چرا ممیز را همیشه به خاطر خواهم سپارد؟

او كه در تكامل بصری جامعه معاصر ما پیشروترین بود و در این راه بلندترین گام ها را برمی داشت، هنرمندان را در حسرت یاوری خودش رها كرد و به دیار باقی شتافت. مرتضی ممیز رفت تا ناباورانه برحلاوت همه امیدها و كامیابی هایی كه در سال های اخیر به یاری او حاصل شد، مهر دلسردی زند. اما آیا او به سان خیل رفتگان، در ابر خاطرات اشكبار ما به محاق خواهد رفت؟ آیا خدمات فرهنگی و شخصیت فردی و اجتماعی او، تنها كورسوی خاطره انگیزی بود كه در فهم مه آلود تاریخی ما به سوی تاریكی و فراموشی می رود؟ و آیا مام میهن دیگر برای تولد مردان بزرگ فرهنگ و اندیشه كه شكوه و تعالی تمدن ایرانیان را رقم زند، سترون است؟به گمان من، ممیز سنتی كبیر، فراتر از یك یاد و خاطره را در میان ما به جای گذاشت و رفت، و میراث او همیشه در هوشیاری خودباورانه ما حفظ خواهد شد. او برای همه ره آوردهای هنر گرافیك ایران، سرچشمه امید و انرژی بود و بخصوص در سال های اخیر به یك توده عظیم سرشار از شور و اهتمام به پیشرفت تبدیل شده بود. به گواه همگان، ممیز هنرمندی خلاق، در عرصه هنر تصویری و آفریننده ای برجسته بود و نیز معلمی كوشا و مشاوری بزرگ برای مسئولین جامعه، و البته شخصیتی جهانی و مورد تحسین همگان. همه این ها كافی است تا روایتی جاودان از این شخصیت ممتاز و كم نظیر رقم بخورد.ارزش های خیره كننده مرتضی ممیز در سال های جوانی او، با مشاهده خلاقیت هایش بر همگان روشن شد. او در مقام یك طراح بزرگ و هنرمندی مبدع و نوگرا، برای خیلی از روش های متداول در تصویرسازی، اطلاع رسانی و تبلیغات بصری، راه حل های موثرتر و جذاب تری پیشنهاد كرد. طرح های مبتكرانه او برای كتاب آرایی، پوسترسازی، آرم و نشانه، نه تنها قدرت وسیع گرافیك نوین برای نفوذ در مخاطب را برملا می كرد، بلكه تدریجا ارتقاء ادراك بصری جامعه را نیز نوید می داد. فهم ارتباطات بصری نوین در كشور ما، تا حد زیادی مرهون نوگرایی هایی است كه از تراوشات ذهن پویا و خلاق ممیز برمی خاست. همین فهم، راه را برای مواجهه با انقلاب عظیم ارتباطات بصری در سال های اخیر، هموار ساخت.طرح های مینی مالیستی ممیز در دهه ،۱۳۵۰ بسیار صریح، محكم و در عین حال روشنفكرانه بود. او اساسا انتقال پیام از طریق گرافیك را فرآیندی روشنگرایانه تلقی می كرد. بخاطر دارم پوسترها و پرده های او برای نخستین فیلم های اندیشمندانه سینمای ایران همانند پستچی، گوزن ها، غریبه و مه و طبیعت بیجان، چقدر به این سینما شخصیت روشنفكرانه ای بخشید كه در ورطاب فیلم های فارسی بسیار مغتنم بود. ممیز همزمان در مقام یك معلم پیشرو، ساعی و سخت كوش با اشاعه آموخته ها و تجربیاتش به رسالت اجتماعی خود بعدی عظیم تر بخشید.او بیش از سی سال همه یافته ها و ذكاوت هایش را مشتاقانه در اختیار نسل هایی قرار داد كه مصمم به فراگیری زبان نوین تصویری بودند. در پرتو این تلاش ها، طراحی گرافیك ایران شأنی والا یافته و به عرصه ای مجذوب كننده برای خلاقیت های جوان تبدیل شد. ممیز سپس با هدایت جمع فزاینده یاران خود كه عموما شاگردانش بودند _ سودای شكل گیری هسته صنفی طراحان كشور را دنبال كرد تا زمینه مهیاتری برای توسعه حرفه ای گرافیك در كشور فراهم آید. اراده خستگی ناپذیر همراه با شخصیت كاریزماتیك او، به مدد همدلی و مساعی همراهانش، خیلی زود تاسیس نخستین انجمن حرفه ای هنرمندان كشور را رقم زد.این انجمن در اندك زمانی صاحب موقعیت و اعتبار بین المللی شد و با درخشش گرافیست های جوان كشور، جوایز متعددی را كسب كرد. همه دوستان و اعضاء معزز انجمن صنفی طراحان گرافیك ایران حتما در این واقعیت با من هم عقیده اند كه بدون ممیز و نیروی وحدت بخش او پیمودن راهی كه این انجمن جوان پیموده و منزلتی كه در سطح جهانی اخذ كرده غیرممكن می بود.ممیز را جهانیان به خوبی می شناسند و اعتبار گرافیك ایران تا حد زیادی با نام او همراه و همسان است. به یاد دارم او در جمع طراحان بزرگ گرافیك جهان كه برای شركت در بی ینال بین المللی پوستر تهران گرد هم آمده بودند، همانقدر آشنا و عزیز بود كه در میان دوستان و شاگردانش. به پاس همه تلاش هایش در توسعه ملی گرافیك، كنفدراسیون بین المللی انجمن های طراحان گرافیك (ایكوگرادا) در سال جاری او را برای ریاست آتی خود انتخاب كرد كه ممیز این افتخار بزرگ و غرورانگیز را بخاطر ناتوانی جسمی در بستر بیماری رد كرد. ممیز در كنار تعلیم گرافیك در دانشگاه تهران، دادن مشاوره به مسئولین دولتی در حوزه های مختلف و نیز رهبری حركت جمعی طراحان گرافیك كشور، هرگز از تلاش هنری و خلاقانه باز نماند، چرا كه برای او آفرینش و طراحی همچون نسیم فرح بخش زندگی، دلپذیر و شورانگیز بود. او در آخرین هفته های حیات پر بركتش و در حالی كه كلمات را به سختی بر زبانش جاری می ساخت، ایده ها و طرح های گرافیكی اش را برای اجرا به همكارانش می داد.ممیز از میان ما، مسرور و با عزت، آرام و سبكبال پرواز كرد و به ما آموخت كه ساحت خلاقیت جلیل و عزیز است و هنرمند در این مهد هنروران، فرهیختگان و فرزانگان همچنان محبوب قلوب و مورد ستایش خاص و عام است. اینك جسم او در میان ما نیست، اما فكر و آموزه های او چراغ راه مشتاقان است. حتی اگر پرنده از یاد رود، پروازش بر نقش خاطره ها ماندگار خواهد ماند. یاد او را در امتداد نام همه بزرگان ادب و هنر این مرز و بوم برای همیشه به یاد خواهم سپارد.

دكتر علیرضا سمیع آذر

منبع : روزنامه همشهری