اما در ۳ سال مورد بررسی، یارانه‌های کلانی برای حمایت از این صنعت و فعالان آن اختصاص داده شده است که می‌تواند ما را به آینده آن امیدوار کند. کشاورزی یکی از صنایعی است که در سه سال اخیر کمترین نرخ رشد را در میان صنایع داشته است. این بخش از اقتصاد در سال ۲۰۰۱، ۵ درصد از کل تولید ناخالص داخلی را می‌ساخت اما به مرور سهم آن در GDP به کمتر از ۳/۴ درصد رسید. اصلی‌ترین بخش کشاورزی امارات متحده عربی کشت محصولات مختلف است. در فاصله سال‌های ۲۰۰۱ تا ۲۰۰۴ کاشت محصولات مختلف ۷/۷۹ درصد از کل فعالیت‌های این بخش را تشکیل می‌داد. ۷/۱۳ درصد از کل فعالیت‌های این بخش روی پرورش دام و ۶/۶ درصد روی ماهیگیری تمرکز دارد. پژوهشگران دلیل پایین بودن نرخ رشد این صنعت در امارات متجده عربی را شرایط نامساعد آب، هوا و خاک ذکر می‌کنند که باعث می‌شود کیفیت و کمیت تولیدات، قدرت رقابت با محصولات وارداتی را نداشته باشد. بنابراین، نرخ رشد این صنعت در سال‌های اخیر، چندان چشمگیر نبوده است. در ۲ سال گذشته ماهیگیری در امارات ۴/۴ درصد رشد کرده است و به تدریج سهم آن در تولید ناخالص داخلی بیشتر شد.
●صنایع تولیدی
در ۴ سال گذشته صنعت در امارات رشد زیادی کرد. در سال ۲۰۰۱ تولید در صنایع تولیدی امارات ۶/۳ درصد رشد کرد اما نرخ رشد آن در سال ۲۰۰۲ به ۹/۷ درصد و در سال ۲۰۰۴ به ۱۵ درصد رسید.به دنبال این رشد، ارزش محصولات تولیدی بخش صنعت از ۳۵ میلیارد درهم امارات در سال ۲۰۰۱ به ۴۵ میلیارد درهم در سال ۲۰۰۴ رسید. در فاصله سه سال مورد بررسی، صنایع تولیدی ۳/۱۹ درصد از کل تولید ناخالص داخلی امارات را تشکیل می‌دادند. فعالیت‌های انجام شده در بخش تولیدات صنعتی در امارات متحده عربی به دو گروه عمده تقسیم می‌شود.
یک: صنعت نفت و گاز دو: تمامی صنایع تولیدی دیگر
در ۳ سال گذشته، نرخ رشد صنعت نفت و گاز در امارات بسیار بالا بوده است. گفته می‌شود در فاصله سال‌های ۲۰۰۱ تا ۲۰۰۴ صنعت نفت و گاز امارات ۷/۴۲ درصد رشد کرد. نرخ رشد تولید صنایع وابسته به نفت در سال ۲۰۰۲، ۲ درصد ، در سال‌ ۲۰۰۳، ۷/۹ درصد و در سال ۲۰۰۴، ۹/۱۹ درصد اعلام شده است. یکی از دلایل اصلی این سرعت بالای رشد حجم زیاد سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی در این صنعت و صنایع وابسته ازجمله صنعت پتروشیمی است. در فاصله سه سال مورد بررسی، دیگر صنایع تولیدی در امارات سالانه ۶/۸ درصد رشد کردند.
●نیروی برق، گاز و آب
به دنبال توسعه شهرنشینی صنایع وابسته به آن و امکانات شهری سالانه ۱۰ درصد رشد کرد. در این سال‌ها، سهم بخش برق و آب در تولید ناخالص داخلی امارات ۷/۲ درصد بود. در فاصله سه سال مورد بررسی، صنعت گاز امارات متحده عربی که تنها یک درصد تولید ناخالص داخلی این بخش را تشکیل می‌داد، سالانه ۸/۱۰۳ درصد رشد کرد اما اهمیت نیروی آب و برق در توسعه شهری این کشور و تبدیل آن به سرزمینی تقریبا رشد یافته باعث شد تا تمرکز بر این صنایع ارتقا یابد. در فاصله سال‌های مورد بررسی، تولید آب در امارات سالانه ۸ درصد و تولید برق ۱۸ درصد رشد کرد.
●تجارت
فعالیت‌های تجاری در هر جامعه به دو دسته تقسیم می‌شود، اول فعالیت‌های عمده‌فروشی، دوم فعالیت‌های خرده‌فروشی. فعالیت‌های تجاری ۳/۱۴ درصد از کل تولید ناخالص داخلی امارات را تشکیل می‌دهد و با رشد ۶/۱۵ درصدی در هر سال هر روز سهم بیشتری به دست می‌آورد. به گزارش دولت امارات، تجارت یکی از بااهمیت‌ترین بخش‌های اقتصاد است که سالانه رشدی بی‌نظیر را تجربه می‌کند و می‌تواند سهم بیشتری در عرصه اقتصاد داخلی به دست آورد. امروزه ۹۰ درصد از کل فعالیت‌های تجاری در اقتصاد امارات، نقش مهمی ایفا می‌کنند.
●هتل و رستوران
یکی از صنایع پردرآمد امارات، صنعت توریسم است که زمینه مورد نیاز آن ایجاد هتل‌های بزرگ و لوکس و رستوران‌های مناسب است. در ۴ سال گذشته، احداث هتل‌ها سالانه ۷/۴ درصد و رستوران‌ها ۱۰ درصد رشد کرده است. کل ارزش تجاری رستوران‌ها در سال ۲۰۰۱، ۳/۲ میلیارد درهم امارات بود و در اثر رشد سریع این بخش از اقتصاد، ارزش تجاری آن در سال ۲۰۰۴ به سه میلیارد درهم امارات رسید. اما با وجود این رشد نسبتا چشمگیر، سهم صنعت میزبانی و اسکان در امارات در تولید ناخالص داخلی غیرنفتی از سه درصد در سال ۲۰۰۱ میلادی به ۸/۲ درصد در سال ۲۰۰۴ تنزل پیدا کرد.
●حمل و نقل
حمل و نقل هم یکی از مظاهر توسعه‌یافتگی یک اقتصاد است. سهم صنعت حمل و نقل در تولید ناخالص داخلی غیرنفتی امارات ۱۰ درصد است. نرخ رشد حمل و نقل هوایی در سه سال مورد بررسی، برابر با ۳/۲۲ درصد در هر سال بوده است و همین امر باعث تاثیر بیشتر این بخش بر اقتصاد شد. همین نرخ رشد بالا باعث شد تا سهم حمل و نقل هوایی در بخش حمل و نقل از ۶/۳۶ درصد در سال ۲۰۰۱ به ۶/۵۰ درصد در سال ۲۰۰۴ برسد. حمل و نقل زمینی ۶/۳۹ درصد و حمل و نقل دریایی ۸/۹ درصد از سهم فعالیت‌های این بخش را دارد.
●اقتصاد امارات
با توجه به جنبه‌های مختلف رشد در اقتصاد امارات، این کشور در سال‌های گذشته با سرعت بالایی رشد کرده است و انتظار می‌رود این روند همچنان ادامه یابد به خصوص اینکه تمامی پژوهشگران پیش‌بینی می‌کنند، قیمت نفت یعنی اصلی‌ترین صنعت و تجارت امارات افزایش یابد. اگر این پیش‌بینی تحقق یابد، اقتصاد این بخش از جهان با سرعت بالایی رشد می‌کند و به یک نقطه نورانی در عرصه اقتصاد جهان بدل می‌شود.
مونا مشهدی رجبی

منبع : مجله گسترش صنعت